در این میان، چندسالی است روی آوردن به کشت گلخانه‌ای و انتقال کشت از فضای باز به فضای سرپوشیده و گلخانه‌ها برای بهره‌وری بیشتر موضوع مهمی است که به دلیل نقاط قوت بالای این رویکرد دنبال می‌شود.
افزایش تولید در واحد سطح، افزایش کیفیت محصول تولیدی به دلیل رصد و کنترل دقیق آفات و بیماری‌ها و کاهش شدید مصرف سموم شیمیایی، کاهش چشمگیر مصرف آب به دلیل بسته بودن محیط و جلوگیری از هدر رفت آب از راه‌های مختلف تبخیر، استفاده از روش‌های مکانیزه آبیاری همانند بوم آبیاری، نوار آبیاری و قابلیت کشت در اراضی غیر قابل کشت مانند شوری خاک و فقر مواد غذایی در خاک با استفاده از سیستم هیدرو پونیک از جمله مزایای کشت گلخانه‌ای است.
عدم وابستگی تولید به شرایط محیطی به دلیل بسته بودن و پوشش کامل سقف و دیواره‌های گلخانه‌ها، تولید محصول در تمام فصول سال به دلیل کنترل عوامل محیطی و تنظیم، ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب و متنوع برای جوانان و افراد جویای کار و بویژه در میان دانش آموختگان رشته‌های کشاورزی از دیگر مزیت‌هاست.
اهمیت کشت گلخانه ای به قدری بالاست که اخیرا سرپرست وزارت جهادکشاورزی در سفر به استان بوشهر گفته است که با هدف صرفه‌جویی در مصرف آب و افزایش تولید و تجاری سازی برای صادرات، سالانه ۳ تا ۴ هزار هکتار از اراضی کشور زیر کشت گلخانه‌ای خواهد رفت.
وی سطح زیر کشت گلخانه‌ای کشور را افزون بر ۱۷ هزار و ۵۰۰ هکتار اعلام کرده که تا پایان سال جاری هزار و ۵۰۰ هکتار نیز به آن افزوده می‌شود.
به گفته مقامات وزارت جهادکشاورزی سطح زیر کشت محصولات گلخانه‌ای کشور ظرف پنج سال اخیر نسبت به دوره قبل از آن ۱۰۰ درصد افزایش یافته است که این مهم کاری بی سابقه در کشور بوده است.
شهرستان ساوه نیز به دلیل تولید افزون بر 70 نوع محصول کشاورزی قطب کشاورزی استان و کشور به شمار می رود و سهم قابل توجهی در تولیدات گلخانه ای دارد تا جایی که بزرگترین شهرک گلخانه‌ای بخش خصوصی در شهر آوه و در 35 کیلومتری این شهرستان احداث شده و فعالیت دارد.
این شهرک مدرن گلخانه‌ای بی‌نظیر در سطح خاورمیانه با بیش از چهار دهه عمر با توجه خاص به روش‌های نوین کشاورزی صنعتی و شناخت جامع فاکتورها و استعدادهای منطقه تاسیس شده است.
توجه به افزایش سطح بازدهی آب و کاهش اتلاف در این منبع حیات بخش که متأسفانه در کشاورزی سنتی بخش اعظم آن به هدر می‌رود و همینطور استفاده مؤثر از واحد سطح در تولید و به خصوص شناخت اقلیم منطقه و ارزیابی مطابقت آن با روش تولید در گلخانه از جمله مهمترین عواملی بود که انگیزه لازم را جهت پرورش ایده شهرک گلخانه‌ای ایجاد می‌کرد.
موسس این شهرک با برنامه ریزی مسیر توسعه شهرک گلخانه‌ای آوه ضمن گسترش واحدهای گلخانه‌ای، با هدف افزایش ارزش افزوده در تولید، اقدام به اختصاص فضای مناسب برای احداث واحدهای فرآوری محصولات گلخانه‌ای کرد و به دلیل وجود آثار و ابنیه تاریخی در روستای آوه به سبب قدمت چند هزار ساله آن و همینطور ویژگی‌های منحصر به فرد اقلیمی، تأسیس مجتمع رفاهی و گردشگری در کنار فاز دوم شهرک را که شامل دریاچه مصنوعی نیز می‌شود در دستور کار قرار داد.
با هدف معرفی بیشتر فعالیت‌های این مجموعه بزرگ تولیدی در کشور و تشریح اهداف توسعه‌ای آن به گفت‌وگویی با مجید خلیلی تهرانی بنیانگذار و مدیرعامل این شهرک نشستیم.
حفظ شهرک گلخانه ای آوه سخت تر از بنیانگزاری آن است
بنیانگذار شهرک گلخانه‌ای آوه در پاسخ به این پرسش گفت: همبستگی، اتحاد، آرامش، امنیت و رشد بلوغ فکری مردم آوه علی‌الخصوص جوانان مهمترین سرمایه اولیه احداث این شهرک بود، اما آباد کردن آن خیلی سخت و زمان‌بر بود و از خود گذشتگی می‌خواست. ایجاد اطمینان عمومی، همبستگی و وفاق به هم اندازه که طعم شیرینی دارد، بهمان اندازه هم سخت بدست می آید.
مجید خلیلی تهرانی افزود: در بیش از 10 سال گذشته آوه دستاوردهای بسیاری داشته و حفظ آن سخت‌تر از بنیاد آن بوده است بویژه اینکه هنوز در آوه کارگر بیکار داریم. فاصله طبقاتی در سالهای اخیر بسیار زیاد شده و طبقه ضعیف با شرایط فعلی روزهای سختی را می‌گذراند و نباید از آنان غافل باشیم.
وی با اشاره به اینکه هم اکنون در همین شهرک گلخانه‌ای آوه بالغ بر ۵۰۰ نفر کارگر زن و مرد از سیستان و بلوچستان گرفته تا لر و کرد و افغانی مشغول به کار و تلاش و تولید هستند، افزود: قطعا اولویت کار در شهرک گلخانه‌ای آوه با بومی‌هاست و به طور حتم این شهرک به عنوان اولین شهرک بخش خصوصی و بزرگترین شهرک گلخانه‌ای و مدرن‌ترین آن در سطح کشور مطرح است.
وی افزود: یقینا به دلیل بحران آب و بهره‌برداری بهینه از منابع آبی، سیاست‌های کلان کشور ناگزیر است کشاورزی را از غرقآبی به سمت و سوی کشاورزی صنعتی و گلخانه‌ای سوق دهد و من این اطمینان را می‌دهم این شهرک ضمن حرکت بر مبنای همین هدف، تا ۱۰ هزار فرصت شغلی را به ارمغان بیاورد.
شهرک گلخانه‌ای آوه پله‌ای برای ترقی اهداف توسعه‌ای شهر تاریخی آوه
خلیلی تهرانی به شرایط فعلی شهرک گلخانه‌ای آوه و توسعه آینده آن اشاره کرد و افزود: خوشبختانه در سال جاری به دلیل قیمت بالای محصولات علی‌الخصوص گوجه فرنگی واحدهای تولیدی از شرایط بسیار خوبی برخوردار بودند. البته در سال گذشته به علت قیمت ناعادلانه محصولات گلخانه‌ای و عدم همخوانی هزینه با درآمد و همچنین نوسانات بازار، ضربه بسیار سنگینی به تولید کنندگان وارد شد که البته می‌بایستی تمهیداتی دیده شود که ما در شهرک گلخانه‌ای آوه با قیمت پائین هم بتوانیم خود را مدیریت کنیم. یعنی وجود صنایع بسته بندی و سردخانه و صنایع فرآوری محصولات کشاورزی تامین گاز به جای سوخت فسیلی و تاسیس فروشگاه نهاده‌های کشاورزی و بازارچه عرضه محصولات می‌تواند سطح آسیب پذیری تولید کننده را پائین بیاورد که در اینجا نقش دولت در حمایت و هدایت این پروژه تعیین کننده است.
وی با تاکید بر اینکه در کار تولیدی نوسان و فراز و نشیب وجود دارد کما اینکه در ادوار گذشته دامداری سود بسیار کلانی داشت و در یک سال اخیر سودآوری نداشته و تمامی این موارد به بازار و قیمت عرضه محصولات گلخانه‌ای و دامی بستگی دارد، اظهار کرد: حتی دامداران هم مانند شهرک گلخانه‌ای می‌بایستی تمهیداتی بیندیشند که در قیمت کم و پائین هم آسیب نبینند و خسارت متحمل نشوند. به طور مثال قطعا در آوه نیاز به یک کشتارگاه و سردخانه و صنایع بسته بندی گوشت قرمز نیاز است تا این تولید ارزشمند یعنی پروتئین کشور از پا در نیاید و دامدار مانند گلخانه‌دار محتاج دلالان و چند دست گشتن دسترنجش نباشد. در واقع سود گلخانه‌دار و دامدار در جیب دلالان است. چنانچه محصولاتشان فرآوری شود و به طور مستقیم بدست مصرف کننده برسد تمامی این چالش‌ها و آسیب‌پذیری‌ها جبران می‌شود.
این فعال صنعت گلخانه‌ای کشور در ادامه گفت: امکانات و تسهیلات دولتی یک ظرف آش نیست که اگر به گلخانه‌دار دادند، کشاورز و دامدار بی‌نصیب باشد. سیاست کلان دولت این است که جمعیت کلان شهرها را به همراه سرمایه وثیقه و تخصص‌شان به روستاها و مناطق تولیدی سوق دهد و بستر را برای سرمایه‌گذاری آنان فراهم کنند وگرنه همین سرمایه ها به عوض اینکه در مسیر تولید بکار گرفته شود یا به سمت دلالی و بورس بازی و طلابازی می رود یا از کشور خارج می‌شود.
وی که خانه دو میلیارد تومانی اش را در رهن بانک گذاشته و ذخیره نقدینگی خود را نیز در این شهرک سرمایه گذاری کرده افزود: قطعا شهرک گلخانه‌ای آوه پله ترقی آوه به سمت آبادانی و شهر شدن بوده است.
مشکل بزرگ بازاریابی
بنیانگذار شهرک گلخانه‌ای آوه در ادامه به مشکلات و موانع پیش روی گلخانه داران این شهرک گلخانه ای پرداخت و موضوع بازاریابی را نخستین مشکل پیش رو دانست و افزود: بسته بندی و سورتینگ، نحوه عرضه نهاده‌های کشاورزی و صادرات محصول از دیگر مشکلاتی است که در کنار بازاریابی، عرصه کار و تلاش را بر گلخانه‌داران تنگ کرده است.
وی با اشاره به اینکه عمده درآمد گلخانه‌های زرندیه از طریق تولید محصول فلفل رنگی حاصل می‌شود، بیان کرد: در حال حاضر فلفل رنگی به عنوان یک محصول گلخانه ای در شهرک گلخانه‌ای آوه با کیفیت بالا و قیمت مناسب تولید می‌شود اما به دلیل نبود صنایع بسته‌بندی و سورتینگ محصول تولیدی به استان اصفهان منتقل و با برند اصفهان به خارج از کشور صادر می‌شود که این جفای بزرگی در حق تولیدکنندگان گلخانه‌ای استان مرکزی است.
وی افزود: اگر زیرساخت مناسب و تسهیلات ارزان قیمت در اختیار گلخانه‌داران قرار گیرد با احداث صنایع بسته بندی و سورتینگ محصول تولیدي شامل گوجه فرنگی، فلفل رنگی و ... محصولات این شهرک با برند تولیدکنندگان آن به بازارهای جهانی عرضه شده و شهرک گلخانه‌ای آوه به یک انسجام در بازاریابی و عرضه محصول می رسد.
خلیلی تهرانی به مشکل دیگری در حوزه عرضه نهاده‌های کشاورزی شامل کود، سم و ... اشاره کرد و افزود: عرضه نهاده های کشاورزی توسط افرادی که بعضا فاقد صلاحیت هستند مشکل بزرگ پیش روی گلخانه‌داران است و تولیدکنندگان در خصوص کیفیت و نوع کالای عرضه شده توسط افراد ناشناس ابهامات جدی دارند چراکه آنها این نهاده ها را به هر قیمتی که صلاح می‌دانند به بهره برداران از گلخانه‌ها عرضه می‌کنند.
شهرک گلخانه‌ای آوه نیازمند فروشگاه بزرگ عرضه نهاده‌های کشاورزی
وی خواستار استقرار یک فروشگاه بزرگ عرضه نهاده‌های کشاورزی در شهرک گلخانه‌ای آوه شد و افزود: عرضه مستقیم نهاده‌های کشاورزی و آگاهی لازم از کیفیت و قیمت مناسب می‌تواند مشکلات این بخش را برطرف کند.
وی با اشاره به سیاست دولت مبنی بر حمایت و توسعه شهرک‌های گلخانه‌ای در کشور، به تامین زیرساخت‌های شهرک گلخانه‌ای آوه به وسعت ۳۰۰ هکتار شامل برق، آب، گاز، خیابان کشی و جدول‌گذاری پرداخت و افزود: تمامی زیرساخت‌های شهرک گلخانه‌ای آوه برای افزون بر ۳۰۰ واحد گلخانه‌ای تامین شده است، اما هم‌اکنون قریب به ۱۰۰ واحد گلخانه‌ای در این شهرک جذب سرمایه شده و استقرار یافته است.
چشم انتظاری 12 ساله برای گازکشی!
این فعال صنعت گلخانه‌ای کشور به معطل ماندن ۱۲ ساله پروژه گازرسانی به شهرک از سوی دولت اشاره کرد و افزود: برخی بروکراسی‌های اداری و معطل ماندن ارائه خدمات از سوی دستگاه‌های خدمات رسان بویژه اداره گاز موجب شد که اولا جذب سرمایه گذار با وجود تاکید دولت برای سرمایه‌گذاری در صنعت گلخانه‌ای، با کندی مواجه شود و ثانیا انگیزه سرمایه‌گذاران را برای ادامه کار از بین ببرد و به دلیل همین دلسردی و کاهش انگیزه این شهرک بزرگ گلخانه‌ای با ظرفیت صددرصدی فعال نیست.
وی با بیان اینکه در نهایت با هزینه بخش خصوصی بخشی از مشکل گاز این مجموعه رفع شد، گفت: برخورداری شهرک گلخانه ای آوه از نعمت گاز طبیعی با صرف هزینه‌ای بالغ بر ۲.۵ میلیارد تومان و حذف سوخت گازوئیل و نیز افزایش قیمت محصول شرایطی را بوجود آورده است که گلخانه‌داران را به فعالیت در این حوزه تولیدی دلگرم و ترغیب کرده است.
وی به مغایرت سلیقه‌های شخصی و سیاست‌های مسئولان برخی ادارات شهرستانی و استانی با تدابیر و سیاست‌های دولت اشاره کرد و افزود: دولت همواره بر جذب سرمایه‌گذاران تاکید دارد اما برخی نگاه‌های سلیقه‌ای ادارات مغایر با رویکرد دولت است. متاسفانه برخی مدیران به دلیل مشکلات و اختلاف نظر با سرمایه‌گذاران هیچگونه همکاری و حمایتی صورت نداده و بعضا سنگ‌اندازی می‌کنند.
خلیلی تهرانی افزود: هنر فعالان اقتصادی این است که اجازه ندهند سرمایه‌گذاری بومی از یک شهر خارج شود چه برسد به اینکه بخواهیم در خارج از کشور سرمایه‌گذاری کنیم و شهرک گلخانه‌ای آوه توانسته است افزون بر ۳۰۰ میلیارد سرمایه کشور را بومی سازی کرده و در این منطقه حفظ کند و هرگونه بی‌مهری و عدم همکاری موجب دلسردی و دلزدگی سرمایه گذاران خواهد شد.
توسعه شهرک گلخانه‌ای آوه نیازمند تامین شبکه‌های زیرساختی
وی به تامین آب مورد نیاز شهرک گلخانه‌ای به میزان ۱۹۵ لیتر در ثانیه برای پاسخگویی به نیاز ۳۰۰ واحد گلخانه‌ای اشاره کرد و افزود: تامین شبکه‌های زیرساختی از سوی دولت و کمک برای توسعه شهرک گلخانه‌ای از مهمترین درخواست‌های گلخانه‌داران است.
وی با انتقاد از عدم بازدید مدیران استانی و استاندار از شهرک گلخانه‌ای آوه اظهار کرد: متاسفانه بجای حمایت از بخش خصوصی و جذب سرمایه‌گذاران، نگاه دولت بیشتر به توسعه گلخانه‌های وابسته به بخش دولتی معطوف شده است و این نگاه ناعادلانه و خسارت‌زاست.
موسس شهرک گلخانه‌ای آوه به وضعیت فعلی این مجموعه تولیدی اشاره کرد و افزود: با وجود بی‌مهری‌هایی که صورت می گیرد اما خوشبختانه هم گلخانه‌داران دلگرم ادامه کار و تلاش هستند و هم شرایط تولید در وضعیت خوبی قرار دارد.
وی بیان کرد: در سالهای گذشته قیمت ها در بازار سبزیجات و گل فاصله زیادی داشتند اما در سالهای اخیر قیمت و میزان عرضه گل و محصولات گلخانه‌ای و سبزیجات فاصله اندکی با یکدیگر دارند و در حال حاضر بازار خیار، گوجه، فلفل رنگی و گل با یکدیگر برابری می‌کنند.