روستای فرخد از توابع بخش مرکزی مشهد در خراسان رضوی و در کیلومتر ۹ جاده مشهد- کلات واقع شده است، جمعیت این روستا بیش از چهار هزار نفر است و یکی از قطب‌های تولید گل محمدی و گلاب است.
اردیبهشت‌ماه که می‌رسد رنگ صورتی و بوی خوش گل محمدی روح و ذهن هر بیننده و گردشگری را مدهوش می‌کند.
اگرچه بنا بر گفته بسیاری از اهالی به دلیل نبود رغبت برای فعالیت در این صنعت بیشتر جوانان روستا ترجیح می‌دهند که برای کار و زندگی مرفه تر به مشهد عزیمت کنند اما این روستا ضمن اینکه مقصد بسیاری از گردشگران است ظرفیت قابل‌توجهی برای تولید گلاب و صادرات این محصول به خارج از کشور دارد.
متأسفانه به دلیل عدم سرمایه‌گذاری در این روستا و باوجود اراضی اختصاص‌یافته به کاشت گل محمدی اما گل‌های چیده شده به‌صورت خشک و خام به فروش می‌رسد درحالی‌که می‌توان با اسانس گیری از این محصول و صادرات آن ارزآوری مناسبی ایجاد کرد.
اگرچه آن هایی هم در این مباغات مشغول به کار هستند دل‌خوشی از هزینه‌ها و درآمد ندارند چون به گفته آن‌ها وقتی با یک حساب سرانگشتی هزینه‌های آبیاری، کارگر، سم‌پاشی و حمل‌ونقل را جمع می‌زنی فروش گل خام مقرون‌به‌صرفه نیست از همین رو بسیاری از این افراد ترجیح داده‌اند تا مزارع گل محمدی را تخریب به‌جای آن پیاز زعفران بکارند.
گل‌های اقتصادی
مدیر جهاد کشاورزی مشهد بابیان اینکه گل محمدی علاوه بر خاصیت درمانی خریداران بسیاری در حاشیه خلیج‌فارس دارد اظهارمی کند: شهرستان مشهد و به ویژه روستای فرخد در سال‌های گذشته بزرگ‌ترین سطح زیر کشت و تولید گل محمدی در استان را داشته است.
امید طهماسبی زاده می‌گوید: کاشت گل محمدی و گلاب‌گیری از این محصول نقش بسزایی در ایجاد اشتغال دارد تا آنجا که در هر هکتار گلستان گل محمدی برای ۳ نفر شغل دائم و حدود ۱۵۰ نفر شغل موقت ایجاد می‌شود.
وی اذعان می کند: در سال ۹۸ سطح زیر کشت این محصول در شهرستان ۱۹۵ هکتار و میزان تولید آن ۶۳۰ تن بوده که حدود ۹۰ درصد از کشت و تولید به روستای فرخد اختصاص داشته و این روستا از گذشته به‌عنوان قمصر خراسان شهرت داشته است.
مدیر جهاد کشاورزی مشهد بابیان اینکه محصول این روستا بیشتر به‌صورت گل‌تر و خام عرضه‌شده و به فروش می‌رسد می‌افزاید: بخش بسیار کمی با استفاده از دستگاه‌های گلاب‌گیری سنتی فراوری و یا خشک می‌شود که در صورت سرمایه‌گذاری در این منطقه می‌توان سود سرشاری برداشت کرد.
طهماسبی زاده با اشاره به اینکه از هر ۳ تن گل‌تر حدود یک کیلوگرم مایه عطر یا همان اسانس و از هر تن ۵۰۰ لیتر گلاب درجه‌یک و حدود هزار لیتر گلاب درجه‌دو به دست می‌آید بیان می‌کند: عمده صادرات محصول گل محمدی به‌صورت اسانس بوده و قیمت هر کیلو اسانس در بازارهای افزون بر ۱۰۰ میلیون تومان است.
وی توصیه می کند: از این رو راه‌اندازی واحدهای تولید اسانس یکی از راه‌هایی است که می‌توان به‌عنوان اقتصادی کردن کشت و تولید محصول گل محمدی پیشنهاد کرد.
مدیر جهاد کشاورزی مشهد البته افزایش قیمت تولید و کاشت و داشت را یکی از آفت‌های باغات این روستا عنوان کرده و می‌افزاید: متأسفانه در سال‌های اخیر با توجه به توسعه سطح زیر کشت در استان و افزایش تولید و علیرغم وجود حدود بیست کارخانه و کارگاه فرآوری گیاهان دارویی در مشهد، قیمت خرید محصول علیرغم تورم و افزایش هزینه‌های تولید نه‌تنها افزایش نداشت، بلکه گاه شاهد کاهش قیمت محصول بودیم و لذا همین موضوع بسیاری از باغداران در روستای فرخد را مجبور به حذف باغات گل محمدی کرد.
کمبود صنایع تبدیلی
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی بابیان اینکه سطح زیر کشت و تولید گل محمدی در این استان سالانه ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش می‌یابد در این رابطه به ما می‌گوید: میانگین برداشت گل از هر هکتار معادل ۲ تن و ۴۰۰ کیلوگرم است.
علی ساربان در خصوص به‌صرفه بودن و ضرر متحملِه به باغداران نیز می‌گوید: افزایش کشت گل محمدی در صورت برخورداری از ابزار و دستگاه‌های فراوری و گلاب‌گیری به باغداران توصیه می‌شود.
وی ابراز می‌کند: باغداران باید امکان فرآوری گل را داشته باشند زیرا درصورتی‌که صرفاً به کارخانه‌ها فرآوری و گلاب‌گیری متکی شوند در زمان اوج تولید شاهد کاهش قیمت شده و متضرر خواهند شد.
به گفته معاون بهبود تولید گیاهان دارویی اداره کل جهاد کشاورزی خراسان رضوی ظرفیت‌های لازم برای استفاده از صنایع تبدیلی مرتبط با گلاب‌گیری و دیگر اسانس‌های حاصل از گلاب در این استان وجود دارد، اما باید زیرساخت‌های لازم برای آن ازجمله آموزش و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی نیز در خراسان رضوی فراهم شود.
وی عنوان می‌کند: اگرچه در برخی شهرستان‌های خراسان رضوی تعداد معدودی کارگاه گلاب‌گیری سنتی و صنعتی وجود دارد، اما به دلیل نبود صنایع تبدیلی لازم برای تبدیل گل‌منگلی به گلاب یا خشک‌کردن غنچه‌های این گل در استان، عمدتاً گله‌مندی پس از برداشت در خراسان رضوی به استان‌های دیگر همچون اصفهان انتقال می‌یابند.
سهم اندک در صادرات
درحالی‌که خراسان رضوی و شهر مشهد مستعد کشت گیاهان دارویی هم چون گل محمدی است اما به دلیل کمبود صنایع تبدیلی بسیاری از باغداران هنگام برداشت محصول با مشکل فروش روبرو هستند.
البته بنا بر گفته برخی از کارشناسان هنوز صادرات گیاهان دارویی به‌ویژه گل محمدی و گلاب حاصل از آن برای فعالان عرصه صادرات فراگیر نشده است و این در حالی است که اگر وزارت کشاورزی صادرات این حوزه را تقویت کند علاوه بر ایجاد اشتغال و افزایش ضریب ماندگاری در روستاها می‌توان ارزآوری بدون هزینه‌ای را برای کشور به دست آورد.