چندماهی است که خبر گرانی و ایجاد صف های طولانی دریافت تراکتور با واکنش شدید کشاورزان روبرو شده که متاسفانه تاکنون اصلاحی در ارتباط با نحوه توزیع و قیمت آن صورت نگرفته است.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که مشکلات سیستم توزیع از علل اصلی انتظار در صف های طولانی دریافت و اختلاف چند برابری قیمت سهمیه ای با بازار آزاد تراکتور محسوب می شود که کشاورزان به علت درآمد پایین، توانایی خرید و تعویض تراکتورهای کهنه و فرسوده را ندارند به همین علت دستیبابی به کشاورزی مکانیزه در کشور میسر نخواهد بود.
گرچه توسعه مکانیزاسیون و استفاده از ادوات و ماشین آلات کشاورزی تنها راه برون رفت از کشاورزی سنتی و حرکت به سمت و سوی کشاورزی مکانیزه است، اما در شرایطی که امکان رقابت با کشورهای دیگر به علت اعمال تحریم های ظالمانه وجود ندارد و تراکتور سازی هر طور که بخواهد با کشاورزان رفتار کند، نمی توان انتظار داشت که کشاورزی مکانیزه در کشور محقق می شود.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از آخرین جزئیات توزیع تراکتور و علت اصلی اختلاف چندبرابری قیمت با بازار آزاد با خبر شویم:
قیمت تراکتور ۶ سیلندر در بازار آزاد ۴۵۰ میلیون تومان
محمد شفیع ملک زاده رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با انتقاد از این مسئله که قیمت تراکتور و کمباین بسیار بالاست، اظهار کرد: با توجه به در آمد پایین کشاورزان، تعداد زیادی از بهره برداران توانایی خرید ندارند به طوری که تعدادی از آنها از ابتدا تراکتور نداشتند و تعدادی هم به سبب تراکتورهای قدیمی و فرسوده دارای قدمت ۴۰ و ۵۰ سال، امکان تعویض آن را ندارند.
وی افزود: با روندی که سیستم مکانیزاسیون کشور برای توزیع کمباین در پیش گرفته است، کشاورزان به شدت معترض هستند چرا که با گذشت مدت زمان طولانی ثبت نام، هنوز تراکتور خود را دریافت نکردند.
ملک زاده ادامه داد: با توجه به شرایط فعلی توزیع کمباین نباید انتظار داشت که کشاورزی کشور مکانیزه و اقتصادی شود.
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با بیان اینکه سیستم توزیع ماشین آلات در کشور ایجاد صف های طولانی را در بر داشته است، گفت: سیستم توزیع ماشین آلات در کشور با نظارت جهاد کشاورزی و اجرا بر عهده توسعه مکانیزاسیون کشاورزی است که متاسفانه نه تنها مشکلی از بخش تقاضای تراکتور حل نکرده، بلکه در واقع باعث ایجاد صف در تقاضا و ایجاد رانت برای دلالان شده است.
وی ادامه داد: علی رغم آنکه کشاورزان برای مدت زمان ۶ ماه تا ۲ سال در صف تراکتور هستند، در نهایت تعداد زیادی از متقاضیان به بهانه های مختلف نظیر کاهش تولید و عدم واردات قطعات تحت تاثیر نوسان نرخ ارز تراکتور سهمیه ای تعلق نمی گیرد و آنها مجبور به تامین از بازار آزاد هستند که متاسفانه اختلاف قیمت بسیار معنادار است.
رئیس نظام صنفی با بیان اینکه سازمان حمایت در سایت قیمت تراکتور را ۲۳۰ میلیون تومان گذاشته است، گفت: این در حالی است که در بازار آزاد تراکتور ۳۳۰ تا ۴۵۰ میلیون تومان داد و ستد می شود که با این وجود جای این سوال مطرح است که چه کسی باید جوابگوی رانت خواری باشد.
به گفته ملک زاده، علی رغم آنکه ارز ۴۲۰۰ تومانی به برخی شرکت ها برای واردات کمباین، تراکتور، برنج، تراکتور، شالی و گلخانه داده می شود، اما متاسفانه فروش بر مبنای ارز آزاد صورت می گیرد.
وی با انتقاد از فروش اجباری دنباله بندها همراه با خرید تراکتور بیان کرد: در حال حاضر همراه با تراکتور ۶ سیلندر یا ۴ سیلندر به اجبار دنباله بند به کشاورزان تحمیل می شود که کشاورزان هیچ اختیاری حتی در نوع انتخاب دنباله بندها هم ندارند، به همین خاطر مجبور به عرضه دنباله بند زیر قیمت هستند تا بتوانند ادوات و دستگاه های مورد نیاز را خریداری کنند.
رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به اینکه فروش اجباری کالا و خدمات نوعی تخلف است، بیان کرد: بنابر ماده ۶۴ قانون نظام صنفی فروش هر گونه کالا و خدمات به صورت اجباری نوعی تخلف است، همچنین ارائه لیست قیمت ماشین آلات در سایت مرکز توسعه مکانیزاسیون تخلف است چرا که قیمت گذاری بر عهده سازمان حمایت است که متاسفانه بانک کشاورزی ملاک ارایه تسهیلات را قیمت های مرکز توسعه مکانیزاسیون گذاشته است.
ملک زاده افزود: سال گذشته در آذر و دی عده زیادی از متقاضیان درخواست دادند و ۷۰ درصد قیمت ۳۴۷ میلیون تومان را پرداخت کردند که متاسفانه با گذشت بیش از سه ماه شرکت کمباین ۱۲۰ درصد اضافه کرد که این ظلم بزرگی به کشاورزان است.
رئیس نظام صنفی کشاورزی قیمت تراکتور ۶ سیلندر کارخانه ای را ۲۳۰ میلیون تومان اعلام‌کرد و گفت: هم اکنون در بازار آزاد تراکتور ۶ سیلندر با نرخ ۴۳۰ تا ۴۵۰ میلیون تومان داد و ستد می شود.
رشد ۲۰ درصدی قیمت تراکتور در یکماه
علی خان محمدی مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با اشاره به اینکه امکان کشاورزی مکانیزه در کشور وجود ندارد، اظهار کرد: با توجه به شرایط تحریم و بسته بودن دروازه های کشور، امکان رقابت وجود ندارد، به همین خاطر تراکتور سازی هر طور که بخواهد با کشاورزان برخورد می کند و بهانه های مختلفی نظیر کمبود قطعات و ... می آورد که با این وجود امکان توسعه مکانیزاسیون وجود ندارد.
وی افزود: مدتی تراکتور را به بخش های نمایندگی نمی دانند و هم اکنون قطره چکانی در حال تزریق است.
خان محمدی از افزایش چشمگیر قیمت تراکتور در بازار خبر داد و گفت: با وجود نبود رقابت، قیمت تراکتور در بازار آزاد بالاتر از قیمت سهمیه ای است و همین امر منجر به فروش حواله شده است.
مدیر عامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی ادامه داد: رصدها نشان می دهد که در طول یک هفته با باز شدن سایت، قیمت تراکتور ۲ تا ۳ بار افزایش داشته که همین امر زمینه را برای دلالی در قسمت های مختلف ایجاد کرده است.
به گفته وی، برآوردها نشان می دهد که قیمت تراکتور در طول یکماه حدود ۲۰ درصد رشد داشته است که با این وجود توسعه مکانیزاسیون در کشور معنا ندارد چرا که توسعه زمانی اتفاق می افتد که اسب بخار لازم در مزرعه ایجاد شود و با شرایط فعلی که تراکتور چند دست جابه جا می شود، نمی توان مکانیزاسیون کشور را مدیریت کرد.
دخالت دولت علت اصلی صف های طولانی دریافت تراکتور
حمیدرضا نامی رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان ماشین آلات کشاورزی با اشاره به اینکه اصلاحی در توزیع و قیمت تراکتور صورت نگرفته است، اظهار کرد: دولت بر سهمیه بندی و دخالت در توزیع اصرار دارد که این سهمیه بندی منجر به ایجاد رونق بازار دلالی شده است.
وی افزود: علی رغم پیگیری و مکاتبات صورت گرفته، تغییر خاصی در وضعیت سهمیه بندی تراکتور صورت نگرفته است.
نامی با بیان اینکه موضوع تراکتور با ماشین های کشاورزی با یکدیگر متفاوت است، گفت: تراکتور مقوله کاملا جداست و مشکلات ویژه خودش را دارد که با انتقاد شدید کشاورزان روبرو شده، اما در خصوص ماشین آلات کشاورزی مشکل خاصی نداریم.
رئیس هیئت مدیره انجمن‌تولیدکنندگان ماشین آلات کشاورزی ادامه داد: بنابر آمار ۱۷ تا ۱۸ درصد تسهیلات به ادوات کشاورزی و ۷۰ تا ۸۰ درصد به تراکتورسازی و کمباین سازی پرداخت شده است.
وی دخالت دولت در حوزه تراکتور را معضل گلوگاه کشاورز دانست و گفت: در مابقی ادوات کشاورزی به علت تعدد تولیدکنندگان و ایجاد رقابت، با تورم مهار نشده ای در این بخش روبرو نیستیم.
به گفته وی، دولت با ایجاد سهمیه بندی برای تراکتور و کمباین صف ایجاد کرده و بدیهی است که بازار دلالی گرم و فعال تر از مابقی بخش هاست. به عنوان مثال در سایت مرکز توسعه مکانیزاسیون قیمت تراکتور ۲۲۰ میلیون تومان گذاشته شده که پس از یک پروسه طولانی به کشاورزان تحویل داده می شود، اما در بازار آزاد با نرخ ۴۳۰ تا ۴۴۰ میلیون تومان به تعداد زیاد وجود دارد که این امر انحراف در سیستم توزیع را نشان‌می دهد.
نامی با بیان اینکه قیمت دستوری جوابگو نیست، گفت: با توجه به افزایش تیراژ تراکتور سازی تبریز و عدم تغییر خاص در بخش کشاورزی، رقابتی بودن فضای تولید منجر به واقعی شدن قیمت ها می شود و در حال حاضر افزایش قیمت دلار منجر به ایجاد تقاضای وحشتناک و ایجاد صف های طولانی دریافت تراکتور شده است، درحالیکه سال قبل که تراکتور سهمیه بندی نبود، شاهد بازار سیاه نبودیم چرا که کشاورزان یکماه بعد از واریز پول تراکتور خود را دریافت می کردند و در صورت فروش در بازار آزاد ضرر می کردند.
در شرایط فعلی که اختلاف قیمت تراکتور سهمیه بندی با بازار آزاد به ۲ برابر می رسد، در برخی مواقع کشاورزان واقعی هم وسوسه می شوند که تراکتور خود را در بازار به فروش رسانند، درحالیکه اگر دولت دست از دخالت در توزیع بردارد، قیمت تراکتور واقعی می شود و این احتمال وجود دارد که تراکتور ۲۲۰ میلیون تومانی به ۲۵۰ تا ۲۶۰ میلیون تومان برسد، اما دیگر خبری از بازار ۴۴۰ تا ۴۵۰ میلیون تومانی نیست.