جواد وفابخش در نشست خبری که به مناسبت هفته جهاد کشاورزی برگزار شد ، در پاسخ به سوال مبنی بر اینکه طی سال‌های اخیر بی توجهی‌هایی به تولید گندم صورت گرفته، از جمله تأخیر در اعلام نرخ خرید تضمینی، مناسب نبودن نرخ اعلامی و اخیراً نیز تأخیر در پرداخت مطالبات کشاورزان نگرانی‌هایی را درباره خروج گندم از چرخه خرید تضمینی و جایگزین شدن آن با نهاده‌های دامی به دلیل افزایش چشمگیر اخیر قیمت نهاده‌ها به وجود آورده است وزارت جهاد کشاورزی چه اقداماتی را برای کنترل این مسائل در دست انجام دارد، گفت: گندم اسکلت تولیدات زراعی کشور است و سطح وسیعی را به خود اختصاص می‌دهد. بنابراین خروج آن از چرخه خرید تضمینی بعید به نظر می‌رسد.
وی با اشاره به اینکه افزایش نامناسب نرخ خرید تضمینی منجر به کاهش رغبت کشاورزان و تولید می‌شود، اضافه کرد: پیشنهاداتی که وزارت جهاد کشاورزی در حوزه نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی برای سال زراعی آینده به شورای اقتصاد ارائه می‌کند اعدادی است که مبتنی بر فضای واقعی تولید کشور است.
معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: فعلاً نمی‌توانم ارقام پیشنهادی را اعلام کنم اما این ارقام بر اساس محاسبات و آنالیزهای انجام شده با احتساب قیمت تمام شده تولید و یک سود منطقی برای کشاورزان از نرخ‌هایی که در حال حاضر خرید بر اساس آنها انجام می‌شود خیلی بالاتر است.
وفابخش با اشاره به اینکه ما تمام دلایل خود را مطرح می‌کنیم و دفاعیات کامل را انجام می‌دهیم تا این نرخ‌ها در شورای اقتصاد تصویب شود، افزود: امسال در بحث الگوی کشت نیز یکی از ابزارهای حمایتی نرخ تضمینی کالاهای اساسی است که باید نسبت به آن با سایر گیاهان برقرار شود. سرکوب قیمتی محصولات اساسی منجر به این می‌شود که تأثیر قیمت تضمینی و کارکرد آن کمرنگ شود.
معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه مطالبات گندم داران تا روز ۱۷ خرداد ماه به طور کامل تسویه شده است، افزود: تاکنون ۷۰ درصد مطالبات پرداخت شده است.
در شرایط فعلی راهی جز اتکا بر تولید داخل نداریم
وفابخش در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه دولت مکانیزم‌هایی برای افزایش تولید دانه‌های روغنی دارد، گفت: ابزار قیمتی، اجرای الگوی کشت و حمایت از تولید در مناطقی که ظرفیت بیشتری برای این منظور دارند و همچنین اقداماتی که منجر به افزایش بهره وری می‌شود از جمله این مکانیزم هاست.
این مقام مسئول در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه توسعه کشت تحت تأثیر ابزار قیمت است، گفت: نرخ تضمینی در زمینه افزایش استقبال از کشت تعیین کننده است و معمولاً ما اعلام می‌کنیم نرخ کلزا باید تقریباً دو برابر گندم باشد چرا که عملکردش نصف آن است و اگر تعیین نرخ دوبرابری رعایت نشود روی کشت تأثیر می‌گذارد.
وی با بیان اینکه ابزار قیمتی در این زمینه مهم و تعیین کننده است، گفت: با فضای تحریم راهی نداریم جز اینکه متکی به تولید داخل باشیم. چرا که در این شرایط حتی اگر بخواهیم واردات انجام بدهیم یا ارز نداریم یا به ما نمی‌فروشند بنابراین باید کاری کنیم که تولید افزایش و واردات افزایش یابد که این هم به نفع تولیدکننده و هم به نفع دولت است.
سطح زیر کشت گندم ۴۰۰ هزار هکتار کاهش یافت
معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به خودکفایی در تولید گندم طی سال‌های اخیر گفت: افزایش تولید در سال‌های گذشته در حالی رخ داده که سطح زیر کشت گندم آبی ۴۰۰ هزار هکتار کاهش یافته است و ما در این زمینه با توسعه عمودی مواجه بوده ایم.
وفابخش اضافه کرد: امسال در تولید پنبه و چغندر قند نیز شرایط مطلوبی داریم و سطح زیر کشت این محصولات بیش از برنامه تکلیف شده است که همین مساله نوید افزایش تولید را می‌دهد.
وی با اشاره به برنامه‌های معاونت زراعت برای استفاده از آب سبز در تولید گفت: در این راستا پروژه‌ای را در سطحی حدود یک میلیون هکتار آغاز کرده ایم که امیدوار هستیم در افق آینده این میزان به شش میلیون هکتار برسد که از این طریق دو میلیون تن افزایش تولید گندم را پیش بینی می‌کنیم ضمن اینکه تناوب زراعی باعث افزایش بهره وری در دیمزارها و ماندگاری مردم در مناطق روستایی و پایداری تولید می‌شود.
وی همچنین با اشاره به کاهش تخصیص ارز دولتی به واردات نهاده‌ها گفت: در سال جهش تولید یکی از برنامه‌های ما تولید علوفه از محل داخل است و در استان‌هایی مانند خوزستان متمرکز شده ایم که بخشی از نیاز را از طریق تولید داخل تأمین کنیم. در این راستا افزایش کشت گیاهانی مانند ذرت دانه‌ای، سورگوم، ارزن و سویا در دستور کار قرار دارد و حدود سه میلیون تن از نیاز کشور به علوفه را می‌توانیم با تولید گیاهان مختلف تأمین کنیم.
فاز اول الگوی کشت محصولات کشاورزی از پایان شهریور ماه اجرایی می‌شود
معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی افزود: کلید اصلی الگوی کشت مدیریت منابع است به این معنی که چه منابعی داریم و چگونه باید از آنها استفاده کنیم تا تبدیل به ثروت شوند.
وی اضافه کرد: بنابراین اولین قدم این است که فضای کشور مورد بررسی قرار بگیرد تا ببینیم چه منابعی را در اختیار داریم.
وفابخش با اشاره به اینکه با بررسی‌هایی که در این زمینه انجام دادیم، متوجه شدیم جانمایی بسیاری از گیاهان نیاز به اصلاح دارد، افزود: در واقع طی سال‌های گذشته ما همه محصولات را به همه جای کشور بردیم و در آنجا کشت کردیم و کار درستی نبوده و اشکال کار این است که خرده بازار ایجاد می‌شود و انرژی در سطح گسترده پراکنده می‌شود و همین مساله امکان مدیریت منابع را سلب می‌کند.
وی با بیان اینکه طرح تدوین الگوی کشت سال گذشته به پایان رسید، گفت: ما این طرح را سال گذشته تدوین و ارائه کردیم اما با تغییر مدیریت وزارتخانه کار به تعویق افتاد و امیدواریم امسال با جدیت بیشتری دنبال شود. در همین راستا از پایان شهریور ماه (ابتدای سال زراعی جدید) فاز یک اجرای طرح با همکاری تشکل‌ها و استانداران آغاز می‌شود و در صورت همکاری و همراهی مردم و سیاستگذاران اجرای این طرح یکی از موفق ترین کارهایی است که در بخش کشاورزی اتفاق می‌افتد.
معاون وزیر جهاد کشاورزی تصریح کرد: ما برای اجرای الگوی کشت قوانین بازدارنده نداریم و تصمیم داریم از اهرم‌ها و بسته‌های تشویقی به جای ابزارهای تحکمی استفاده کنیم. در واقع ابزارهای ما حمایتی است که بر روی قیمت تمام شده و تخصیص منابع تأثیر می‌گذارد.
دلایل واردات بذر کلزا در سال گذشته
وفابخش با اشاره به دلیل وارد کردن بذر کلزا در سال گذشته گفت: سال گذشته ما در شرایط تحریم قرار داشتیم و برخی از بذرها در داخل وجود نداشت به همین جهت تصمیم گرفتیم بذر بیش از نیاز وارد کشور شود که برای پاییز سال آینده نیز مشکلی وجود نداشته باشد.
وی ادامه داد: بنابراین امسال نگرانی برای تأمین بذر نداریم و مثل سال‌های گذشته با تأخیر در عرضه بذر به کشاورزان مواجه نخواهیم شد.
وی ادامه داد: روندی که ما به دنبال آن هستیم این است که والدین بذر را وارد کشور کنیم، امتیاز آن را بخریم و در نهایت خودمان توانایی تولید آن را پیدا کنیم. اما سیاست شرکت‌های تولیدکننده بذر که انحصاری نیز هستند این است که بذر والدین را به تنهایی نمی‌فروشند و باید همراه آن بذر گواهی شده نیز خریداری شود.
وفابخش با اشاره به اینکه امسال تقریباً نیازی به واردات بخش کلزا نداری تصریح کرد: برخی شرکت‌ها تولید بذر هیبرید را در داخل کشور شروع کرده اند و شرکت‌ها باید عملکرد و دانش فنی خود را در این زمینه افزایش دهند.
دلایل اجرایی نشدن طرح الگوی کشت طی ۱۰ سال گذشته
وی درباره اینکه چرا طرح الگوی کشت طی ۱۰ سال گذشته در کشور اجرا نشده و این مساله خسارات سنگینی را به تولیدکنندگان و بخش کشاورزی وارد کرده است، گفت: عدم انجام مطالعات یکپارچه و جامع در این زمینه یکی از این دلایل بوده، ضمن اینکه الزامات صرفاً در قوانین بودجه دیده می شده که اجرایی هم نشده است.
وی با اشاره به اینکه الگوی کشت مستقیماً فضای بازار را مدیریت نمی‌کند بین کف مزرعه تا کف بازار نیازمند حلقه‌های واسط و صنایع هستیم که این حلقه‌ها ایجاد نشده و برای مازاد تولید برنامه‌ای وجود نداشته است، گفت: عدم ایجاد سردخانه، انبار و صنایع تبدیلی باعث شده نتوانیم مازاد تولید را کنترل کنیم.
دلیل وابستگی در حوزه روغن واردات ارزان قیمت است
معاون وزیر جهاد کشاورزی درباره اینکه چرا میزان وابستگی در حوزه روغن در کشور بسیار زیاد است، گفت: دلیل وابستگی بالا در حوزه روغن واردات ارزان قیمت است. در کالاهایی که واردات ارزان قیمت انجام می‌شود خوداتکایی کاری دشوار است و در حال حاضر که ارز ترجیحی به ارز نیمایی تبدیل می‌شود و واردات کالاها گران‌تر شده است تأثیر مثبتی روی بخش کشاورزی و افزایش تولیدات دارد.