یزد یکی از قطب‌های تولید مرغ در کشور است اما اواخر اسفند ماه سال قبل، تا پایان تعطیلات عید ۱۴۰۰ در همین استان که یکی از اقطاب تولید مرغ نیز محسوب می شود، شاهد صف های طولانی برای تهیه این قلم کالای اساسی بودیم که نشان از بحران جدیدی در استان یزد می‌داد.
فرآیند تولید مرغ، نیاز به مساعدت متخصصان این امر دارد و نمی‌توان با راهکارهای فرمولی در این خصوص به ارائه راه حل پرداخت. متولیان تولید و توزیع مرغ در استان یزد یکی از بزرگترین دلایل بروز بحران این محصول در این استان را سیاست ارزانی مرغ می دانند و این سیاست را جزء عوامل بروز التهاب در این بازار بر می شمارند.
راهکارهای خروج از بحران
شاید اگر پای صحبت متولیان تولید مرغ نشست و راهکارهای آنان را به عنوان متخصصان این امر در نظر گرفت، بتوان به دیدگاه‌های بهتری برای مدیریت این بازار رسید. معمولا هیچ فرآیند تولیدی از روی کاغذ به نتیجه نرسیده است. بعضأ راه حل‌های مقطعی وجود داشته اما مطمئنا جوابگوی نیازهای امروز نخواهد بود و اگر نوسان تازه ای در بازار مرغ روی دهد دیگر راهکارهای مقطعی نیز جوابگو نیست.
یزد به عنوان قطب تولید مرغ در کشور شاید با مسائل و مشکلات کمتری در این زمینه روبه‌رو بوده اما گستردگی مشکلات مرغداران در شهر تولید مرغ هم محسوس است و نشان از عمق موضوع دارد. اگر برنامه ریزی بلندمدت و کارشناسانه در این مورد صورت نگیرد باز هم همین روند تکرار می‌شود البته کارشناسان بر این عقیده هستند که اگر مسئولان در حیطه هر تولیدی خصوصا تولید مرغ مداخله را به حداقل برسانند و بگذارند بازار روند عادی خود را طی کند، آن بازار به نتیجه مطلوب تری خواهد رسید.
زیاده‌خواهی مردم، دلیل صف‌های طولانی
نایب رئیس اتحادیه لبنیات و سوپر مارکت استان یزد در گفت و گو با خبرنگار بازار در خصوص صف های متوالی مرغ در یزد گفت: مردم در زمینه خرید مرغ دچار اشتباه راهبردی شدند و با این احتمال که شاید از نظر تامین مرغ دچار کمبود شوند، به خرید زیاد مرغ روی آوردند و یخچال‌های خود را پر کردند که این روند در بحرانی شدن بازار مرغ اثرگذار بود.
علیرضا صیادیان ضمن گلایه مندی از رسانه‌ها، آنان را یکی از مقصران اصلی در التهاب آفرینی بازار مرغ عنوان کرد و گفت: بعضی مرغداری‌ها برایشان صرفه نداشت که مرغ را به قیمت پایین به بازار استان عرضه کنند و برای اینکه سود بیشتری کسب کنند مرغ را به استان‌های اطراف صادر می‌کردند تا ضرر کمتری دچار شوند. از این‌رو، سیری ناپذیری برخی و توزیع نامناسب از دلایل صف های طولانی مرغ در یزد بود.
وی گفت: مصرف عادی مرغ در استان یزد روزانه ۷۰ تن بوده که در شرایط بحرانی بازار تا روزانه ۲۰۰ تن هم کشتار داشیم که سه برابر مصرف روزانه استان بود ولی باز هم جوابگوی نیاز استان نبود. همچنین افزایش قیمت مرغ به مبلغ ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان فروشندگان مرغ را به حاشیه سود مطمئن رساند و اختلاف قیمت مرغ با سایر استان ها را به کمترین میزان ممکن رساند که باعث شد مرغ کمتری از استان خارج شود.
تعدد مکان های توزیع در یزد
نایب رئیس اتحادیه سوپر مارکت و لبنیات استان با اعلام اینکه مکان های توزیع بیشتری در نظر گرفته شد تا باعث شکسته شدن صفوف مرغ در استان یزد شود، گفت: ایرادات زمانبندی در توزیع و کشتار وجود داشت که با ایجاد زمان بندی مناسب بین کشتار و توزیع مرغ تعادل ایجاد و تا حدی از شدت صفوف کاسته شد.
صیادیان تصریح کرد: بازار بعد از تعطیلات عید از تپش افتاد و آن شور و التهاب سابق را نداشت و مردم هم بعد از عید، عمومأ به علت تمام شدن درآمدها و رفت و آمدهایشان دیگر رغبتی به خرید ندارند و در نتیجه مصرف مرغ کمتر شد و از اتهاب بازار کاسته شد.
بی‌توجهی مسئولان، عامل بحران‌زا
رئیس سابق اتحادیه مرغداران یزد با اعلام اینکه در سال گذشته با بیماری جدیدی به نام کرونا روبه‌رو بودیم گفت: در سال گذشته نهاده که شامل کنجاله ذرت و کنجاله سویا می‌شود و ۷۰ درصد هزینه‌های مرغداری را در برمی‌گیرد، به علت اینکه در واردات مشکل داشتیم، به انداره کافی به دست مرغدار نرسید.
سیدرضا میری در خصوص صف های مرغ اعلام کرد: به علت گران شدن گوشت گوسفند و مواد پروتئینی مثل بلدرچین و بوقلمون مردم متمایل به مصرف مرغ شدند و مرغداران از کشتار روزانه ۷۰ تن مرغ به طور ناگهانی به کشتار و توزیع ۱۱۰ تن مرغ در روز رسیدند از سوی دیگر مسئولان شنونده خوبی برای مشکلات مرغداران نبوده‌اند و با قیمت های دستوری درصدد کنترل بازار مرغ برآمدند.
وی با بیان اینکه بارها مرغداران خواستار افزایش قیمت مرغ در سال‌های گذشته به علت به متناسب نبودن هزینه ها با درآمدهایشان بودند که مسئولان امر توجهی به خواست های آنان نکردند و منجر به عدم تمایل کشتار و یا خروج مرغ از استان یزد شد، افزود: تولید مرغ در استان یزد بیش از مصرف آن بوده و بر این اساس مردم و مسئولین کمبود احساس نمی‌کردند. با توجه به گران تر بودن مرغ در سایر استان ها و ارزان تر بودن مرغ در یزد، مسافران حاضر در استان درصدد خرید برآمده و مرغ را به شهرهای مطبوع خود منتقل می‌کردند که منجر به این شد که مردم خود استان دچار مشکل شوند
یزد نیازمند یک اتحادیه تخصصی و خاص برای مرغ
رئیس سابق اتحادیه مرغداران استان یزد ضمن بیان اینکه دولت در ابتدای سال گذشته ۷۰ درصد نهاده های مرغداران را تامین کرد گفت: دارو و واکسن مرغداران در سال های گذشته با ارز دولتی وارد می شد که اکنون ارز دولتی پرداخت نمی‌گردد و دارو ها و واکسن برای مرغداران چند برابر قیمت تمام می‌شود و این موضوع نیز به مشکلات مرغداران افزوده است.
میری با بیان اینکه زمان آزمون و خطا کردن در سیستم مدیریتی سپری شده است، گفت: در یکی و دو سال اخیر بارندگی خوبی صورت گرفته بود و مرغداری ها رطوبت کافی را جذب کردند که بیماری ها را کاهش می داد ولی امسال بارندگی نداشتیم و تعدادی از مرغ ها دچار بیماری شدند و تلفاتی را برای مرغداران به وجود آورد.
وی با بیان اینکه با تامین نهاده مرغداران می توان مشکلات را کاهش داد گفت: یک صنف کامل و جامع بابت بررسی مشکلات مرغ و ماهی در یزد وجود ندارد بلکه تنها یک رسته زیرمجموعه لبنیات و سوپرمارکت است که کافی نیست. در صورت وجود اتحادیه تخصصی میزان مصرف مرغ و تولید و توزیع آن مشخص می‌شود و دردسرهایی که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم کاهش پیدا می‌کند.
هزینه‌ها زیاد، سود کم
یکی دیگر از تولید و توزیع کنندگان با سابقه مرغ یزد در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: توزیع و تولید مرغ در سال های گذشته بر عهده اتحادیه مرغداران بوده است که با جهاد کشاورزی همکاری خوبی داشتند ولی اکنون این موضوع به سازمان صنعت و معدن واگذار شده است که تجربه کافی در روند مدیریت پروسه مرغ از جوجه گذاری، کشتارگاه، حمل و نقل و توزیع ندارند.
محمدحسن جوکار با بیان اینکه مسئولان به مرغداران وعده خرید نصف تولید مرغداران را با قیمت مصوب داده اند که البته مشکلات خود را دارد، تاکید کرد: اگر هزینه واکسن، حقوق کارگر و اجاره سالن به مشکلات مرغداران اضافه شود، هزینه هایی که در مورد تولید مرغ انجام می شود با درآمدی که از فروش نصف سهمیه به دست می‌آورند هم‌خوانی ندارد.
وی ضمن اشاره به اینکه نمی توان با نرخ مصوب بازار مرغ را کنترل کرد، گفت: کشتارگاه نیروی کار فراوان و سرمایه زیادی را می طلبد و نمی توان با یک قیمت دستوری آنان را ملزم به این کرد که کارمزد کمتری دریافت کنند. این روند در مورد رانندگان که حمل را انجام می دهند و فروشندگان مرغ هم صدق می کند.
این تولید کننده مرغ در زمینه مشکلات ناشی از بروز صف های مرغ در استان، گفت: مردم دچار استرس هستند و تصویر روشن و واضحی از آینده ندارند. مدام در این تکاپو هستند که شاید فردا این اقلام را گران تر خرید کنند و در نتیجه مبادرت به حضور در صف ها می کنند تا اقلام موردنظر خود را تامین کنند.
سیاست‌گذاری‌های غلط در بازار مرغ
معاون امور بازرگانی و توسعه و تجارت استان در گفت و گو با خبرنگار بازار گفت: در سال گذشته در تامین نهاده و در بحث جوجه ریزی به مشکل برخورد کردیم. این مسئله باعث شد در زمینه جوجه ریزی و تولید با کمبود مواجه شویم. همچنین برخی جوسازی های رسانه ها و تعمیم شرایط استان تهران به کل ایران در متشنج شدن شرایط بازار مرغ مؤثر بوده است.
علی افشارپور با بیان اینکه استان یزد از استان هایی است که مجری نرخ مصوب ستاد تنظیم بازار در مورد مرغ بود، گفت: یزد وضعیت بهتری از استان های همجوار داشت و نرخ مرغ آن پایین تر از استان های دیگر بود و به همین دلیل مرغ را خریداری و از استان خارج می کردند که تبعات آن برای استان می ماند.
وی با ابراز خرسندی از اعلام قیمت جدید مرغ گفت: از یک سو حاشیه های که برای استان های دیگر خصوصا تهران به علت جمعیت زیاد آن به وجود آمده بود و از دیگر سو، حواشی که رسانه ها ایجاد کرده بودند وضعیت روانی سنگینی برای بازار مرغ ایجاد کرده بود که بازار مرغ را ملتهب کرد از سوی دیگر باید گفت اواخر اسفند ماه اوج تقاضا برای مرغ بود، گفت: صنعت و معدن تمهیداتی را اندیشیدند تا مرغ استان دچار کمبود نگردد و برآوردهایی در این زمینه صورت گرفت که به علت اختلاف قیمت، پیش بینی می شد که مرغ از استان خارج شود بنابراین بسته های نظارتی ایجاد شد که هر واحدی یک بازرس، بر مراحل کشتار مرغ تا توزیع نظارت کامل داشته باشد.
عملکرد اتحادیه‌های مرغداری از موضع ضعف
سخنگوی صنعت و معدن استان یزد با اشاره به توزیع سه برابری مرغ که بیش از مصرف عادی مردم در استان بود، گفت: با افزایش قیمت مرغ برای کسانی که مرغ را ذخیره یا از استان خارج می کردند صرفه اقتصادی نداشت در نتیجه تقاضای مرغ کاهش پیدا کرد و بازار از ثبات بیشتری برخوردار گردید.
افشار پور در مورد شرایط بازار مرغ در ماه مبارک رمضان گفت: در نشستی مصوب شد که روند توزیع مرغ ادامه یابد و در ماه رمضان توزیع روزانه تا مرز ۱۶۰ تا ۱۷۰ تن باشد که در این ماه مردم کمبودی را احساس نکنند و اکنون شرایط بازار آرام است و مرغ به وفور یافت می شود. از سوی دیگر قیمت گذاری برای کالاهای اساسی از جمله مرغ از وظایف ستاد تنظیم بازار است لیکن استان ها حق هیچ گونه دخالتی در تعیین قیمت مرغ ندارند و برخی سیاست گذاری‌هایی که در باب مرغ صورت گرفته از سوی تهران انجام می‌شد که این موضوع نیز به ضعف‌ها در حوزه سیاستگذاری افزوده است.
وی در پاسخ به این سوال که چرا از اتحادیه مرغداران و کارشناسان تولید مرغدر برآورد قیمت مرغ و دیگر مسائل مربو به این بازار، استفاده نمی شود، گفت: در همه جلسات در خصوص مرغ، نمایندگان مرغداران حضور دارند و در ضمن متولی مرغداران که وزارت جهاد است از دیگر حاضران در جلسه است و اگر تشکل مرغداران منفعل است و از موضع ضعف عمل می‌کند کوتاهی از خودشان است.
راهکار اساسی رفع مشکلات مرغ
به هر روی مشکلات و عدم هماهنگی های در زمینه تولید و توزیع مرغ وجود دارد که با فقط با ارتباط متقابل تصمیم‌گیران با تولیدکنندگان مرتفع می گردد که اولویت هم با اقداماتی است که باعث ایجاد آرامش در بازار مرغ گردد و منجر به جلب اعتماد عمومی شود. از سوی دیگر باید نهاد های نظارتی تلاش بیشتری را در راستای تنظیم بازار این محصول استراتژیک در سفره های مردم یزد کنند.
رسیدگی به مشکلات مرغداران و تسلی خاطر به این قشر که با دغدغه های زیادی روبه‌رو هستند و پرهیز از دستورالعمل هایی که شاید روی کاغذ اجرایی باشند و از نظر عملی کارایی چندانی ندارد و حتی در مواقعی موجب التهاب آفرینی در بازار می‌گردند نیز از دیگر عواملی است که مانع بروز التهاب در بازار کالاهای اساسی و نیازهای روزمره مردم می‌شود؛ البته اگر مسئولان هم به این موارد دقت داشته باشند و صرفاً به دلیل قراگیری استان یزد در زمره پنج استان ارزان کشور، حمایت از تولیدکننده را از یاد نبرند.