عراق از جمله نخستین کشورهایی بود که درست چند روز پس از تایید خبر ثبت کرونا در کشور یعنی سوم اسفند ماه، مرز زمینی مهران را تعطیل کرد؛ البته که مسوولان گمرک و اتاق مشترک دلیل تعطیلی آن را نه کرونا که موضوع استاندارد دانستند.
با این حال تعطیلی مرزها به مهران ختم نشد و پس از آن دیگر کشورهای همسایه همچون آذربایجان، ارمنستان، پاکستان، ترکمنستان و ترکیه برای حفظ سلامت خود اقدام به تعطیلی مرزها کردند.
این اتفاق منجر به تراکم کامیونهای صادراتی پشت مرزها شد تا جایی که در مرز سومار ۱۵۰۰ کامیون منتظر جابجایی بارهای صادراتی خود بودند.
در واپسین روزهای شیوع این ویروس، رئیس اتاق بازرگانی تهران در نامه‌ای به معاون اول رییس جمهوری خواستار قرنطینه مرزی شد و تاکید کرد که قطع صادرات، خسارت جدی به اقتصاد ملی آن هم در ماه پایانی سال وارد می‌کند.
اما همچنان وضعیت مرزها روز به روز تغییر می‌کند و به همین دلیل رییس کنفدراسیون صادرات از صادرکنندگان خواسته که پیش از ارسال محموله‌های صادراتی حتما از وضعیت مرزها مطلع شوند تا بار آنها پشت مرز گرفتار نشود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد افغانستان از جمله کشورهایی است که بهترین همکاری را با ایران در زمینه مرز داشته و رایزن بازرگانی ایران در افغانستان شایعه بسته شدن مرزهای ایران و افغانستان در هفته آینده را تکذیب کرده است.
وضعیت کنونی مرزها چگونه است؟
«سید روح الله لطیفی»، سخنگوی گمرک ایران در تشریح آخرین وضعیت مرزها گفت: اقلیم کردستان باز است، ولی مابقی مرزهای عراق از جمله چذابه و شلمچه و مهران و خسروی تعطیل است. تا یکشنبه هفته آینده مهلت دولت عراق است و امیدواریم آن را تمدید نکنند. اما اقلیم کردستان مرزها باز است و تجارت در مرزهای آن جریان دارد.
وی با اشاره به مرز ترکیه اظهار کرد: ترکیه مرزهای خود را به سمت کامیونهای ایرانی که از کشور ثالث مانند یونان و گرجستان قرار بود از مسیر ترکیه وارد ایران شوند، باز کرده و همچنین کامیونهای ترک به سمت ترکیه ترخیص شدند.
کالاهایی که از مسیر ترازیتی به کردستان عراق رفته بودند هم توانستند از مرزهای ما وارد کشور شوند و از مرز بازرگان وارد ترکیه شوند؛ چه آنها که از سمت سرخس به سمت ترکیه امدند یعنی قبلا در ترکمنستان وکشورهای دیگر آمدند و چه آنها که از کردستان عراق وارد ایران شدند و قصد بازگشت به ترکیه داشتند.
سخنگوی گمرک اظهار کرد: امیدواریم با پیگیری‌های سفیر در ترکیه و رییس دفتر رییس جمهور از دولت ترکیه به زودی روال عادی تردد کامیونهای دو کشور را شاهد باشیم تا حجم ترانزیت و تجارت از آن کشور کاهش پیدا نکند.
مرز تجاری با ارمنستان همچنان بسته است
وی درباره مرز ارمنستان تصریح کرد: مرز با ارمنستان همچنان بسته است، اما در حوزه مسافری ارمنستان به سه گروه اجازه تردد می‌دهد، ایرانی‌های مقیم ارمنستان، ارامنهای که در ایران هستند و می‌خواهند به کشورشان برگردند یا ایرانی‌هایی که در ارمنستان هستند و می‌خواهند به ایران بازگردند.
دبیر شورای اطلاع رسانی گمرک درباره مرز نخجوان گفت: مرز مسافری متوقف است اما در حوزه کالا از روز سه شنبه جابجایی کالا از سر گرفته شده و شاهد انتقال کالای تجاری ایران از این مسیر هستیم.
لطیفی با بیان اینکه مرز آذربایجان در حوزه مسافری برگشت از طرفین باز است، اظهار کرد: در حوزه تجاری، کامیونهای ایرانی به صورت ترانشیپنس (جابجایی کالا در مرز با کامیونهای طرف مقابل) صادرات داریم. در حوزه ترانزیت نیز کامیونهای ایرانی که می‌خواهند از خاک آذربایجان به مقصد روسیه عبور کنند ، با اسکورت از این خاک عبور می‌کنند.
مرز دریایی قزاقستان کالاهای ایرانی را نمی‌پذیرد
وی با اشاره به مرزهای دریایی توضیح داد: عمده مقصد مرزهای دریایی آذربایجان، روسیه و قزاقستان هستند که اخیرا قزاقستان اعلام کرده پذیرایی شناورهای ایرانی نیست.
تراکم کامیونها در مرز آستارا
لطیفی درباره مرز آستارا گفت: قرقیزها اعلام کردند کامیونها از مسیر آذربایجان و از طریق مرز آستارا برود، تراکم کامیونها از این مرز چندبرابر و در نتیجه باعث توقف در مرز آستارا شده است.
افزایش تراکم بار در مرزهای دریایی مازندران
به گفته سخنگوی گمرک، تجارت دریایی در مرزهایی همچون مازندران، بندر امیرآباد و نوشهر نه تنها کاهش نداشته بلکه بار زمینی نیز به دوش حمل و نقل دریایی افتاده و تراکم جابجایی بار در حوزه کشورهای آسیای میانه و روسیه از طریق بندرها در استان مازندران بیشتر شده است.
مرزهای زمینی با ترکمنستان بسته است
وی با بیان اینکه مرزهای مرزهای زمینی با ترکمنستان بسته است، خاطرنشان کرد: این توقف در تمام حوزه‌های مسافری، ریلی و تجاری است و تنها کامیونهای ترکمن می توانند به کشور خود بازگردند.
دبیر شورای اطلاع رسانی گمرک اظهار کرد: انتظار می رود همکاری بیشتری بی راه آهن ایران با ترکمنستان انجام شود تا کالاهایی که فسازا نیستند بتوانند از مرز اینچه برون وارد ترکمنستان شوند. تاکنون حدود حدود ۵۰ واگن منتظر هستند راه آهن طرفین در این زمینه به نتیجه برسند.
لطیفی با بیان اینکه مرزها با افغانستان در تمام حوزه‌ها باز است، افزود: سرعت در این مرزها کاهش یافته، چرا که نظارت روی کالاهای خروجی بیشتر شده تا اقلام مورد نیاز بهداشتی از کشور خارج نشوند و از طرف دیگر، کنترل افغان‌ها هم کالای ورودی و هم افرادی که وارد این کشور می‌شوند به دلیل شرایط بهداشتی بیشتر شده است.