شغل صیادی در استان مازندران به دلیل همجواری با دریای خزر دارای یک سابقه طولانی است ولی با وجود این سابقه طولانی و پیشرفت امکانات و تجهیزات صید در دریا، این قشر همچنان با مشکلات بسیاری مواجه است.
دست کم چهار هزار و ۲۰۰ صیاد در قالب ۵۴ شرکت تعاونی پره صیادی در مازندران فعالیت دارند و همه ساله فصل صید در آب های ساحلی خزر از بیستم مهرماه شروع می شود و به مدت شش ماه ادامه دارد.
صید و ماهیگیری در سواحل دریای خزر به روش "پره" است و با این شیوه تورهایی با ارتفاع هفت تا ۱۰ متر و به طول یک هزار و ۲۰۰ متر به کمک یک قایق به صورت نیم دایره در فاصله مشخصی از ساحل دریا ( ۱۴ متری عمق دریا ) ریخته و پس از انباشته شدن از ماهیان استخوانی شامل گونه های کفال، سفید و کپور، به وسیله تراکتور به ساحل کشیده میشود.
صیادی به روش پره در استان مازندران دارای عناوین شغلی مختلفی مانند سر صیاد ، فوکا پوش ، تورریز ، چینت چی ، قایقران و تراکتورران است.
سرصیاد به رهبر گروهی از صیادان گفته می شود، فوکاپوش هم صیادانی هستند که با چکمه های بلند به درون آب می روند تا از تورها سرکشی کنند، تور ریز به افراد دخیل در پهن کردن و جمع کردن تور در داخل دریا اطلاق می شود و چینت چی هم مرمت تور ماهیگری را بر عهده دارند و قایقران و تراکتور ران هم رانندگان این دو وسیله نقلیه هستند که در پهن کردن و جمع کردن تورها همکاری دارند.
این صیادان در طول فصل صید ماهی، گونه های کفال، ماهی سفید و کپور که عمده ترین ماهیان استخوانی دریای خزر هستند پس از صید با شرایط خاصی در بازار عرضه می کنند.
به اعتقاد صیادان ، گرانی سوخت و ادوات صید ، پرداختی سهم بالای حق بیمه ، نداشتن امنیت شغلی ، کاهش میزان صید ناشی از آلودگی رودخانه های منتهی به دریا و در پی آن پائین آمدن میزان درآمد ، محرومیت از حمایت های مالی ، کهولت سن و ابتلا به انواع بیماری ها ناشی از فعالیت در شرائط سخت کاری از دغدغه ها و مشکلاتی است که آنان در این سال ها با آن مواجه هستند.
پرداخت بیمه نیمی از سال
یکی از صیادان منطقه نمک آبرود چالوس در این باره می گوید : چالش های پیش روی این حرفه که قدمت چندین ساله در کشور دارد ، موضوع تازه ای نیست که مسئولان دست اندرکار از آن بی اطلاع باشند بارها این مشکلات به اطلاع مسوولان اتحادیه ماهیگیران پره مرکز استان رسانده شد ولی به آن شکل اثر بخش نبوده است .
هاشم مجلج با اشاره به آنکه نزدیک به چهار دهه در شرکت تعاونی پره شهید قاسمی نمک آبرود فعالیت دارد در گفت و گو افزود : صیادان طبق قانون فقط حدود شش ماه از سال در این حرفه فعالیت دارند و بقیه سال ها یعنی شش ماه نخست هرسال باید از جیب بخورند و هیچ تضمینی هم ندارد بتوانند در دیگر ماه های سال فعالیتی داشته باشند .
وی ادامه داد : در شش ماه بیکاری فعالان این حرفه متاسفانه حق بیمه آن ها نیز پرداخت نمی شود و در نتیجه امروز دیده می شود که برخی از صیادان با گذر حدود ۴۰ سال فعالیت و رسیدن به سن کهولت همچنان باید در این شرائط بسیار سخت و طاقت فرسا تلاش کنند به امید آنکه روزی بازنشسته شوند.
مجلج ، سهم پرداختی حق بیمه تامین اجتماعی هر صیاد را حدود ۲۷ درصد اعلام کرد و گفت که برای سازمان بیمه تامین اجتماعی فرقی نمی کند که صیاد در مدت زمان مواج بودن دریا صیدی داشته باشد یا نداشته باشد، این سازمان حق سهم بیمه اش را دریافت می کند.
وی افزود: هم اکنون گاهی اوقات پیش می آید که یک صیاد هفته ای ۲۰۰ هزار تومان هم ممکن است به علت مواج بودن دریا و نیز عدم صید درآمد نداشته باشد در هر صورت ناگزیر است به هر شکل ممکن حتی اگر شده از نان شب خانواده اش بزند و سهم بیمه اش را بپردازد که واقعا برای او بسیار دشوار و سخت است .
وی اظهارداشت : درحالی که در سال های پیش دولت مصوبه ای مبنی بر سخت و زیان آور بودن حرفه صیادی و کاهش سهم بیمه از ۲۷ درصد به ۱۷ درصد داشت و این مصوبه موجی از شادمانی در دل صیادان این استان ایجاد کرد که متاسفانه با گذشت سال ها هنوز این مصوبه اجرایی نشده و مسکوت باقی مانده است.
کاهش نرخ بیمه حق سهم صیادان از ۲۷ درصد به ۱۷درصد از مصوبات دولت است که وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی باید آن را عملیاتی کند. این وزارتخانه به دلیل مشکلات مالی مصوبه هیات دولت مبنی بر کاهش ۱۰ درصد حق سهم بیمه صیادان را تاکنون اعمال نکرده است و درحالی که مسئولان شیلات ایران پیگیری و حل این مصوبه را برای صیادان شمالی از اولویت برنامه های امسال خود اعلام کرده اند.
این صیاد چالوسی گفت : سوخت سه فروند قایق موتوری این شرکت تعاونی هر روز به طور میانگین ۱۰۰ لیتر است و با گذشت نزدیک به ۲ ماه از اجرای طرح ملی سهمیه بندی بنزین هنوز سوخت یارانه ای برای این شرکت اختصاص داده نشده و همچنان بنزین با لیتری حدود سه هزار تومان خریداری می کنیم .
مجلج ابتلا عده ای از صیادان به انواع بیماری های مفصلی را از دیگر دغدغه های این قشر در این منطقه معرفی کرد و گفت که در میان عده ای از صیادان ، برخی ها متاسفانه به علت کهولت سن و سردی اب دریا ، به انواع بیماری های استخوانی مانند روماتیسم مبتلا شده اند و متاسفانه تحمل درد ناشی از این بیماری نمی توانند همواره در فصل صید فعالیت کنند.
افزایش چند برابری لوازم و تجهیزات صیادی
مدیرعامل شرکت تعاونی پره خرم در شهرستان محمود آباد نیز گفت : این شرکت از سال ۱۳۴۴ فعالیتش را در این منطقه ساحلی آغاز کرده و دست کم ۹۰ صیاد در این شرکت فعالیت دارند اما با گذر زمان نه تنها از مشکلات و دغدغه های معیشتی فعالان این حرفه پرمخاطره کاسته نمی شود بلکه به آن افزوده شده است .
حبیب الله موسی پور افزود: در سال های پیش وجهی که بابت یک کیلو تور ماهیگیری پرداخت می شد حدود ۷۰ هزار تومان بوده و این عدد امسال به حدود ۱۴۰ هزار تومان افزایش پیدا کرده و یا بهای یک کیلو سرب از حدود ۸ هزار تومان در گذشته اکنون به حدود ۳۵ هزار تومان رسیده است.
وی ادامه داد: بهای خرید بادگیر صیادی حدود ۵۰ هزار تومان بوده و این عدد اکنون به حدود ۲۰۰ هزار تومان رسیده و هزینه قطعات یدکی قایق های موتوری و تراکتورهای یدک کش نیز به صورت سرسام آور افزایش پیدا کرده است چرا که بهای خرید یک بلبرینگ چرخ بزرگ تراکتور سال های پیش حدود ۶۰ هزار تومان بوده و اکنون به ۵۰۰ هزارتومان افزایش پیدا کرده است .
مدیرعامل شرکت تعاونی پره خرم شهرستان محمود آباد گفت: مشکلات پیش روی صیادان فقط مربوط به این بخش ها نیست، بلکه هدایت آلاینده های زیست محیطی از سموم کشاورزی گرفته تا فعالیت های صنعتی و فاضلاب های شهری و روستایی به داخل رودخانه های منتهی به دریا از معضلات دیگری است که روز به روز جمعیت ماهیان دریای خزر را کاهش داده است.
کاهش صید ماهی در دریا
موسی پور افزود: هر ساله شاهد کاهش میزان صید و درآمد جامعه صیادی در استان مازندران هستیم و به عنوان نمونه در سال ۹۶ صیادان این شرکت تعاونی مقدار ۲۰۰ تن ماهی که غالبا از نوع کپور ، کفال و سفید بوده صید داشتند درحالی که سال گذشته این عدد به مقدار ۱۴۰ تن رسید و امسال نیز با وضع موجود طبیعتا شاهد کاهش چشمگیر صید در این منطقه خواهیم بود.
وی اظهارداشت: یک صیاد در شرایط مطلوب و ایده آل درصورتی که یک روز به طور تمام وقت فعالیت داشته باشد به طور میانگین هرماه حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا ۲ میلیون تومان در آمد دارد و پیش بینی می شود با ادامه این وضعیت اسفبار در سال های آتی تمامی شرکت های تعاونی پره این استان ورشکسته شوند.
ضرورت حمایت از صیادان از سوی دولت
رییس هیات مدیره اتحادیه ماهگیران پره استان مازندران نیز در این باره گفت: دست کم چهار هزا ر و ۲۰۰ صیاد در قالب ۵۴ شرکت تعاونی صیادی در این استان فعالیت دارند و هرسال به تناسب شرائط طبیعی مقدار ماهی که صید می کنند از سه هزار تن تا هفت هزار تن در نوسان است.
سید محمد رضوی با تائید مشکلات جامعه صیادی افزود: بارها این مشکلات در نشست های متعدد استانی و کشوری حتی از طریق رسانه ها مطرح شده ولی تاکنون این پی گیری ها نتیجه ای نداشته است.
وی اظهار داشت: اگرچه به طور رسمی اعلام شده که صیادان حدود شش ماه از سال فعالیت دارند درحالی که به این شکل نیست حدود یک ماه و نیم پیش از آغاز صید یعنی اغلب صیادان برای آماده کردن اداوات صید و آوردن این ادوات به پای کار درگیر این حرفه هستند و در پایان فصل صید نیز همین مدت زمان می برد.
وی گفت که شش سال پیش یعنی ماه های پایانی سال ۹۲ دولت طی مصوبه ای حرفه صید و صیادی را به عنوان مشاغل سخت و زیان آور به شمار آورد اما با گذشت سال ها هنوز این مصوبه اجرایی نشده است و نتیجه اینکه شمار اندکی از صیادان این استان بازنشسته شده اند و اغلب آن ها بالای ۶۰ سال سن دارند که دیگر توان فعالیت در این حرفه را ندارند.
رئیس اتحادیه صیادی پره استان مازندران افزود : نکته مهم تر آنکه به دلیل آلودگی رودخانه ها و در نتیجه دریای خزر و صید های غیر مجاز هر ساله مقدار صید کم نیز کم شده است و باید برای تعدیل و ساماندهی ماهیگیران فکر اساسی شود چرا که ادامه فعالیت به این رویه دیگر صرفه اقتصادی ندارد.
رضوی افزود: به عنوان نمونه در دهه ۸۰ تا ۹۰ اتحادیه صیادی پره مازندران در هر فصل ۱۰ هزار تن انواع ماهی صید و ۲ تن خاویار استحصال می کرد ، اما این مقدار صید به دلایل مختلف از جمله کاهش نزولات آسمانی ، کاهش دبی آب رودخانه ها ، برداشت شن و ماسه ساحلی ، ورود انواع آلاینده ها بویژه کشاورزی و صنعتی کاهش محسوسی یافته است.
وی اظهارداشت : بیشتر صیادان حال و روز خوشی ندارند و مسوولان دست اندرکار باید برای ساماندهی و بهبود وضعیت معیشتی این قشر زحمت کش جامعه در این استان برنامه ریزی درست و هدفمندی داشته باشند.
کاهش حق سهم صیادان، مصوبه ای که اجرایی نشد
رئیس سازمان شیلات ایران نیز پیش از این در سفر یک روزه اش در فرودین ماه امسال به مازندران در جمع صیادان این استان با بیان اینکه کاهش نرخ بیمه حق سهم صیادان از ۲۷درصد به ۱۷درصد از مصوبات هیات دولت است و وزارت رفاه باید آن را عملیاتی کند، گفت : پیگیری و حل این مصوبه برای صیادان شمالی از اولویت برنامه های امسال سازمان است.
دکتر نبی الله خون میرزایی افزود: وزارت رفاه همچنان به دلیل مشکلات مالی مصوبه هیات دولت مبنی بر کاهش ۱۰ درصد حق سهم بیمه صیادان را اعمال نمی کند.
وی تصریح کرد: امسال با جدیت بیشتر برای حل این معضل تلاش خواهیم کرد تا صیادان شمالی که درآمد آنان نیز در سال های اخیر به دلیل کاهش صید کم شده است، جبران شود.