دلایل رکوردزنی یک هفته‌ای قیمت گوشت/ از ممنوعیت جابه جایی دام تا تشکیل بازار سیاه نهاده

گزارش میدانی خبرنگار فارس حاکی است قیمت گوشت و انواع محصولات پروتئینی در بازار به شدت گران شده است، به طوری که قیمت هر کیلوگرم ران گوسفند در منطقه 19 تهران 165 هزار تومان به فروش می‌رود. این قیمت‌ها در هفته گذشته به یک‌باره رشد کرده است.

 

گزارش میدانی خبرنگار فارس از سایر محصولات پروتئینی هم نشان می‌دهد که قیمت‌ها از قبیل گوشت گوساله و مرغ رشد داشته است. قیمت گوشت گوسفندی در هفته گذشته کیلویی 125 هزار تومان و گوشت گوساله 90 هزار تومان بود که امروز در منطقه 19 تهران به ترتب 165 هزار تومان و 120 هزار تومان عرضه می‌شود. قیمت سایر محصولات پروتئینی هم به این شرح است: 

 

محصول (کیلوگرم) قیمت (تومان)

گوشت ران گوسفند 165000

گوشت ران گوساله 120000

ران و دست گوساله 110000

چرخ کرده گوساله 90000

گوشت منجمد 78500

مرغ 24600

ران مرغ 21000

ران مرغ بدون کمر 24600

سینه مرغ با استخوان 26800

سینه کبابی 42500

فیله مرغ 48500

کمر مرغ 29000

کتف و بال 29000

گردن مرغ 8500

ماهی تیلاپیا 110000

ماهی قزل‌آلا 43000

قارچ 27500

در این میان قیمت مرغ نیز که تا یک‌ماه گذشته به عنوان کالای با قیمت مناسب بازار تلقی می‌شد و قیمت‌ها زیر 15 هزار تومان بود، از قافله افزایش قیمت‌ها عقب نمانده و هر کیلو 24 هزار و 600 تومان به فروش می‌رود.

 

پیش از این گفته می‌شد که سرانه مصرف مرغ به دلیل قیمت مناسبی که دارد، در سال‌های گذشته در کشور بالا رفته و از 20 کیلو به 30 کیلو رسیده است، البته به همان نسبت هم سرانه مصرف گوشت به دلیل گرانی سالهای اخیر کاهش یافته است. یعنی عملا مصرف مرغ جای مصرف گوشت قرمز را گرفته است. اما احتمالا با افزایش‌های جدید قیمت مرغ، مردم باید دنبال محصولات پروتئینی قیمت‌های مناسب‌تر در بازار برگردند که البته پیدا نمی‌شود. قیمت ماهی هم سر به فلک کشیده. ماهی تیلاپیا که پیش از این در یکی دو ماه گذشته کیلویی 70 هزار تومان بود به 110 هزار تومان افزایش یافته است. 

 

 

گزارش میدانی خبرنگار فارس از بازار و گفت‌وگو با مردم حکایت از این دارد که واقعا توان خرید ندارند. یک خانم میانسال در یک فروشگاه منطقه 19 تهران با نگاهی به ویترین گوشت و مرغ مغازه مسیر خود را به سمت قفسه‌های کناری که بسته‌های دل مرغ دارد کج می‌کند و یک بسته از آن برمی‌دارد. در مسیر برگشت، قیمت گوشت را می‌پرسد و زمانی که با قیمت‌های سرسام‌آور مواجه می‌شود لب به اعتراض می‌گشاید و می‌گوید که واقعاً مردم توان خرید ندارند و تا دیروز کسی نبود دل مرغ بخرد، اما امروز برای آن التماس می‌کنیم. وی بدون اینکه گوشت یا مرغی خریداری کند مغازه را ترک می‌کند.

 

علی احدی یک خریدار دیگر به خبرنگار فارس گفت: واقعاً دخل و خرج با همدیگر نمی‌خواند. قیمت‌ها چند برابر شده است اما حقوق ما ثابت مانده است. البته خیلی‌ها هم بیکار هستند و به خاطر کرونا کارشان تعطیل شده است و نمی‌دانم که آنها چه می‌کنند.

 

احدی می‌گوید: دولتمردان باید فکری به حال این مردم بیچاره به ویژه مناطق پایین‌شهر بکنند. شاید در منطقه‌های بالا افراد با درآمد بالا و ثروتمند زیاد است و برای آنها این قیمت‌ها چیزی نباشد چون به همان اندازه هم درآمد دارند، اما برای مناطق پایین‌شهر که بسیاری از آنها زندگی‌شان به یارانه ماهانه‌شان بستگی دارد، گذران زندگی بسیار سخت است. 

 

مشاهدات خبرنگار فارس حاکی است خریداران گوشت و مرغ بسیار کم شده‌‌اند. ویترین مغازه‌ها هم خالی نیست، فقط خریداری برایش پیدا نمی‌شود. 

 

 

این گرانی‌ها ریشه در علت‌هایی دارد. اما هر چه هست براساس قانون قدیمی اقتصاد یعنی عرضه و تقاضا استوار نیست. مسئولان تولید از مازاد عرضه در بازار خبر می‌دهند و می‌گویند تولید کم نشده است، اما قیمت‌ها در بازار افزایش یافته است. اگر چرایی این موضوع را متوجه شویم شاید علاوه بر عرضه و تقاضا، مؤلفه‌های جدیدی برای تعیین قیمت در بازار مطرح شود.

 

منصور پوریان رئیس شورای تأمین کنندگان دام زنده می‌گوید: کمبود دام و گوشت گرم در کشور وجود ندارد و ذخایر گوشت منجمد در سردخانه‌ها کامل است. 

 

وی افزود: قبل از اینکه عرضه و تقاضا در گوشت قرمز دچار مشکل شود باید تدابیر و تصمیم‌های لازم و ضروری گرفته شود تا بازار دچار هیجانات کاذب نشود.

 

به گفته این مسئول، در حال حاضر قیمت‌ها با منطق مصرف‌کننده همخوانی ندارد. قیمت منطقی هر کیلوگرم دام سبک 40 هزار و دام سنگین 35 هزار تومان است، اما به قیمت‌های دو برابر عرضه می‌شود. 

 

گفته‌های پوریان درباره مدیریت عرضه و تقاضا ناظر به اتخاذ تصمیماتی درباره ممنوعیت جابجایی دام زنده در کشور است. 

 

 

رئیس شورای تأمین کنندگان دام زنده گفت: به تازگی در سازمان دامپزشکی و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تصمیماتی درباره ممنوعیت جابجایی دام زنده در کشور اتخاذ شده و به همین دلیل علی‌رغم تولید کافی در برخی استان‌ها امکان انتقال آن به استان‌های دیگر وجود ندارد و به همین دلیل قیمت‌ها در بازار افزایش یافته است. 

 

وی در خصوص فراوانی دام گفت: 335 هزار رأس گوساله پرواری و 70 میلیون رأس گوسفند در کشور وجود دارد و گرانی‌های اخیر به دلیل کاهش عرضه نیست، بلکه متأثر از عوامل مختلفی از جمله تصمیمات نادرست در کشور است. 

 

 

گرانی نهاده مهمترین عامل بالا رفتن قیمت تمام شده تولید و گرانی گوشت در بازار است. 70 درصد قیمت تمام شده محصولات پروتئینی به نهاده‌ها مربوط می‌شود. طی چند ماه گذشته عدم دسترسی دامداران به نهاده و یا خرید آن به پنج برابر قیمت باعث شد که قیمت تمام شده این محصولات افزایش یابد.

 

البته گرانی خوراک دام و طیور هم دلایل مختلفی داشت که شاید مهمترین آن وجود فساد و یا دور زدن قوانین توسط برخی سودجویان و رانتخواران بود. به عنوان مثال قرار بود هر آنچه که واردکنندگان خوراک دام به کشور وارد می‌کنند در سامانه بازارگاه وزارت جهاد کشاورزی ثبت شود و بازار سیاهی شکل نگیرد، اما شرایط اینطور پیش نرفت. رئیس کمیسیون کشاورزی، مجلس اعلام کرده براساس اطلاعات، سامانه گمرک اطلاعاتش را کامل به بازارگاه نمی‌دهد و شرکت‌های بدون دریافت مجوز از جهاد، اقدام به خروج نهاده‌های دامی از انبارها کرده‌اند. 

 

به گفته سیدجواد ساداتی‌نژاد براساس اطلاعات میدانی به دست آمده و گزارش معاونان، اطلاعات ضد و نقیضی علیه نهاده‌های دامی وجود دارد و شاهد هستیم که گمرک اطلاعاتش را به بازارگاه ارائه نمی‌دهد. 

 

وی تأکید کرد: شرکت‌هایی بدون نامه از وزارت جهاد اقدام به خروج نهاده‌های دامی از انبارها برای عرضه در بازار سیاه کرده‌اند.

 

 

مدیریت بخشی از زنجیره در وزارت جهاد و بخش دیگری در وزارت صمت باعث شده که قیمت‌ها در بازار تلاطم فراوان داشته باشد. تجارب اکثر کشورهای دنیا نشان می‌دهد که آنها مدیریت زنجیره‌های تولید را به یک وزارتخانه واحد می‌سپارند و تجربه خوبی هم در این زمینه داشته‌اند اما متأسفانه در کشور ما طی 35 سال گذشته به طور متوسط هر شش سال یک تغییر در مدیریت زنجیره تولید و بازار کشور وجود داشته است و هنوز در این زمینه به ثبات نرسیده‌ایم.

 

حدود 9 سال پیش مجلس مدیریت تولید و بازار محصولات کشاورزی را به وزارت جهاد سپرد و در طول این مدت ثبات نسبی در بازار حاکم بود و نتیجه هم از نگاه کارشناسان رضایت‌بخش بود. اما در دولت فعلی آقای رئیس جمهور تلاش کرد تا وزارت بازرگانی تشکیل دهد و به دلیل مخالفت مجلس موفق نشد. با این حال بخش مدیریت بازار را دوباره از وزارت جهاد به وزارت صمت انتقال داد. این همان قانون انتزاع (تمرکز وظایف کشاورزی در وزارت جهاد) بود که سالها روی آن زحمت کشیده شده بود اما به سادگی کنار گذاشته شد.

 

 

اخیراً شنیده می‌شود که بین وزرای جهاد و صمت تفاهم‌نامه‌ای نوشته شده تا تمام مفاد قانون انتزاع دوباره به وزارت جهاد برگشت داده شود.

 

یک منبع آگاه در وزارت جهاد کشاورزی به خبرنگار فارس گفت: پس از انتصاب وزیر جدید صمت و با توجه به اعتقادی که ایشان به قانون انتزاع داشتند، تفاهم‌نامه‌ای بین دو وزیر نوشته شده و قرار است این وظایف دوباره به وزارت جهاد برگردد. 

 

در پایان به نظر می‌رسد مسئولان دولتی باید به ضعف‌های خود در مدیریت بازار پایان دهند و دست از مدیریت‌های آزمون و خطایی بردارند. دغدغه بسیاری از کشورها این است که در شرایط کمبود چگونه بازار را مدیریت کنند اما عجیب است که امروز در شرایط وفور هم بازار را نمی‌توانیم کنترل کنیم و این تنها به محصول پروتئینی گوشت و مرغ نیست در محصولات میوه هم اوضاع چنین است.