تجارت یکی از مهم‌ترین ارکان عرصه اقتصاد محسوب می‌شود به طوری که حتی تصمیم بر راه‌اندازی وزارتخانه جدیدی با نام وزارت بازرگانی در کشور، گرفته می شود. صادرات مبنا و راهکار اصلی برای گسترش تولید است اما محدود شدن واحد‌های تولیدی در تعداد تیراژ امریست که علاوه بر ایجاد دست انداز برای تولید بوده، صادرات را نیز به چالش کشیده است.
مشکلات و سنگ‌های بسیاری بر سر راه فعالان حوزه تجارت قرار دارد؛ از مشکلات و تحریم‌های بانکی گرفته تا موانع قانونی، بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌های عجیب و غریب؛ تاریخ انقضا، تاریخ قرارداد، هزینه‌های نگه‌داری و حمل و نقل، بازار رقابتی و موارد از این قبیل موضوعات مهمی هستند که اهمیت زمان در این حوزه را نشان می‌دهد.
با طرح این موضوع توسط بسیاری از تولیدکنندگان از وزیر صمت و معاونان وی جویای امر موانع و سنگ های پیش روی تولیدکنندگان صادرات محور شده ایم.
ادعای وزیر صمت مبنی بر پیگیری مستمر مشکلات تولیدات صادرات محور
رضا رحمانی وزیر صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره تشکیل ستاد تسهیل صادرات اظهار کرد: تمام مسائل حوزه‌های تولید و صادرات در زمینه تامین نیاز داخلی، خارجی و مواد اولیه های مورد نیازکارگاه ها شدیم به طوری که اقدام به تشکیل ستادی مبنی بر پیگیری امر تولیدات صادرات محور کردیم.
او ادامه داد: از جمله این کارگروه‌ها می‌توان به ستاد تسهیل و رفع موانع تولید اشاره کرد که در دو سطح ملی و استانی فعالیت کرده و مشکلات تولیدکنندگان در سراسر کشور را پیگیری می‌کند. این مشکلات از طریق ستاد‌های استانی به کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید کشور گزارش شده و با مشارکت نمایندگان سازمان‌ها مختلف از جمله سازمان برنامه و بودجه کشور، اتاق بازرگانی و سایر بخش‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
او با تاکید بر طبقه بندی مشکلات و پیگیری و حل آن‌ها بر مبنای درجه اهمیت، تصریح کرد: پیش از این هم شورای عالی صادرات تشکیل شده بود و امور و مسائل مربوط به حوزه صادرات را پیگیری می‌کرد؛ حالا صحبت‌هایی درباره ستاد تسهیل صادرات و توجه ویژه مشکلات آن‌ها وجود دارد.
تصمیم گیری برای رفع موانع صادرات بسیار کُند است
حمید زادبوم رئیس سازمان توسعه و تجارت ایران در گفت‌وگو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره جزئیات تشکیل ستاد تسهیل صادرات، اظهار کرد: طولانی شدن روند تصمیم گیری و اهمیت عملکرد سریع در حوزه صادرات از جمله یکی از مشکلاتی است که همواره در پشتیبانی از تجار و برخورد با اتفاقات وجود داشت. در همین راستا مدتی قبل طرحی به نام تشکیل ستاد تسهیل صادرات از طرف سازمان توسعه تجارت به دبیرخانه هیئت دولت مستقر در وزارت صمت ارسال شد.
او بیان کرد: هدف از اجرای این طرح تصمیم گیری و ابلاغ فوری در مسائل و مشکلات تجار است؛ این ستاد در نظر دارد تا مشکلاتی را که نیاز به بررسی و پیگیری فوری دارد تحت پوشش قرار دهد و به معنای جامع‌تر این طرح عاملی برای تسهیل صادرات خواهد بود.
زادبوم بیان کرد: تفاوت این ستاد با ساختار فعلی شورای عالی صادرات، پیگیری و تصمیم‌گیری سریع درباره دغدغه‌ها و مشکلات صادرکنندگان و ابلاغ فوری آن به بخش‌های مختلف کشور است؛ در روال اداری معمول ممکن است بررسی یک مشکل به مدت زمانی طولانی نیاز داشته باشد اما ماهیت این ستاد تسریع تصمیم‌گیری و حل فوری مشکلات صادرکنندگان است.
او گفت: ممکن است طرح ستاد تسهیل صادرات توسط دبیرخانه دولت تایید نشود بنا بر این از ظرفیت‌های کمیته کارشناسی شورای عالی صادرات برای دستیابی به هدف تسریع تصمیم‌گیری استفاده خواهیم کرد؛ به عبارتی دیگر اختیارات این کمیته افزایش پیدا خواهد کرد و مشکلات فوری و مشکلات صادرکنندگان را تحت پوشش قرار دهد.
ضعف استقرار رایزنان بازرگانی برای افزایش روند صادرات اقلام تولید ایران
آنطور که به نظر می‌رسد مسئولان وزارت صمت مدتهاست که خبر از رفع موانع صادراتی و ایجاد تشکیل ستادی با عنوان "تسهیل موانع صادراتی" می‌دهند. اما هنوز بسیاری از کارگاه‌ها و کارخانجات که با تنها ۳۰ درصد ظرفیت خود اقدام به تولید محصولات مورد پسند کشور‌های همسایه می‌کنند شکایت از موانع پیش روی صادرات می‌کنند. بیش‌تر این شکایات مبنی بر بروکراسی‌های اداری و گمرکی و همچنین فقدان رایزنان بازرگانی در کشور‌های مقصد تجارت است. گفته می‌شود که در چندین سال گذشته تعداد ۲۶ رایزن بازرگانی تقلیل یافته و تنها ۶ رایزن بازرگانی فعال برای همکاری با تجار باقی مانده اند. انتظار می‌رود وزارت صمت برای بهبود روند صادرات غیرنفتی به جای تشکیل ستاد‌های پیاپی و جلسات مشترک، ابتدا فکری به حال افزایش تعداد رایزنان بازرگانی کند تا فرایند صادرات با سیاست تعامل محور انجام شود.