کشمش در میان محصولات باغی خراسان دارد و برند ارزشمندی برای مصرف و همچنین صادرات است اما بنا بر گفته بسیاری از کشاورزان مشکلات بر سر تولیدکنندگان هم چون تاک‌ها در این شهرستان قد کشیده است.
شهرستان قوچان با بیش از چهار هزار و ۵۰۰ هکتار تاکستان به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی تولید انگور در خراسان رضوی به شمار می‌آید که می‌تواند نقش بسزایی در صادرات و ارزآوری به همراه داشته باشد.
شهرستان ۱۸۰ هزارنفری قوچان در ۱۳۷ کیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد که تعداد ۹ هزار و ۵۰۰ باغدار افزون بر ۲۲ رقم انگور تولید می‌شود که ۹۰ درصد انگور تولیدی در این شهرستان مربوط به رقم سلطانی بی‌دانه و مابقی به رقم‌هایی نظیر عسکری، سبزه انگور، لعل، خلیلی بی‌دانه، انگور سیاه و دیگر ارقام اختصاص دارد.
انگور نقش مهمی در اقتصاد این شهرستان داشته و به عبارتی اقتصاد مردم را به خود گره زد است لذا هرگونه تنش مانند مشکلات ناشی از کرونا و انسداد مرزها و جلوگیری از صادرات مانند امسال بر روی معیشت و اشتغال این مردم تأثیر مستقیم می‌گذارد.
مشکلات باغداران
به‌رغم تولید سالانه ۹۰ هزار تن انگور در این شهرستان و کیفیت مطلوب کشمش تولیدی، انگور کاران علاوه بر تحمل مشکلات ناشی از سرمازدگی و خسارت‌های آن، باید دغدغه پایین بودن نرخ محصول در بازار، سوءاستفاده دلالان در نوسان قیمت، نبود یارانه کود شیمیایی و هزینه زیاد برای مکانیزاسیون این محصول را نیز داشته باشند.
در همین راستا میلاد سام یکی از تولیدکنندگان انگور به ما می‌گوید: متأسفانه امسال صادرات به کشورهای دیگر بسیار کم بود لذا بازار کشش خرید نداشت و از همین رو بخشی از محصول روی دست کشاورز و عمده‌فروشان ماند.
وی بابیان اینکه قیمت کشمش امسال کیلویی ۱۰ هزار تومان نسبت به گذشته کاهش یافت ادامه می دهد: این در حالی است که قیمت نهاده‌های تولید افزایش‌یافته است.
این باغدار و فروشنده کشمش بابیان اینکه دلالان همیشه هنگام رسیدن محصول یک پای ثابت برای خریداری محصول تولیدکنندگان هستند بیان می کند: مهم‌ترین مشکل اینجا و د بین تولیدکننده‌ها همین مشکل فروش محصول است.
وی بابیان اینکه اگر دولت به این موضوع ورود پیدا کند و یا راه صادرات را باز کند این محصول نیز قیمت پیدا خواهد کرد می افزاید: یارانه کود شیمیایی حذف‌شده و تهیه یک کیسه ۵۰ کیلویی کود بیش از ۵۰۰ هزار تومان هزینه دارد و مشکلات عدیده‌ای را برای انگور کاران ایجاد کرده است.
سام می‌گوید: نبود خرید حمایتی از کشمش نیز یکی از اصلی‌ترین مشکلات تاک‌داران به شمار می‌رود به‌طوری‌که در فصل برداشت تا اواسط مهر قیمت خرید به نزدیک ۲۰ هزار تومان می‌رسید اما امسال از ۱۵ هزار تومان تجاوز نکرد.
وی بابیان اینکه امسال در زمان فصل خرید کشمش قیمت هر کیلو ۱۸ هزار تومان تعیین‌شده بود اما به دلیل کرونا و تحریم‌ها این قیمت به زیر ۱۴ هزار تومان هم رسید.
صنایع محلی
در همین رابطه مدیر جهاد کشاورزی قوچان بابیان اینکه انگور کشمش بی‌دانه سلطانی قوچان ظرفیت بی‌نظیر برای معرفی به بازارهای دنیا است اظهار کرد: امسال ۸۰ هزار تن تولید انگور داشتیم که ۲۵ درصد آن به مصرف تازه خوری رسیده و باقی محصول به کشمش تبدیل می‌شود تا راهی بازارهای داخلی و خارجی شود.
احمد کنعانی انگور و کشمش بی‌دانه سلطانی را از مهم‌ترین نوع محصول انگور در قوچان برشمرد و گفت: با توجه به شرایط آب و هوایی قوچان که از اواسط شهریورماه تا ۱۵ مهرماه به دلیل شرایط وجود روزهای گرم و شب‌های خنکی که دارد باعث شد که قند انگور کیفیت لازم محصول را کشور دارا باشد.
پیگیری برای بورس کشمش
کنعانی با قبول گلایه برخی تولیدکنندگان از کاهش قیمت‌ها در سال جاری به ما گفت: اگرچه در ادامه به دلیل مسائل کرونای تحریم‌ها قیمت‌ها پایین آمده بود ولی امسال کاری را دنبال کردیم تا با ورود به بورس و راه‌اندازی بورس کشمش بتوانیم شرایط را برای سال آینده بهبود ببخشیم.
مدیر جهاد کشاورزی قوچان به صادر شدن ۳۰ درصد از محصولات به کشورهای اروپایی و همسایه اشاره کرد و گفت: اگرچه امسال با توجه به شرایط کرونا و تحریم‌ها صادرات به‌سختی انجام می‌شد ولی از طریق کشورهای همسایه و تجاری که در کشور وجود دارد به انگور این منطقه توجه ویژه‌ای دارند که با بسته‌بندی پاک و فراوری همچنان به کشورهای همسایه صادر می‌شد .
ضرورت تقویت صنایع بسته‌بندی و برند سازی
وی در خصوص بسته‌بندی و فرآوری کارخانه‌ها و کارگاه‌های قوچان نیز گفت: در شهرستان قوچان ۹ واحد بسته‌بندی و فرآوری وجود دارد ولی چون ازنظر مالی بسته‌بندی باکیفیتی مهیا نیست و از طرفی فنّاوری آن پایین است نیاز است تا با بروز رسانی و انجام برداشت و فعالیت بیش‌تر این ظرفیت به واحدهای خود شهرستان داده شود.
کنعانی یادآور شد: بیماری کرونا نیز مشکلاتی را برای انگور کاران به وجود آورده بود و امسال با توجه به شرایط اقتصادی خاص محدودیت‌های زیادی در خدمات، توزیع و محصولات کشاورزی بود که در سال آینده با برطرف شدن کرونا زمینه تولید بهتر و صادرات هموارتر خواهد شد.
وی در خصوص اقدامات صورت گرفته جهت برندسازی این محصول باکیفیت در کشور گفت: اگر چه شرایط آب و هوایی خاص سبب شده این محصول به همراه چند شهر در کشور به‌صورت تجاری مطرح باشد اما با این حال با برگزاری همایش‌ها و جشنواره‌ها به‌صورت تخصصی سعی شده تا زمینه معرفی بهتر این محصول باکیفیت در بازار بیش از گذشته مهیا شود اما طبیعی است که تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم.
کنعانی در خصوص ضعف‌های حوزه‌های بسته‌بندی، برندسازی و صادرات انگور قوچان نیز گفت: افرادی که در صنایع بسته‌بندی و فرآوری در شهرستان فعالیت دارند قدرت مالی و توانمندی لازم را برای صادرات ندارند و از طریق تجار اقدام به صادرات می‌کنند که ضرورت دارد تا در راستای توانمند سازی این افراد نیز اقدام کرد.
وی افزود: همچنین در کنار این مشکلات بروز رسانی کارخانه‌های تولید کشمش را جهت تقویت این بخش نیاز داریم که دستگاه‌های جدید وارد شود و از طرفی با توجه به هزینه‌های بالای راه‌اندازی کارخانه سرمایه‌گذار در این بخش وارد شود و همچنین بتوانیم تجاری‌سازی را رونق ببخشیم که امیدواریم سال آینده در جهت برطرف شدن مشکلات و آینده بهتر این محصول باکیفیت در بازارهای کشور و دنیا گام برداریم.
ارز آوری ۶ میلیون دلاری
در همین راستا حمید جنتی، مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه انگور و مشتقات آن مانند کشمش، یکی از محصولات باارزش و مهم کشاورزی است اظهار می کند: این محصول سالانه ارز آوری بسیار خوبی را عاید کشور می کند.
وی عنوان می کند: به عنوان مثال در سالهای گذشته در برخی موارد، میزان ارزآوری این محصول به ۱۰ میلیون دلار هم رسیده است.
مدیر توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی بیان می کند: سال ۱۳۹۸ نیز صادرات انگور تازه خراسان رضوی بیش از ۲ هزار تن بوده و حدود دو میلیون دلار برای کشور ارزآوری به همراه داشت و در همان سال صادرات کشمش حدود چهار هزار تن و با ارزآوری تقریبی ۴ میلیون دلار بود.
گفتنی است از همین رو با وجوداین ظرفیت بسیاری مناسب و ظرفیت چندین میلیون دلاری منطقی است تا ورود جدی‌تری برای فراوری، بسته‌بندی و از همه مهم‌تر بازاریابی محصول انگور خراسان رضوی و به‌ویژه قوچان در دستور کار مسئولان قرار گیرد.