در سال های اخیر توسعه کشت گیاهان دارویی به دلیل زودبازدهی، کم آبخواه بودن، سازگاری با اقلیم کم آبی استان یزد و درآمدهای قابل توجهی که برای کشاورزان و بهره برداران به دنبال داشته، مورد توجه قرار گرفته است.
شرایط آب و هوایی و مستعد بودن اراضی در برخی شهرستان های استان یزد مانند ابرکوه برای کاشت و توسعه محصولات کم آبخواه نظیر گیاهان دارویی ، پسته ، گلخانه ای در سال‌های اخیر رونق چشمگیری یافته است.
تدام ربع قرن خشکسالی ، شرایط دشواری را برای کاشت محصولات پرآبخواه با روش غرقابی ایجاد کرده که در این شرایط با توجه به افت سطح آب سفرهای های زیر زمینی جایگزینی محصولات پرآبخواه با سایر محصولات که مصرف آب کم دارد و تغییر روش آبیاری با استفاده از سامانه های نوین برای حفظ حیات کشاورزی استان یزد بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.
یکی از کشاورزان ابرکوهی در خصوص کشت گیاهان دارویی در استان در گفت وگو با گزارشگر ایرنا گفت: کاشت محصولات کم آبخواه به خصوص گیاهان دارویی علاوه بر ایجاد منابع برای کشاورزان برای مصرف کنندگان این گیاهان نیز مزایایی زیادی دارد.
ابراهیم فلاح زاده ادامه داد: برداشت بی رویه آب برای تولید محصولات پر آبخواه عواقب بدی مانند خشک شدن قناتها و چشمه ها را درپی داشته و باعث مهاجرت سانکان مناطق روستایی به شهرها شده است.
وی اظهار کرد: در کنار گشت گیاهان دارویی ، کشت برخی دیگر از محصولات که مصرف آب کم و ارزش افزوده بالا دارد مانند کنجد، زمینه مساعدی برای ایجاد درآمد پایدار برای کشاورزان است.
این کشاورز ادامه داد: این محصول را می توان در ابتدای سال کاشت و با ۲ یا سه دوره آب محصول را در سه ماهه ابتدای سال برداشت کرد.
یکی دیگر از کشاورزان ابرکوهی نیز به گزارشگر ایرنا گفت: کشت و توسعه گیاهان دارویی از جمله زعفران باتوجه به مستعد بودن زمین های منطقه فراغه و اردی در این شهرستان می تواند راهکار مناسبی با مقابله با کم آبی و افزایش بهره وری آب و تولید محصول باشد.
حسین زارع ادامه داد: مسوولان بخش کشاورزی با فراهم کردن پیاز زعفران به صورت یارانه ای و کمک با پرداخت تسهیلات می توانند گام مهمی برای برچیدن کشت محصولات پرآبخواه در این شهرستان بردارند.
وی ادامه داد: با توجه به شرایط اقلیمی ابرکوه، زعفران تولیدی در این شهرستان از کیفیت بالایی برخوردار است، اما ایجاد تشکل های صنفی و برند تجاری برای این محصولات در سطح کشور و حتی خارج از کشور نقش مهمی در پایدار کردن درآمدها و افزایش سطح زیرکشت محصول زعفران دارد.
مدیر جهاد کشاورزی ابرکوه با اشاره از افزایش ۱۰ درصدی سطح زیرکشت گیاهان دارویی در این شهرستان نسبت به سال ۱۳۹۸ خبرداد و گفت: امسال از ۱۸۰ هکتار اراضی زیر کشت گیاهان دارویی، ۱۱۰ تن انواع محصول برداشت و بخشی از آن روانه بازار مصرف دیگر شهرها شد.
مهدی غیب‌الهی در گفت و گو با گزارشگر ایرنا اظهارکرد: با توجه به توسعه کشت گیاهان کم آبخواه و با هدف بهره وری بیشتر از آب مجازی ، تغییر الگوی کشت با محصولات با ارزش افزوده بالا و استقبال کشاورزان از این طرح پیش بینی می شود سطح زیرکشت گیاهان دارویی در سال آینده به ۲۵۰ هکتار افزایش یابد.
کشت ۱۵ رقم گیاهان دارویی درابرکوه
وی خاطرنشان کرد: گیاهان دارویی از محصولات زودبازده است و در صنایع مختلف از جمله طب سنتی کاربرد دارد که با توجه به شرایط اقلیمی ابرکوه ۱۵ رقم گیاهان دارویی در این شهرستان کشت می شود.
غیب الهی عمده ترین گیاهان دارویی که در ابرکوه کشت می شود را زعفران ، به لیمو، نعناع ، زوفا ، شیرین‌بیان ، شوید ، زیره ، شنبلیله ، مرزنگوش و بادرنجوبه عنوان کرد و یادآور شد: گیاهان دارویی سالانه، حداکثر به سه مرحله آبیاری نیاز دارد و به دلیل نیاز کم به آب می‌توان با کشت این گیاهان به منابع سفره های آب زیرزمینی منطقه کمک کرد و منبع درآمد مطمئنی نیز برای کشاورزان فراهم ساخت.
غیب الهی اظهار کرد: کشاورزان ابرکوه با توجه به محدودیت منابع آب ، فرایند برداشت آب را با تغییر الگوی کاشت محصول کم آبخواه در برنامه کاری خود قرار داده اند.
مسوول تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی ابرکوه نیز به گزاشگر ایرنا گفت: برای توسعه و افزایش محصولات علاوه بر آموزش کشاورزان، معرفی گونه‌های مقاوم و متناسب با شرایط اقلیمی منطقه در برنامه‌های کاری جهاد کشاورزی قرار دارد.
حسن زارع یادآورشد: شهرستان ابرکوه ظرفیت‌های خوبی برای توسعه کشت گیاهان دارویی و محصول گلخانه‌ای دارد و دولت نیز با ارائه تسهیلات از کشت گیاهان کم آبخواه حمایت می کند.
وی افزود: کشاورزانی که کشت و افزایش سطح زیرکشت گیاهان دارویی در مزارع خود اقدام کنند به ازای هر هکتار ۷۰۰ میلیون ریال وام دریافت می کنند و متقاضیان می توانند با مراجعه به مدیریت جهاد کشاورزی برای دریافت تسهیلات با بازپرداخت پنج ساله مراجعه کنند.
زارع مهمترین نیاز شهرستان ابرکوه را ایجاد صنایع تبدیلی برای فرآوری گیاهان دارویی ذکر کرد و افزود: کارشناسان آماده راهنمایی متقاضیان برای سرمایه گذاری و فعالیت در این عرصه هستند.
کشت گیاهان کم آبخواه و اجرای آبیاری نوین راه نجات کشاورزی
مسوول امور آب و خاک جهاد کشاورزی ابرکوه گفت: با توجه هزینه زیاد سامانه های آبیاری نوین و محدودیت منابع آبی، کشاورزان فرایند برداشت آب را با تغییر الگوی کاشت محصول کم آبخواه در اولویت کشت خود قرار داده و در این زمینه تلاش زیادی کرده‌اند.
احمدرضا زرنگار ، با بیان مشکلات برداشت بی رویه و افزایش میزان تبخیر سالانه سه تا چهار هزار میلیمتری آب در مناطق بیابانی از جمله استان یزد یادآور شد: کاشت گیاهان پرآبخواه و آبیاری سنتی دیگر مقرون به صرفه نیست ، به همین دلیل توسعه کشت گیاهان دارویی و پسته در کنار کاشت زعفران در اولویت کاری کشاورزان ابرکوه قرار دارد.
وی ادامه داد: ابرکوه یکی از چهار دشت ممنوعه و بحرانی استان یزد از نظر منابع آب است و کشاورزان با آگاهی از این وضعیت در زمینه افزایش بهره وری با کشت های جایگزین و استفاده از سامانه های آبیاری نوین اقدام کردند.
وی افزود: تاکنون کشاورزان با استفاده از کمک های بلاعوض دولت، پنج هزار هکتار از اراضی و باغ های خود را به سامانه های آبیاری نوین تجهیز کرده اند.
هشت هزار و ۵۰۰ خانوار (۴۰ درصدجمعیت ) کشاورزان ابرکوهی با استفاده از روش‌های ترویجی ، فنون علمی و اجرای طرح های نوین آبیاری سالانه ۲۰۰ هزار تن انواع محصولات از سطح ۱۵ هزار هکتار اراضی زیرکشت گیاهان زراعی، باغی و نیز دامداری ها و دامپروری هابه ارزش بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد ریال تولید و روانه بازار مصرف یزد، سایر استان ها و خارج از کشور می‌کنند.
۱۴۰ میلیون مترمکعب آب مورد نیاز حوزه کشاورزی شهرستان ابرکوه است که از ۶۶۲ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق و ۱۳ رشته قنات تأمین می‌شود .
ابرکوه ۲۰۰ سال قبل ۱۲۰ رشته قنات داشت که به دلیل کاهش بارندگی در این مدت در ۴۲ سال گذشته این تعداد به ۹۱ رشته کاهش یافت و هم اکنون از این تعداد ۱۳ رشته دایر است.
مرکز شهرستان ۵۵ هزار نفری ابرکوه در ۱۴۰ کیلومتری جنوب غربی شهر یزد قرار دارد.