مصرف لبنیات و در راس آن شیر در ایران به شدت پایین است و در این میان موارد متعددی مطرح می‌شود. اگرچه صنایع لبنی در کشور تلاش کرده‌اند تا با پایین نگه‌داشتن قیمت و درعین حال حفظ کیفیت اقدام کرده‌اند زیرا معتقدند لبنیات ارتباط مستقیمی با سلامت جامعه دارد.
با این حال سیستم عرضه و تقاضا باعث شده تا در سال‌های اخیر قیمت شیرخام در کشور افزایش داشته باشد با این حال در سال جاری ۱۴ قلم لبنیات پر مصرف هیج رشد قیمتی نداشته است.
«میراسلام تیموری» رییس هیات مدیره انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران امروز (دوشنبه) در نشستی خبری با بیان اینکه قیمت مصوب شیر خام ۲۳۹۰ تومان در نظر گرفته شده، گفت: اما واقعیت اقتصادی و سیستم عرضه و تقاضا باعث شده تا قیمت شیر خام بین ۲۶۰۰ تا ۲۷۰۰ تومان باشد.
وی با رد شایعه مشکل پرداخت پول دامداران از سوی صنایع لبنی، ادامه داد: مشکلی برای پرداخت پول دامداران وجود ندارد و شرکت‌های مختلف بر اساس توافق با دامداران پول شیر خام را پرداخت می‌کنند.
تیموری با بیان اینکه شرکت‌های لبنی در ایران با بیشترین بهره‌وری کار می‌کنند، گفت: قیمت شیر خام در کشورهای اروپایی ۳۵ تا ۴۵ سنت در هر کیلوگرم است اما این رقم در ایران حدود ۲۰ سنت می‌شود حتی اگر ارز دولتی را حذف کنیم نیز باز هم قیمت شیر در ایران به ۳۰ سنت نمی‌رسد.
وی با تاکید بر اینکه ایران در تولید شیرخام خودکفا شده، افزود: با توجه به این اعداد، قیمت یک کیلو گرم شیر پاستوریزه در کشورهای اروپایی تا ۵ برابر قیمت شیرخام است اما این عدد در ایران حداکثر تا ۲ برابر قیمت شیرخام است.
تیموری ادامه داد: اکنون تنها محصول لبنی که به کشور وارد می‌شود، کره است که به دلیل نوع مصرف و نوع شیر تولیدی در کشور است که چربی کمتری دارد.
وی مصرف خامه در کشور را یکی از دلایل کاهش چربی و کمبود کره در کشور دانست و افزود: به طور میانگین در ۱۰ سال گذشته، ۴۰ هزار تن کره وارد شده است.
رییس هیات مدیره انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران گفت: البته واردات نوع جدید از گاوها که شیر با چربی بالاتری تولید می کنند در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار دارد.
وی تاکید کرد: در مورد صادرات نیز برای بازگشت ارز مشکلی نداریم و به تعهدات خود پایبندیم.
تیموری افزود: بعد از اصلاح قیمت بنزین و سهمیه‌بندی آن، لبنیات تنها کالای اساسی بوده که افزایش قیمت نداشته است.
وی ادامه داد: در ۱۴ قلم کالای مورد تاکید دولت، افزایش قیمتی نداشته‌ایم و در خصوص سایر محصولات لبنی نیز فعالیت‌ها بر اساس آیین‌نامه بوده و در صورت تخلف از آیین نامه برخورد می‌شود.
رییس هیات مدیره انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران مقاصد عمده صادرات محصولات لبنی ایران را عراق، افغانستان و روسیه عنوان کرد و گفت: همچنین کشورهای حاشیه خلیج فارس و حتی آمریکا و ژاپن نیز مقصد برخی از محصولات لبنی ایران است.
وی میزان صادرات را ۴۰۰ هزار تن در سال دانست و افزود: ارزش صادرات محصولات لبنی به ۷۵۰ میلیون دلار در سال می‌رسد.
تیموری ادامه داد:برای حل مشکل پیشنهاد این انجمن، تشکیل کمیته سیاست گذاری صنعت لبنی با حصور نمایندگان تام الاختیار وزارت خانه های ذی نفع و کل زنجیره تولید به منظور قطع گام به گام حمایت ها و کنترل قیمت است و در صورت نیاز حمایت های دولتی به انتهای زنجیره یعنی مصرف کننده اعطا شود.
لبنیات گران نمی‌شود
«محمد فربد» عضو هیات مدیره انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران نیز با تاکید بر اینکه اگر تصمیم جدید برای افزایش قیمت مولفه‌های اقتصادی وجود نداشته باشد، قیمت شیر تغییر تا پایان سال نمی‌کند، گفت: اما اگر سیاست‌ها تغییر کند باید منتظر افزایش قیمت لبنیات باشیم.
وی ادامه داد: صنعت لبنیات نمی‌تواند افزایش قیمت‌ها را تحمل کند زیرا اگر صادرات شیرخشک آزاد شود، قیمت شیر خام افزایش پیدا می‌کند و قیمت محصولات نیز افزایش خواهد داشت.
عضو هیات مدیره انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران با اشاره به اینکه قیمت تمام شده شیر خشک رابطه مستقیمی با قیمت شیر خام دارد، افزود: بیش از ۹۰ درصد از ارزش شیر خشک را شیر خام تشکیل می‌دهد.
وی تاکید کرد:از همین رو تغییر در صادرات شیر خشک می‌تواند نقش فزآینده‌ای بر قیمت شیر خام داشته باشد.
سود مشروع تولیدکننده به رسمیت شناخته شود
همچنین «حسین چمنی» مشاور انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران با اشاره به اینکه صنایع لبنی در راستای انجام مسوولیت‌های اجتماعی تعهدات خود را به خوبی ایفا کرده است، گفت: در واقع اعضای این انجمن محصولی تولید می‌کنند که خروجی آن افزایش سلامت جامعه است.
وی ادامه داد: ۹۲ درصد از هزینه‌های تولید خارج از اراده تولیدکننده است اگرچه می‌دانیم مردم با مشکل کاهش قدرت خرید روبرو هستند اما چاره‌ای جز افزایش قیمت در سال‌های گذشته را نداشتیم.
چمنی با تاکید بر اینکه باید سود مشروع تولیدکننده را به رسمیت شناخت، افزود: در غیر این صورت خطر تعطیلی واحدهای تولید و یا ایجاد فساد تقویت می‌شود زیرا نمی‌توان کالایی را گران تولید کرد اما ارزان فروخت.
به گفته چمنی ۱۲ تا ۱۵ درصد قیمت تمام شده مربوط به بسته‌بندی است زیرا مواد پتروشیمی به قیمت جهانی به دست ما می‌رسد با این حال ۶۰ درصد از محصولات لبنی باید ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند و این در حالی است که دولت برای کاهش قیمت لبنیات و افزایش مصرف، می‌تواند مالیات بر ارزش افزوده را از این صنعت حذف کند.
وی ادامه داد: موضوع شیر مدارس سال‌ها مورد بی‌مهری بوده و این در حالی است که این امر هدفمندترین یارانه دولت به صنعت لبنیات است زیرا به طور مستقیم به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
مشاور انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران با اشاره به اینکه مصوبه مجلس در مورد توزیع شیر در مدارس هیچگاه در ۱۲ سال گذشته اجرایی نشده، گفت: بر اساس مصوبه مجلس هر دانش آموز در طول سال تحصیلی باید ۷۰ نوبت شیر ۲۰۰ سی سی دریافت کند.
وی افزود:سابقه توزیع شیر در مدارس در جهان به یک قرن می‌رسد و مبتکر آن نیز کشورهای پیشرفته بودند.
چمنی با بیان اینکه ۷۰ درصد مردم ایران عدم تحمل لاکتوز دارند، تاکید کرد: این موضوع به آن دلیل است که ارتباط افراد با شیر بعد از دوران شیرخوارگی قطع می‌شود و توزیع شیر در مدارس می‌تواند الگوی تغذیه شیر را اصلاح کند.
وی ادامه داد: سیستم ایران درمان محور است و هزینه‌های درمانی هر سال ۲ تا ۳ درصد خانوارها را زیر خط فقر می‌برد.
چمنی با اشاره به اینکه توزیع شیر در مدارس می‌تواند پیشگیرانه باشد، گفت: ۸۰ درصد کلسیم مورد نیاز باید از لبنیات تامین شود و در این مورد فرهنگ‌سازی بهترین روش است.
به گفته چمنی سود مشروع برای صنایع لبنی ۱۷ درصد است اما صنایع لبنی ایران با ۲ درصد سود کار می‌کنند. دولت باید از تولید مراقبت کند تا موقعیت‌های شغلی موجود در کشور حفظ شود.
توزیع ۲۱۵ میلیون پاکت شیر در مدارس
«رضا باکری» دبیر انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران نیز در این نشست با بیان اینکه توزیع شیر مدارس به دلیل عدم تامین اعتبار لازم اجرا نمی‌شود، گفت: امسال به همت قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت و با پیگیری‌های سازمان برنامه و بودجه، با وجود مشکلات اقتصادی کشور، ۵۰ درصد از بودجه مصوب در مجلس ابلاغ شد.
وی افزود: بر این اساس مقرر شده تا شیر توزیع شیر مدارس در ۸ استان کم برخوردار کشور اجرا شود که این کار آغاز شده و چند نوبت توزیع صورت گرفته است.
به گفته باکری، اگرچه قرار بود در ۳۱ استان کشور شیر مدارس به صورت رایگان توزیع شود اما به دلیل محدودیت منابع، فعلا ۸ استان در دستور کار است.
وی ادامه داد: بر این اساس قرار است ۲۱۵ میلیون پاکت شیر در سال تحصیلی جدید در بین دانش آموزان این ۸ استان توزیع شود اما امیدواریم برای سال تحصیلی بعد با افزایش اعتبار تخصیصی، بتوانیم کل ۳۱ استان کشور را تحت پوشش شیر مدارس قرار دهیم.
گزارش‌های وزارت جهاد کشاورزی نشان می‌دهد که تولید شیر ایران در روز حدود ۱۰ میلیون تن است که از این میزان ۴۵ درصد به صورت صنعتی و مابقی به صورت محلی تولید می‌شود.
همچنین آمارها نشان می‌دهد، گردش سالیانه مالی صنعت لبنیات ایران در سال ۳۵هزار میلیارد تومان است و حدود ۱۲۰ هزار نفر به صورت مستقیم و ۴۸۰ هزار نفر به صورت غیر مستقیم مشغول هستند.
با توجه به این میزان تولید، سرانه مصرف هر ایرانی ۷۵ کیلیوگرم در سال است که با سرانه مطلوب که ۲۷۰ کیلیوگرم در سال است فاصله معناداری دارد که به دلیل کاهش توان خرید مردم ممکن این کاهش پیدا کند.
در حال حاضر قیمت‌گذاری ۱۴ قلم از محصولات پرطرفدار لبنی که ۷۵ درصد از سبد لبنیات کشور را تشکیل می‌دهند، توسط ستاد تنظیم بازار تعیین و ابلاغ می‌شود. همچنین سبد کاملی از محصولات لبنی توسط شرکت‌های لبنی در ایران تولید می‌شود و این در حالی است که برای هیچ محصول لبنی از طرف دولت یارانه پرداخت نمی‌شود و تنها یارانه در صنعت لبنیات مربوط به شیر مدارس است که با تامین بودجه مواجه است. اکنون مالیات بر ارزش افزوده محصولات لبنی به جز شیر و پنیر ۹ درصد است و قرار است سال آینده ماست نیز از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف شود.
از سوی دیگر کلیه ارز تخصیصی برای واردات مواد اولیه مورد نیاز صنعت لبنیات با ارز نیمایی صورت می‌گیرد.