«خودکفایی»، راهبرد ۳۰ ساله رهبری که کشور را نجات داد

یکی از موضوعات بسیار مهمی که همواره مدنظر مقام معظم رهبری بوده، موضوع امنیت غذایی و خودکفایی در محصولات استراتژیک به خصوص گندم بوده است. ایشان همواره بر این موضوع تاکید داشته و به کرات در دیدارهای مختلف با مسئولان نظام، کشاورزان، بسیجیان و سایر اقشار بارها به این مساله مهم و اساسی کشور اشاره کرده اند.

راهبری رهبر معظم انقلاب طی 30 سال گذشته در خصوص خودکفایی کشور در تولید محصولات غذایی و کشاورزی اساسی و استراتژیک به ویژه گندم، نتیجه خود را این روزها که کشور در شرایط کرونایی با  شدیدترین تحریم های ظالمانه روبروست، نشان داده است، به طوری که علیرغم همه این فشارهای اقتصادی، کشور در تامین محصولات غذایی و قوت قالب مردم با کمبود مواجه نشده و امنیت غذایی کشور در حد مطلوبی رعایت شده است.

البته علیرغم تاکیدات فراوان مقام معظم رهبری مبنی بر ضرورت خودکفایی در محصول استراتژیک گندم، اخیراً اسماعیل اسفندیاری پور مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی گفته بود، ردیف اعتباری طرح خودکفایی گندم حذف شده و این پدیده در سابقه کشاورزی کشور طی 4 دهه گذشته بی‌سابقه بوده که طرح خودکفایی گندم که مهمترین طرح زراعی کشور است، فاقد ردیف اعتباری برای اجرای پروژه‌ها باشد و این می تواند امنیت غذایی کشور را تحت تأثیر قرار دهد.

علاوه بر این، براساس آخرین گزارش‌ها، تا پایان سه ماهه بهار سال جاری در مجموع 6 میلیون و 903 هزار تن محصولات کشاورزی و غذا وارد کشور شده که حدود یک میلیون و 944 هزار تن از آن یا معادل 28 درصد از کل واردات این بخش، گندم بوده است. همچنین طبق این آمارها، ارزش واردات سه ماه گذشته واردات گندم حدود 537 میلیون و 400 هزار دلار بوده که با نرخ فعلی دلار، ارزش آن به 12هزار و 360 میلیارد تومان می‌رسد، رقمی که نزدیک به کل ارزش خرید تضمینی سال گذشته است. 

در ادامه با توجه به موضوع مهم و اساسی امنیت غذایی و عدم وابستگی به بیگانگان در غذا و همچنین ضرورت خودکفایی در تولید گندم، به بررسی دیدگاه های راهبردی مقام معظم رهبری مبنی بر ضرورت خودکفایی در گندم اشاره می کنیم:

برای خود کفایی گندم، همت، تعهد، ایمان و اعتقاد به نظام اسلامی لازم است

در بخش کشاورزی و دامداری - که یکی از بخشهای مهمّ ماست - اساس توجّه باید به این باشد که ما در محصولات اصلىِ مصرفی کشور، بهخودکفایی رسیم؛ همچنانی که در یک وقت این کار تجربه شد و جهاد سازندگی در چند سال گذشته، کشور را از واردات مواد لبنی بی نیاز کرد. مردم ما ناچار بودند پنیر و بقیه مواد لبنی وارد شده از خارج را مصرف کنند؛ اما امروز احتیاجی ندارند؛ چون گندمپیدا شد و ما امروز صادر هم میکنیم. اخیراً مسؤولان بخش کشاورزی به بنده اطّلاع دادند که قادرند کشور را در زمینه موارد مصرفىِ اصلی کشور به خودکفاییبرسانند؛ یعنی ماگندم و برنج و روغن نباتی و ذرّت وارد نکنیم. ما این توانایی را داریم؛ اما همّت و تعهّد و ایمان و اعتقاد به نظام اسلامی و ترس از مؤاخذه الهی در مدیر لازم است تا این کارها بشود. اگر مدیران این چیزها را در خود رعایت کنند، آن موفقیّت حاصل خواهد شد. (بیانات در دیدار مسئولان وزارتخانه های صنایع و بازرگانی در تاریخ 10/4/1380)

 خودکفایی گندم باید بر دوش کشاورزان و وزارت جهاد کشاورزی باشد نه واردات

من امروز بر آن سه نکته‌ای که به ایشان[ آقای خاتمی]عرض کردم، مسأله کشاورزی را اضافه می‌کنم؛ همان چیزی که آقای حجّتی در این‌جا قولش را به من دادند و من توقّع داشتم که ایشان در مجلس هم آن را بگویند - که متأسفانه نگفتند - و آن این است که ما در مواد اصلی غذایی کشور، یعنی گندم و برنج و احتمالاً روغن، خودکفا شویم. ایشان به من قرص و محکم گفتند که می‌توانیم خودکفا شویم؛ اما هرچه گوش تیز کردم ببینم ایشان در مجلس کلمه «خودکفایی» را می‌آورند، دیدم نه! ایشان گفتند ما می‌توانیم اینها را پیش ببریم. پیش بردن کجا، خودکفایی کجا؟! البته این آقای حجّتی‌ای که من شناخته‌ام، می‌تواند این کار را بکند...ما باید مشکل گندم را از دوش وزارت بازرگانی برداریم و روی دوش کشاورز خودمان و وزارت جهاد کشاورزی بگذاریم.  (بیانات در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیئت دولت در تاریخ 1380/06/05)

مسئولان باید خودکفایی گندم را دنبال کنند

یکی از اساسی‌ترین کارها این است که در باب کشاورزی و محصولات کشاورزی، سیاستها ثابت، ماندگار و پیگیری شده باشد و به مسائل تولیدکنندگان کشاورزی رسیدگی شود. این‌طور نباشد که یک سال ما به‌خاطر کمبود پیاز، پیاز وارد کنیم؛ اما سال بعد که کشاورز ما پیاز تولید کرد، این محصول در انبارها بپوسد. کشور ما مستعدّ است. دیدید سال گذشته بحمداللَّه بارندگىِ خوبی شد و کشور تقریباً در تولید گندم خودکفا گردید. این همان چیزی بود که من تأکید میکردم و بحمداللَّه مسؤولان، خودکفایی گندمرا دنبال کردند. البته گندمیکی از موادِ لازم ماست؛ در بقیه مواد لازم مثل لبنیات، روغن و گوشت هم باید کشور کاملاً خودکفا و غنی شود و بتواند این محصولات را صادر کند. ما باید این مسأله را دنبال کنیم، و این به نظر ما کاملاً ممکن است. (بیانات در دیدار با جمعی از کشاورزان در تاریخ 14/2/1382)

خودکفایی در گندم حقیقتا یک عید بزرگ برای کشور است

امنیت غذایی برای کشور ما خیلی مهم است. سال گذشته که اعلام شد کشور به خودکفایی درگندم رسیده است، به نظر من حقیقتاً یک عید بزرگ برای این کشور بود. بنده از کشاورزان، از مدیران بخش کشاورزی، از جوانان عالمی که در این کار کمک کردند، از اعماق دل متشکر شدم، مطمئناً ملت هم متشکر شد؛ این حادثه‌ی بزرگی بود. مردان و جوانانی همت کردند که این کار بشود، و شد. (بیانات در دیدار با کشاورزان در تاریخ 14/10/1384)

وابستگی به واردات گندم بار سنگین تحقیر ملت به دنبال دارد

ما همان کشوری هستیم که در دوران طاغوت، پایه‌ی کشاورزی ما را متزلزل کردند، برای این که ما را وابسته کنند؛ برای این که بازار برای گندمخودشان و بقیه‌ی محصولات کشاورزی دیگران - بیگانگان - درست کنند. با این افزایش جمعیت - امروز کشورمان بیش از دو برابر اول انقلاب جمعیت دارد - اگر بنا بود ما مثل آن روزِ آنها از نظر گندم محتاج بیگانگان باشیم، برای هر تن گندمی که به ما میدادند، یک منت سنگین، یک بار سنگینِ تحقیر بر روی دوش این ملت سوار میشد؛ هر وقت هم که مایل بودند، میتوانستند این را قطع کنند؛ اما ملت ما در گندم به خودکفایی رسید. عین همین قضیه باید در بقیه‌ی محصولات مهم و اساسی غذایی به وجود بیاید؛ در برنج، در روغن، در گوشت، در لبنیات، که نیازهای کشور است. باید کشور به دیگران اصلاً محتاج نباشد (بیانات در دیدار با کشاورزان در تاریخ 14/10/1384)

برای خودکفایی گندم نباید به حرف این و آن در ارزانتر بودن واردات اعتنا کرد

بخش کشاورزی هم مهم است. البتّه اعتقاد من این است که آقای حجّتی واقعاً میتواند کار بکند. ایشان از نظر من جزو وزرای خوش‌سابقه‌ای است در کار و واقعاً میتوانند این کار را بکنند؛ منتها آن چیزی که ما از ایشان و از مجموعه توقّع داریم، این است که در تولید محصولات حیاتی باید خودکفایی به‌وجود بیاید؛ یعنی خودکفایی را به حرف و گپ این و آن نگاه نکنید که آقا گندم، بیرون ارزان‌تر است، و مانند اینها. ما باید به خودکفایی برسیم؛ در موادّ حیاتی باید به خودکفایی برسیم. (بیانات در دیدار رئیس جمهور در تاریخ 4/6/1394)

تفکر صرفه اقتصادی نداشتن خودکفایی گندم غلط است

یک فکر جدیدی، یک فکر تازه‌ای در یک بُرهه‌ای متأسّفانه وارد شد در دستگاه‌های تصمیم‌گیری ما که ما را از خودکفایی دور کرد؛ و آن «صرفه‌ی اقتصادی» بود. گفتند تولید گندم و خودکفایی گندم صرفه‌ی اقتصادی ندارد؛ صرفه‌ی اقتصادی به این است که گندمرا وارد کنیم. خب، بله معلوم است، ممکن است یک وقت صرفه‌ی اقتصادی در این باشد؛ امّا وقتی جلویگندم شما را گرفتند، جلوی واردات را گرفتند، به شما گندمنفروختند، چه ‌کار میکنید؟ کدام دولت عاقلِ دنیا این کار را میکند؟ گفتند بروید مثلاً زعفران بکارید، گندم را وارد کنید، چون زعفران گران‌تر در دنیا فروش میرود؛ صرفه‌ی اقتصادی این است. (بیانات در دیدار با مسئولان نظام در تاریخ 24/2/1398)

باید در تولید گندم به خودکفایی رسید

خوشبختانه از مسئولینی که در باب کشاورزی [بودند] خواسته شد تا به خودکفایی گندم برسند. همّت کردند، الحمدلله شد. هم این یکی دو سال اخیر شده، هم قبلاً یک سال، دو سال خودکفایی گندم تأمین شد. در همه‌ی چیزها می شود به خودکفایی رسید، میشود کار کرد، میشود تلاش کرد و عمده هم این چیزهایی است که موادّ غذایی است: گندم، جو، دانه‌های روغنی، یا دامداری است؛ در این چیزها باید به خودکفایی رسید. (بیانات در دیدار با مسئولان نظام در تاریخ 24/2/1398)

ضرورت ورد بسیج کشاورزی با سی هزار مهندس کشاورزی به مساله خودکفایی گندم

بسیج کشاورزی با سی هزار مهندس کشاورزی... تولید پنج محصول از اقلام اساسی را عهده‌دار شدند که انجام بدهند: گندم، جو، ذرّت و چند رقم دیگر که اقلام اساسی‌اند. (بیانات در دیدار با بسیجیان در تاریخ 6/9/1398)

خودکفایی در محصولات اساسی مثل گندم حتما بایستی انجام شود

یکی از کارهایی که در بخش کشاورزی حتماً بایستی انجام بگیرد، دنبال خودکفایی بودن در محصولات اساسی است؛ بله، گاهی اوقات ممکن است که قیمت خریدگندم [ارزان‌تر باشد]؛ البتّه امروز این جور نیست، امّا یک وقتی بود که قیمت خرید گندم از بیرون ارزان‌تر تمام میشد برای کشور تا تولید؛ امّا در همان شرایط هم تولید اولویّت دارد، کمااینکه در دنیا همین کار را میکنند؛ یعنی نمیگذارند که کشورشان از لحاظ گندم محتاج بیرون از کشور باشد. مثلاً فرض بفرمایید مثلِ امروزِ این عناصر خبیث آمریکا که یک چیزهایی را ممنوع کرده‌اند، آمدیم و طرف مقابل ممنوع کرد؛ خب میکنند دیگر؛ شما باید بتوانید کشور را اداره کنید. پس محصولات اساسی باید در داخل کشور حتماً تولید و خودکفایی بشود. البتّه امروز مشکل آب را نداریم بحمدالله. یک وقتی مدام میگفتند آب نیست و مشکل آب داریم و کم‌آبی داریم؛ خوشبختانه امروز مشکل کم‌آبی را نداریم، هم نسبت به دِیم، هم نسبت به کشت آبی. بنابر‌این، باید دنبال محصولات اساسی باشیم، مثل گندم، مثل دانه‌های روغنی، مثل گیاهان دارویی، مثل علوفه، مثل آبزیان؛ اینها چیزهایی است که بایستی حتماً دنبالشان باشیم. (بیانات در ارتباط تصویری با مجموعه های تولیدی در تاریخ 17/2/1399)