معدوم سازی جوجه ها را برای مدیریت تولید و بازار امری عادی برشمردند که گاهی ماهانه سه میلیون قطعه جوجه با این کار از چرخه تولید خارج می شود اما تصاویری که در فضای مجازی دست به دست شد، برای عامه مردم و بویژه دوستداران محیط زیست و مدافعان حقوق حیوانات قابل پذیرش نبود.
اینکه جوجه ها را در چاله های حفر شده زنده به گور کنند و یا در کیسه های نایلونی در بسته بریزند تا دچار خفتگی شوند، با هیچ از میعارها و ارزش های دینی و انسانی سازگار نبود؛ نکته جالب اینکه در یکی از این فیلم ها، پوسته های تخم مرغ نیز در کامیون حامل جوجه ها بود یعنی این جوجه ها به محض از تخم بیرون آمدن معدوم شده بودند.
آنطور که مرتضی رضایی معاون امور تولیدات دامی وزیر جهادکشاورزی گفته، «به دلیل افت قیمت جوجه‌هایی که در جوجه‌کشی باقی می‌مانند و پس از ۲۴ ساعت از عمرشان دیگر بفروش نمی‌روند، برخی پرورش‌دهندگان جوجه مجبور به معدوم‌سازی جوجه‌های مازاد شده‌اند».
هرچند تولیدکنندگان و فعالان صنعت طیور نیز عواملی چون، مقرون به صرفه نبودن تولید به دلیل کاهش تقاضای مصرف، بالا بودن قیمت نهاده های دامی و مازاد تولید را به عنوان بهانه اصلی برای معدوم سازی این جوجه ها فهرست کرده اند، اشکال وارده از سوی افکار عمومی جامعه این بوده که چرا تولیدکنندگان اجازه داده اند تا تخم ها تبدیل به جوجه شده و سپس معدوم کنند و اینکه چرا همین جوجه ها در مناطق محروم و روستایی بین مردم توزیع نشده تا در چرخه طبیعت بمانند یا توسط وحوش و عوامل طبیعی از بین بروند.
به طور معمول تولیدکنندگان جوجه یکروزه اگر نتوانند محصول خود را پیش فروش کنند، تخم مرغ ها را در مرحله «ستر» و پیش از تبدیل شدن به جوجه ، معدوم می کنند؛ تخم مرغ برای تبدیل به جوجه حدود ۱۸ روز دوره ستر را طی می کند و سه روز هم در وضعیت «هچر» قرار داده می شود تا جوجه سر از تخم بیرون بیاورد.
حال کرونایی صنعت طیور
صنعت طیور کشور همچون اغلب صنایعی که با شیوع کرونا مورد تهدید قرار گرفته اند، این روزها حال روز خوشی ندارد؛ گوشت مرغ در سال های اخیر به دلیل گرانی گوشت قرمز، به یکی از اصلی ترین منابع پروئتین سبد مصرف خانوار تبدیل شده و طبق آمار معاون وزیر جهادکشاورزی در برخی ماه‌ها بین ۲۰۰ تا ۲۴۰ هزار تن و سالانه بیش از ۲ میلیون و ۶۰۰ هزارتن گوشت مرغ در کشور انجام می شود.
برای تولید این میزان گوشت مرغ، ماهانه باید ۱۲۰ تا ۱۳۰ میلیون قطعه جوجه یکروزه تولید شود اما با توجه به شیوع بیماری کووید ۱۹ و تعطیلی اماکن عمومی مثل دانشگاه ها، سلف ها، رستوران ها، هتل ها و تالارها و همچنین مهمانی ها و مراسم های معمول خانواده های ایرانی چون آیین های سوگواری و عروسی مصرف مرغ کاهش یافت و سبب افت شدید قیمت مرغ شد.
معاون وزیر جهادکشاورزی با تایید معدوم سازی جوجه های یکروزه و اعلام اینکه با تصمیم ستاد تنظیم بازار مقرر شد تولید ماهانه جوجه یک روزه به ۱۱۵ میلیون قطعه کاهش یابد، گفته است: البته قرار نبود جوجه یکروزه معدوم شود.
رضایی با یادآوری اینکه معدوم سازی جوجه های یکروزه یک روال بسیار طبیعی در صنعت مرغداری در تمام دنیاست یادآور شد: مردم عادی اطلاع تخصصی از روال موضوع معدوم سازی ندارند زیرا ماهانه سه میلیون جوجه تخمگذار خروس معدوم می شود.
حادثه در کدام استان رخ داد؟
فعالان صنعت طیور مازندران که به تنهایی حدود ۴۰ درصد از نیاز کشور به جوجه یکروزه را تامین می کند، تاکید کردند که فرآیند معدوم سازی پیش از تولد جوجه ها رخ داده و نمی توان انگشت اتهام را به سمت این استان نشانه رفت.
رییس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی نیز اعلام کرد: معدوم‌سازی جوجه در مرحله «هچر»، ۱۰ تا ۲۱ روزگی و قبل از تولد صورت می‌گیرد که در استان ما چنین موردی وجود نداشته است.
در خراسان جنوبی نیز متولیان جهاد کشاورزی تاکید کردند: ۲ تولیدکننده مرغ مادر در استان وجود دارد که هیچ کدام نسبت به معدوم سازی جوجه‌های یک روزه اقدام نکرده‌اند.
جهادکشاورزی استان های کردستان و آذربایجان غربی نیز واکنش مشابهی داشتند و با اعلام اینکه صنعت طیور نیاز خود به جوجه یکروزه را از طریق خرید از استان های دیگر تامین می کند، اعلام کردند، امسال هیچ محموله جوجه یکروزه در این دو استان توسط تولیدکنندگان یا دستگاه‌های بهداشتی معدوم نشدند.
در استان تهران که هم بزرگترین مصرف کننده گوشت مرغ و هم جزو قطب های تولید آن است، هرچند جهادکشاورزی استان واکنشی به انتشار این فیلم نداشت اما محیط زیست به صنعت طیور هشدار داد و تاکید کرد: واحدهای متخلف تولید کننده جوجه برخورد قانونی می شوند.
سعید محمودی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران این شیوه معدوم سازی را مصداق حیوان آزاری دانست و گفت: معدوم سازی جوجه های یک روزه در تهران اتفاق نیفتاده است.
در استان گلستان رییس سازمان جهادکشاورزی استان با اعلام اینکه پس از شیوع کرونا میزان فروش گوشت مرغ تولیدی در سایر استان‌های متقاضی از جمله تهران در ۲ ماه اخیر ۶۰ درصد کاهش یافته است، تاکید کرد: هرچند در بخش جوجه های یکروزه با کاهش قیمت و خسارت هایی مواجه شدیم اما هیچ کدام از این جوجه ها معدوم نشده است و تولید در این بخش ادامه دارد.
مسئولان جهادکشاورزی قزوین نیز با رد این ادعا که معدوم سازی جوجه های یک روزه در این استان رخ داده، اعلام کردند: این فیلم ها متعلق به قزوین نیست و چنین مساله ای در هیچ یک از مرغداری های استان اتفاق نیافتاده است.
در خراسان رضوی نیز مسئولان جهاد کشاورزی انگشت اتهام را به سمت استان های دیگر بردند و تاکید کردند: این استان هیچ گونه عملیات معدوم‌سازی جوجه یکروزه نداشته است و اخبار منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر معدوم‌سازی میلیون‌ها قطعه جوجه یک روزه در این استان تکذیب می‌شود.
زنجان، فارس و بوشهر دیگر استان هایی بودند که وقوع این اتفاق را در محدوده استانی خود رد کردند و استان هایی چون قم و سیستان و بلوچستان اعلام کردند که واحد تولید جوجه ندارند.
خرید حمایتی برای کاهش زیان صنعت طیور
در هر صورت، زیان صنعت طیور از شیوع بیماری جهانی کرونا غیرقابل پیشگیری بود زیرا تولیدکنندگان از بهمن ماه یعنی پیش از ورود این بیماری به ایران، خود را برای افزایش تولید برای تامین بازار شب عید و ماه رمضان که به طور معمول با افزایش آیین های مذهبی و جشن ها و برگزاری مجالس شادی و ازدواج همراه است و سفرهای هموطنان نیز اوج می گیرد، آماده می کردند.
طبق برنامه ریزی ها در ماه بهمن با توجه به پیش بینی بازار شب عید و سپس ماه مبارک رمضان مقرر شده بود تولید جوجه یک روزه به ۱۵۰ میلیون قطعه در ماه برسد تا نیاز بازار در اوج مصرف مدیریت شود اما ورود نابهنگام کرونا همه برنامه ریزی ها را بر باد داد.
از این رو ۲۷ فروردین ماه جاری انجمن صنفی تولید کنندگان جوجه در نامه ای با اعلام تصمیم این صنف برای کاهش تولید، از اعضای خود خواست تا مصوبه ستاد تنظیم بازار برای توقف تولید مازاد را اجرایی کنند.
با این همه خرید حمایتی از مرغداران از ابتدای امسال در دستور کار شرکت پشتیبانی امور دام کشور قرار گرفته و از استان های مختلف که قطب تولید مرغ در کشور هستند خبر می رسد که این کار در حال انجام است.