با وجود آنکه توسعه مکانیزاسیون کشاورزی مهم‌ترین رکن در پایداری تولید محسوب می‌شود، اما جهش چندبرابری قیمت ماشین آلات و ادوات کشاورزی موجب شده تا کشاورزان چاره‌ای جز کشت به روش سنتی نداشته باشند.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که طی سال‌های اخیر در حوزه مکانیزاسیون نسبت به سال‌های قبل تغییراتی داشته ایم، اما درحد رفع نیاز در بخش کشاورزی نیست که این امر علاوه بر افزایش ضایعات و هزینه‌های تولید، کاهش عملکرد در هکتار را در بردارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که با نوسان نرخ ارز، قیمت تراکتور به یکباره از ۸۰ میلیون به ۴۰۰ میلیون تومان و کمباین از ۱۵۰ میلیون به یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان رسیده است که با این وجود کشاورزان چاره‌ای جز کشت به روش سنتی ندارند. درحالیکه افزایش ضریب مکانیزاسیون در ارتقای بهره وری و توسعه صادرات محصولات کشاورزی نقش پررنگی دارد.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می‌رویم تا از علل عقب ماندگی توسعه مکانیزاسیون و تاثیر استفاده از ماشین آلات و ادوات کشاورزی بر رونق صادرات و درآمد کشاورزان با خبر شویم:
امکان استفاده از تکنولوژی روز دنیا با درآمد ناچیز کشاورزان وجود ندارد/ نبود کمباین برداشت کلزا، ضایعات را افزایش داد
محمد شفیع ملک زاده رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی در گفت و گو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به اینکه افزایش چندبرابری قیمت ماشین آلات و ادوات کشاورزی با درآمد کشاورزان اختلاف معناداری دارد، اظهار کرد: افزایش قیمت ماشین آلات و ادوات کشاورزی همانند سایر نهاده‌های تولید کاملا محسوس است، به عنوان مثال قیمت تراکتور از ۸۰ میلیون به بالای ۴۰۰ میلیون تومان رسیده است.
وی با اشاره به اینکه افزایش قیمت تراکتور و ادوات کشاورزی بر هزینه‌های تولید تاثیر بسزایی داشته است، افزود: با وجود درآمد‌های ناچیز کشاورزان، امکان خرید ماشین آلات با تکنولوژی روز وجود ندارد.
ملک زاده ادامه داد: با توجه به نوسان نرخ ارز، قیمت کمباین از ۱۴۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان به یک میلیارد و ۲۰۰ تا یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان رسیده است که با این وجود کشاورزان مجبورند با روش سنتی به کار خود ادامه دهند.
رئیس نظام صنفی کشاورزی با بیان اینکه در بخش توسعه مکانیزاسیون شعار‌هایی داده می‌شود، گفت: اگرچه در بخش مکانیزاسیون نسبت به سال‌های قبل تغییراتی داشتیم، اما در حد رفع نیاز‌ها نیست. به عنوان مثال در بخش نشاکاری برنج نسبت به ۲ سال قبل ۱۰۰ درصد مکانیزاسیون در سطح نشاکار‌های برنج اضافه شده، اما به معنای رفع کامل نیاز‌ها نیست.
این مقام مسئول با تاکید بر نوسازی ماشین آلات کهنه و فرسوده گفت: هم اکنون در برداشت گندم از کمباین ۳۰ تا ۴۰ سال گذشته استفاده می‌شود که این امر علاوه بر کاهش کیفیت، افزایش هزینه‌های تولید و ضایعات محصولات کشاورزی را در بر دارد.
وی با انتقاد از نبود کمباین برداشت کلزا گفت: با وجود نبود کمباین خاص مزرعه کلزا، کشاورزان از کمباین گندم برای برداشت محصول استفاده می‌کنند که به سبب تفاوت از لحاظ فنی در برداشت محصول، میزان ریزش و هدررفت افزایش می‌یابد که این امر بر کشاورزان فشار وارد می‌کند.
ملک زاده افزود: با وجود افزایش هزینه‌های تولید و نبود درآمد کافی کشاورزان، امکان کشاورزی مکانیزه وجود ندارد. به عنوان مثال کشاورزان در چند سال قبل با برداشت ۲۰ تن گندم تراکتور مورد نیاز را خریداری می‌کردند که هم اکنون با برداشت ۱۰۰ تن محصول هم امکان خرید تراکتور و کمباین وجود ندارد.
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی ادامه داد: با توجه به آنکه کشاورزی مکانیزه مستلزم هزینه‌های بالاست، از این رو انتظار می‌رود که مسئولان تسهیلات کم بهره یا بدون بهره در اختیار بهره برداران قرار دهند که در شرایط فعلی تولید امکان بازگشت این میزان تسهیلات وجود ندارد.
نقش پررنگ توسعه مکانیزاسیون در خودکفایی محصولات کشاورزی/ تعرفه واردات ماشین آلات کشاورزی باید صفر شود
سید جعفر حسینی مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی در گفت و گو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به اهمیت توسعه مکانیزاسیون در خودکفایی محصولات کشاورزی اظهار کرد: با توجه به افزایش هزینه‌های کاشت، داشت و برداشت، قیمت تمام شده تولید به شدت بالا می‌رود.
وی با اشاره به اینکه بیشتر ماشین آلات برداشت در کشور فرسوده هستند، افزود: با توجه به برداشت عمده محصولات از طریق نیروی کارگری و افزایش هزینه‌های تولید، کشاورزی مکانیزه باید جایگزین کشاورزی سنتی شود.
حسینی ضعف در ماشین آلات برنج و خشک‌کردن شلتوک به روش سنتی را از علل گرانی و افزایش ضایعات این محصول اعلام کرد.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه ماشین آلات کافی در بخش کاشت برنج نداریم، بیان کرد: علی رغم توسعه مکانیزاسیون برنج طی سال‌های اخیر، اما همچنان کمباین برنج برای برداشت کافی نیست.
مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی با تاکید بر صنایع تبدیلی مجهز بیان کرد: با ایجاد صنایع تبدیلی و به روز، میزان ضایعات و قیمت نهایی محصول کاهش می‌یابد.
وی با بیان اینکه ضریب مکانیزاسیون کشور ما قابل قیاس با کشور‌های پیشرفته و در حال توسعه نیست، گفت: با وجود آنکه یکی از مهم‌ترین ابزار‌های مهم تولید در بخش کشاورزی، مکانیزه بودن عملیات کشاورزی در حوزه کاشت، داشت و برداشت به شمار می‌رود، از این رو توسعه ضریب مکانیزاسیون در کاهش هزینه‌های تولید نقش بسزایی دارد.
این مقام مسئول با بیان اینکه نگاه تولید باید مبتنی بر مکانیزه شدن بخش کشاورزی باشد، گفت: افزایش ضریب مکانیزاسیون در ارتقای بهره وری، ایجاد ارزآوری و توسعه صادرات نقش بسزایی دارد.
حسینی با بیان اینکه مکانیزاسیون کاشت، داشت و برداشت در خصوص محصول گندم از لحاظ کیفی مناسب است، افزود: البته از لحاظ کمی کمبود‌هایی در مکانیزاسیون گندم داریم. در خصوص محصولاتی نظیر حبوبات، کلزا، سیب زمینی و پیاز ماشین آلات مناسبی نداریم که در نهایت به علت کمبود کارگر، برداشت با تاخیر انجام می شود.
این مقام مسئول ادامه داد: با وجود آنکه در حوزه تراکتور، یک‌کارخانه مشغول فعالیت است، از این رو پاسخگوی نیاز داخل نیست. همچنین در حوزه کمباین تنها یک کارخانه وجود دارد که این امر نشان می‌دهد از لحاظ تعداد کمباین با دنیا فاصله داریم و چاره‌ای جز تامین بخشی از نیاز کشور از طریق واردات وجود ندارد.
مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی با اشاره به اینکه افزایش هزینه‌های ماشین آلات در قیمت تمام شده تولید تاثیر بسزایی دارد، تصریح کرد: با توجه به نوسان نرخ ارز، قیمت تراکتور و کمباین به شدت افزایش یافته است که این امر در کنار سایر نهاده‌های تولید همچون سم و کود در هزینه تمام شده تولید تاثیر بسزایی دارد که واردات با تعرفه صفر یا بسیار پایین در ضریب مکانیزاسیون و کاهش قیمت تمام شده محصولات نقش مهمی دارد.
قیمت ماشین آلات و ادوات کشاورزی تناسبی با هزینه‌های تولید ندارد
علی خان محمدی مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی در گفت و گو با خبرنگار صنعت، تجارت و کشاورزی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به اینکه توسعه مکانیزاسیون در خودکفایی و ضریب امنیت غذایی کشور نقش بی بدیلی دارد، اظهار کرد: در بخش کشاورزی، توسعه مکانیزاسیون یکی از اقدامات مهم به شمار می‌رود که تنها به یک تراکتور و کمباین ختم نمی‌شود.
وی افزود: توسعه مکانیزاسیون تمامی اقداماتی است که منجر به افزایش بهره وری، استاندارد سازی کیفیت محصول، کاهش هزینه‌های تولید و افزایش درآمد کشاورزان می‌شود.
خان محمدی با بیان اینکه قیمت ماشین آلات و ادوات کشاورزی تناسبی با درآمد کشاورزان ندارد، گفت: با توجه به افزایش قیمت نهاده‌های تولید از جمله ماشین آلات و مکانیزاسیون کشاورزی، کشاورز توان کافی برای خرید ندارد که این امر منجر به کاهش بهره وری تولید می‌شود.
مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با اشاره به اینکه مکانیزاسیون در دنیا شرکت‌های مختلفی دارد، بیان کرد: شرکت‌های مکانیزاسیون در قبال آماده سازی اراضی برای کشت، هزینه‌ای از کشاورز دریافت می‌کنند، در حالیکه در کشور ما هر کشاورز می‌خواهد یک گاو آهن یا تراکتور داشته باشد که با نرخ فعلی قیمت ماشین آلات این امر میسر نیست.
وی ادامه داد: کشور‌هایی که در بخش مکانیزاسیون سرمایه گذاری می‌کنند، همانند کشور ما نگاه حقیرانه به بخش کشاورزی ندارند.
این مقام مسئول در پایان با اشاره به اینکه وضعیت مکانیزاسیون کشاورزی کشور ما قابل قیاس با دیگر کشور‌ها نیست، تصریح کرد: با توجه به نبود زیرساخت‌های لازم در بخش کشاورزی، افزایش قیمت ماشین آلات و ادوات در پی نوسانات نرخ ارز و درآمد ناچیز بهره برداران نمی‌توان مقایسه‌ای از مکانیزاسیون کشور با دنیا داشت.