آخرین آمارها نشان می دهد پسته ایران به عنوان مهمترین محصول باغی کشورمان در سال 2017 میلادی با 429535 هکتار سطح زیر کشت و 574987 تن محصول تولید شده در میان کشورهای اصلی تولید کننده پسته توانسته رتبه نخست را به دست آورد. علاوه براین، صنعت پسته بصورت مستقیم و غیر مستقیم برای حدود یک میلیون نفر در کشور اشتغال ایجاد کرده است.
در بخش دیگری از مقاله نگاشته شده توسط سیدی و همکاران وی با اشاره به این موضوع که گونه‌های مختلف پسته ارزش اکولوژیکی خاصی دارند، این موضوع نیز مورد اشاره قرار گرفته که درخت پسته با استقرار بر روی زمین‌های معمولاً شیب دار کوهستانی و مناطقی که گیاهان دیگر توان تحمل شرایط سخت زیست محیطی آن را ندارند، نقش ارزشمندی را در حفظ تعادل زیست بوم «اکوسیستم» و تلطیف هوا و تثبیت شن‌های روان ایفا می کند. این مقاله می‌افزاید؛ از نظر اهمیت تغذیه‌ای میوه پسته در میان آجیل‌ها، بالاترین سطح γ- توکوفرول، ویتامین K، فیتواسترول‌ها، گزانتوفیل‌ها، برخی مواد معدنی مانند (Cu، Fe و Mg)، ویتامین‌هایB1 و B6 و تیامین را دارا است و همچنین پسته دارای آهن فراوان و چربی‌های مفید غیراشباع می باشد.
تعداد کشورهای تولیدکننده پسته در جهان محدود است، این نکته نیز مورد اشاره قرار گرفته که پسته تولیدی کشورمان مشتریان زیادی در خارج از کشور دارد و برای تداوم ارزآوری قابل توجه این محصول اقتصادی و با توجه به این نکته که برخی اقتصاددانان بر این باورند که پسته می تواند جایگزین نفت در اقتصاد ایران شود، توسعه کشت علمی و اقتصادی پسته برای غلبه بر رقبای اصلی ایران در این حوزه از جمله آمریکا ضروری به نظر می رسد.
استفاده از روش‌های متنوع از جمله کشت بافت، انتخاب به کمک نشانگر، میکوریز و آفت کش برای مطالعه در سطوح مختلف فیزیولوژی، مولکولی و ژنتیکی در مورد پسته این موضوع را نیز مورد تاکید قرار داده است که علی رغم ارزآوری پسته برای کشور، این صنعت با مشکلاتی روبروست که مهمترین این مشکلات کاهش محصول ناشی از تغییرات آب و هوایی و تنش های خشکی و شوری در باغات پسته است.
با استفاده از تکنیک‌‌های جدید توالی یابی موسوم به نسل جدید توالی یابی یا توالی یابی در مقیاس وسیع، برای اولین بار به توالی یابی و مطالعه ترانسکریپتوم پسته و ساخت توالی رفرنس برای lncRNA های این گیاه پرداخته شده و در این زمینه 53220 ترانسکریپت شناسایی و معرفی شده اند.
در ادامه، پس از بررسی و شناسایی lncRNA ها و miRNA ها در مقیاس وسیع، سعی شده عوامل تنظیمی دخیل در پاسخ به تنش شوری در این گیاه همراه با نگرش مقایسه‌ای بین ژنوتیپ‌های حساس و متحمل بررسی شود.
لازم به ذکر است در این پژوهش از روش‌های ابداعی برای تعیین عملکرد lncRNA ها استفاده شده که می تواند به عنوان الگو در سایر گیاهان غیر مدل نیز استفاده شود و علاوه بر این، این مقاله اطلاعات دقیق و ارزشمندی را از مسیرهای مولکولی و شبکه های تنظیمی در گیاه پسته در پاسخ به تنش شوری ارائه می دهد.
داده های ارائه شده در این مقاله شامل ارائه توالی رفرنس برای lncRNA ها، شناخت مسیرهای تنظیمی این گیاه تحت تنش شوری، معرفی lncRNA ها و miRNA های دخیل در پاسخ به تنش شوری و شناسایی توالی های SSR برای طراحی نشانگرهای مولکولی غربال کننده گیاهان پسته متحمل به شوری می تواند مسیر را برای مطالعات آینده روی این گیاه اقتصادی هموار نماید.
در پایان لازم به ذکر است این گونه مطالعات زمینه را برای شناخت بیشتر مسیرهای مولکولی و در نتیجه انتخاب روش های مناسب برای بهره وری بیشتر از پسته در کشور فراهم می سازد.
مقاله علمی دکتر سید مهدی سیدی مشاور دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو وابسته فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران، و عضو شاخه زیست شناسی فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و جمعی از همکاران وی در مجله معتبر "Scientific Reports" منتشر شد که یکی از زیر مجموعه‌های دسترسی آزاد Nature Publishing Group است.