مهرداد جمال ارونقی با بیان اینکه در تشریح آخرین وضعیت کالاهای موجود در بنادر و گمرکات کشور، سه دسته کالاهای اساسی، کالاهای غیراساسی غیر کانتینری و کالاهای کانتینری را را باید در نظر گرفت، گفت: در دسته بندی اول، کالاهای اساسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. از ابتدای سال جاری بیش از ۱۰ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کالای اساسی وارداتی به ارزش بیش از ۵ میلیارد دلار از گمرکات کشور ترخیص شده است. در حال حاضر، میزان موجودی کالاهای اساسی در بنادر و گمرکات کشور به بیش از ۳ میلیون و ۲۹۲ هزار تن می‌رسد که بیش از ۲ میلیون و ۱۴۰ هزار تن از این اقلام در بندر امام خمینی (ره) دپو شده است.
معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران ادامه داد: حدود ۱ میلیون و ۴۰۰ هزارتن از موجودی کالاهای اساسی را ذرت به خود اختصاص داده است. قسمتی از کالاهای اساسی که در حال حاضر ترخیص نشده اند، در انتظار تأمین ارز می‌باشند؛ بعضی از این اقلام بصورت اعتباری خریداری شده و به بنادر حمل شده اند و اسناد مالکیت نیز در اختیار خریدار داخلی قرار دارد و در خصوص مقداری از این کالاها، هنوز مالکیت به صاحب کالا منتقل نشده است.
از تسهیلات ترخیص کالا، بدون کد رهگیری بانکی استقبال نشد
ارونقی اظهار داشت: علیرغم اینکه گمرک، بانک مرکزی و وزارت صمت، ترخیص ۵ قلم کالای اساسی «ذرت، جو، کنجالۀ سویا، دانه‌های روغنی و روغن خام» را بدون ارائه کد رهگیری بانک بلامانع اعلام نموده اند اما به نظر می‌رسد صاحبان کالا علاقه‌ای به ترخیص این اقلام تا تأمین ارز این کالاها ندارند. تعداد شناورهای منتظر در لنگرگاه بنادر کشور ۱۸ فروند کشتی حاوی ۹۱۲ هزار تن کالای اساسی و تعداد شناورهای در حال تخلیه در بنادر ۱۰ فروند کشتی حاوی ۳۱۹ هزار تن کالای اساسی می‌باشد.
معاون فنی گمرک درباره کالاهای غیر اساسی غیر کانتینری نیز بیان داشت: در دسته بندی دوم، کالاهای غیراساسی غیرکانتینری قرار دارد که بیش از ۸۰ درصد این کالاها مواد اولیه و یا واسطه‌ای واحدهای تولیدی، ماشین آلات مرتبط با تولید، تجهیزات پروژه‌های راهبردی و ملی است. میزان این کالاها در بنادر و گمرکات کشور به بیش از ۳ میلیون و ۶۳۰ هزار تن می‌رسد که در گروه کالایی ۲۱ تا ۲۷ قرار گرفته و اصلی ترین مشکل جهت ترخیص این اقلام، عدم انتقال ارز و مالکیت این کالاها می‌باشد.
وی با اشاره به لزوم اختیار گمرک برای ترخیص اقلام در صف تخصیص ارز، گفت: باید توجه داشت هیچ اختیاری به گمرک در خصوص ترخیص اقلام در صف تخصیص ارز حتی بصورت درصدی داده نشده و این امر باعث ایستایی در انجام تشریفات گمرکی و ترخیص کالاهای این دسته که دارای اهمیت ویژه ای نیز می‌باشند گردیده است. تشخیص اولویت ترخیص کالاهای این دسته مرتبط با تولید، با وزارت صنعت، معدن و تجارت است که فهرست اقلام مربوطه توسط گمرک و وزارت خانه مزبور احصاء و به بانک مرکزی اعلام شده که در صورت تأیید منشأ ارز این اقلام، ترخیص این کالاها در حداقل زمان ممکن صورت خواهد پذیرفت.
۲۰۰ هزار تن برنج در انتظار ترخیص است
ارونقی با بیان اینکه در دسته بندی سوم کالاهای موجود در بنادر، کانتینرهای پُر وارداتی موجود در بنادر و گمرکات مدنظر است گفت: تعداد این کانتینرها به بیش از ۲۴ هزار دستگاه کانتینر برآورد می‌شود. البته در داخل این کانتینرها ممکن است علاوه بر کالاهای از نوع اقلام دستۀ دوم، کالاهای اساسی مانند برنج نیز موجود باشد چرا که در سال قبل، تا این مدت زمان، بیش از ۹۵۰ هزارتن برنج از گمرکات کشور ترخیص شده بوده لیکن در سال جاری و در این مدت زمان، فقط درحدود ۵۵۰ هزارتن برنج، از گمرکات کشور ترخیص و مابقی (بیش از ۲۰۰ هزار تن) در انتظار تخصیص ارز و متعاقب آن، تأیید منشأ ارز می‌باشند که وفق مصوبات ستاد تنظیم بازار، مقرر شده است به قید فوریت در این خصوص اقدام لازم صورت پذیرد. باید توجه داشت ترخیص کالاهای اساسی وارداتی که دارای ثبت سفارش و قبض انبار تا تاریخ ۲۰ تیر ۹۹ باشند، به صورت اعتباری سه ماهه به تشخیص وزارت صنعت، معدن و تجارت امکان پذیر می‌باشد و بانک مرکزی نسبت به تعهد تأمین ارز کالاهای اساسی گروه یک، به نرخ رسمی ظرف سه ماه آینده اقدام نموده است.