افزایش کیفیت مرکبات، همواره یکی از دغدغه‌های مدیران سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان بوده و هرساله برای بهبود کیفیت و افزایش تولید، تدابیری اتخاذ می‌شود. کشاورزان این منطقه علاوه بر مشکلات حوزه بازار و بازاریابی، مشکلات دیگری هم دارند که آفتاب سوختگی درختان مرکبات، یکی از این مشکلات است.
گرمای جیرفت و شهرهای جنوبی کرمان را اگر تجربه کردید حتما می‌دانید خورشید سوزانِ تابستان چگونه رنگ از رخسار درختان این منطقه برمی‌دارد، تابستان‌ها گرمای هوا چنان تاثیری بر درختان مرکبات خصوصا ارقام زودبازده پرتقال و نارنگی می‌گذارد که انگار این درختان دچار حریق شده‌اند. به گفته مسوولان سال گذشته ۲۵ هزار هکتار از باغ‌های مرکبات این منطقه دچار آفتاب سوختگی شد، حال آنکه سطح زیر کشت مرکبات این دیار تنها ۳۳ هزار هکتار است.
«جنوب کرمان با تولید حدود ۵۰۰ هزار تُن مرکبات، رتبه سوم کشور را به خود اختصاص داده است»
به نظر می‌رسد ارائه تسهیلات مناسب و ارزان‌قیمت می‌تواند باغداران را برای پیشگیری از خسارت آفتاب‌سوختگی یاری کند و چه خوب می‌شود تولید مرکبات در این منطقه به یک میلیون تُن برسد.
به گفته منصور شریف مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان، با توجه به تجارب سنوات گذشته گاها تا ۵۰ درصد تاج درختان میوه این منطقه دچار آفتاب سوختگی می‌شود که این اتفاق علاوه بر خسارت به تاج درخت باعث کاهش وزن و کیفیت میوه نیز خواهد شد.
او به سیاست دولت برای کاهش خسارت‌های ناشی از آفتاب سوختگی اشاره کرد و افزود: امسال هم با تجارب سال‌های قبل به صورت پیش‌آگاهی به کشاورزان اعلام کردیم ضمن بهره‌گیری از تسهیلات پیش‌بینی شده، مراقب باشند تا دچار خسارت نشوند.
این کارشناس کشاورزی، کشاورزان را به دریافت تسهیلات آفتاب سوختگی تشویق کرد و گفت: هیچگونه محدودیتی در ارائه تسهیلات نداریم و بر اساس نوع سازه‌ای که کشاورزان تمایل به احداث آن هستند، تسهیلات لازم برای ایجاد سایبان پرداخت خواهد شد.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان اظهار داشت: امسال تسهیلات از تلفیق منابع بانکی و منابع صندوق توسعه ملی و با سود ۱۲.۵ درصد بوده که پیگیر هستیم تا بتوانیم مانند سال های گذشته یارانه سود بانکی را تامین و با سود کمتری به کشاورزان تسهیلات پرداخت شود.
حرارت بالای ۴۰ درجه باعث خسارت می‌شود
دکترای تخصصی علوم زیستی کاربردی کشاورزی و مدیریت بیماری‌های گیاهی از دانشگاه گنت بلژیک در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا پدیده گرمایش کره زمین را برای همگان محسوس دانست و آفتاب سوختگی را یکی از صدمات وارده به گیاهان عنوان کرد.
ذبیح‌الله اعظمی اظهار داشت: آفتاب‌سوختگی به درختان مختلف ازجمله مرکبات، انار، سیب، زیتون و پسته به میزان قابل‌توجه خسارت وارد می‌کند که نیازمند مراقبت‌های ویژه است.
وی درجه حرارت مناسب برای فعالیت درختان مرکبات را کمتر از ۳۰ درجه (۱۵ تا ۲۸ درجه) دانست و حرارت بالاتر از ۴۰ درجه را موجب آفتاب‌سوختگی برگ‌ها و میوه‌ها، کاهش فتوسنتز، صدمه به شاخه‌های جوان، کاهش آب اندام‌ها و ضعف درخت عنوان کرد.
اعظمی ادامه داد: دمای زیاد هوا بر خصوصیات کمی (کاهش محصول و عملکرد) و کیفی (کاهش بازارپسندی میوه) درختان تأثیر گذاشته و موجب متضرر شدن باغداران می‌شود.
عضو هیات علمی بخش گیاهپزشکی، دانشگاه جیرفت تصریح کرد: ۱۷ خردادماه سال گذشته ایستگاه هواشناسی سینوپتیک جیرفت دمای ۵۰ درجه که در حقیقت یک رکورد جدید بود را ثبت کرد. درختان مرکبات منطقه تحمل این میزان افزایش دما را نداشتند و دچار آفتاب سوختگی شدند.
وی لکه‌های کوچک تا بزرگ، زردی، پیچیدگی برگ به طرف رو و در شرایط شدید سوختگی برگ، چرمی و برنزه شدن برگ‌ها و پوست میوه و سوختگی آن و بدشکل شدن میوه‌ها را از علائم آفتاب‌سوختگی برشمرد و گفت: این عارضه در بیشتر باغ‌های مرکبات به خصوص در دشت‌ها شدیدتر رخ می‌دهد و حتی درختان موجود در حیاط خانه‌ها هم مصون نبوده و می‌توان به راحتی تأثیر انعکاس نور خورشید از موزاییک‌های کف حیاط به شاخ و برگ درختان و به دنبال آن پدیده آفتاب‌سوختگی را مشاهده کرد.
وی اظهار داشت: عارضه آفتاب‌سوختگی در بیشتر استان‌های جنوب کشور رخ می‌دهد و خشک‌سالی، این عارضه را تشدید می‌کند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: نارنگی و پرتقال رقم ناول در مقایسه با سایر ارقام مرکبات نسبت به عارضه آفتاب‌سوختگی حساس‌تر بوده و باغ‌هایی که در زمین‌های شنی و سنگلاخی احداث‌شده باشند خسارت بیشتری می‌بینند.
وی با بیان اینکه در سالیان اخیر موارد متعددی از شدت آفتاب‌سوختگی مرکبات در هفت‌گنج (جیرفت، عنبرآباد، کهنوج، فاریاب، رودبار، قلعه‌گنج و منوجان) گزارش‌شده است، بیان داشت: چندین مقاله علمی و پژوهشی توسط محققان و پژوهشگران منطقه در زمینه آفتاب سوختگی روی محصولات مختلف در مجلات معتبر منتشر شده است.
تنظیم آبیاری برای جلوگیری از خسارت بیشتر
دکترای تخصصی علوم زیستی کاربردی کشاورزی و مدیریت بیماری‌های گیاهی همچنین تنظیم دور آبیاری و در مواردی افزایش تعدد و میزان آبیاری برای تأمین رطوبت لازم به‌منظور جلوگیری از تنش خشکی و کم‌آبی درختان مرکبات، تقویت درختان با کودهای میکرو و ماکرو المنت از شهریورماه به بعد را از نکات مهم برای نگهداری درختان مرکبات عنوان کرد.
به گفته او خودداری از دادن کودهای ازته در تیر و مردادماه، خودداری از هرس درختان در بهار و تابستان، استفاده از توری‌های سایه‌انداز، محلول‌پاشی درختان با استفاده از کائولین (سپیدان)، محلول‌پاشی درختان مرکبات با استفاده از پودر کائولین از دیگر راهکارهای لازم در راستای پیشگیری از آفتاب‌سوختگی درختان مرکبات است که باغداران باید به این نکات توجه کنند. «کائولین یا سیلیکات آلومینیوم با ایجاد پوشش سفید و یکنواخت بر روی گیاهان موجب کاهش چشمگیر خسارت حشرات، آفتاب سوختگی و کم‌آبی می‌شود»
اجرای طرح سایبان باغی برای نخستین‌بار در عنبرآباد
رییس جهادکشاورزی عنبرآباد از اجرای طرح سایبان باغی (گاردن شید) برای نخستین‌بار در جنوب کرمان خبر داد.
محسن طاهری گفت: سال گذشته برای نخستین مرتبه در یک هکتار از باغ‌های روستای جهادآباد شهرستان عنبرآباد طرح گاردن شید (سایبان باغی) به منظور جلوگیری از آفتاب سوختگی اجرا شد.
وی با بیان اینکه طرح سایبان باغی با هدف جلوگیری از آفتاب سوختگی، تبخیر آب، کاهش مصرف آب و افزایش عملکرد درختان مرکبات اجرا می‌شود، تصریح کرد: این طرح به صورت پایلوت در این شهرستان اجرا شد.
برای هر هکتار سایبان ۱۰۰ میلیون تومان نیاز است
کارشناس کشاورزی جنوب کرمان نیز هزینه احداث سایبان باغی در هر هکتار را ۱۰۰ میلیون تومان عنوان کرد و گفت: این سایبان‌ها که به رنگ سبز هستند قادرند رنگ نور را به خوبی جذب کرده و باعث شادابی مرکبات و مصرف بهینه آب شوند.
سید فاطمه موسوی بر ترویج احداث سایبان باغی در مناطق پُر درخت تاکید و شادابی مرکبات و کاهش مصرف آب را از مزیت‌های این طرح عنوان کرد.
وی میزان آفتاب سوختگی در برگ درختان مرکبات منطقه را طی سال گذشته حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد عنوان کرد و به کشاورزان توصیه کرد: برای مقاوم کردن درخت و جلوگیری از آفتاب سوختگی از کودهای پتاسه استفاده کنند و در صورت امکان از مصرف کودهای ازته و محرک رشد خودداری شود.
باغداران متقاضی اجرای طرح سایبان به مراکز جهاد کشاورزی مراجعه کنند
رییس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان از ارایه تسهیلات به باغداران هفت شهرستان جنوبی استان کرمان برای اجرای سایبان باغ‌های مرکبات خبر داد.
سعید برخوری اظهار داشت: باغداران این منطقه که متقاضی اجرای طرح سایبان بر روی درختان خود هستند به مراکز خدمات جهاد کشاورزی حوزه خود نسبت به تکمیل پرونده اقدام و از تسهیلات لازم استفاده کنند.
وی جلوگیری از آفتاب سوختگی مرکبات جنوب کرمان را یک ضرورت دانست و گفت: با توجه به پیش‌بینی‌های هواشناسی در روزهای آینده با افزایش دمای هوا و احتمال وزش بادهای گرم مواجه هستیم و می‌طلبد باغداران برای کاهش خسارت آفتاب سوختگی اقدامات لازم را انجام دهند.
او تغییرات اقلیمی و پدیده گرمایش زمین و بروز خشکسالی‌های پیاپی و همچنین کاهش سریع رطوبت محیط را علت بروز عارضه خسارت به شکل آفتاب‌سوختگی اندام‌های هوایی درختان عنوان کرد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان باغداران را به پیش‌بینی‌ها و تدابیر لازم برای جلوگیری و کاهش خسارت آفتاب سوختگی درختان به ویژه مرکبات توصیه کرد.
در روزهای آینده با افزایش دمای هوا و احتمال وزش بادهای داغ روبرو خواهیم بود. از نیمه خرداد تا پایان تیرماه به دلیل وزش بادهای گرم و خشک و همچنین کاهش رطوبت و افزایش دمای هوا، اندام‌های هوایی درختان به ویژه مرکبات تا ۵۰ درصد دچار خسارت می‌شود.