در عصر حاضر تولید مواد غذایی بهتر و بیشتر از مسائل مهم دنیای کنونی به شمار می‌رود و ازآنجاکه تولید محصول و قابلیت‌های کشاورزی هر منطقه به هوا و مشخصات اقلیمی آن بستگی دارد زنبورداری یکی از رشته‌های تولیدی مهم کشاورزی در استان همدان است، اما با این حال تولید عسل از شرایط آب و هوایی، بازارهای فروش، وضعیت صادراتی، مسائل اقتصادی و غیره بسیار تاثیر می گیرد.
عسل مایعی مملو از ویتامین های مختلف، املاح معدنی، پروتئین‌ها و قند است که هیچ زمانی فاسد نمی‌شود و در این میان استان همدان با داشتن ۳۹۵ هزار کندوی زنبور عسل و بهره مندی از محیط مناسب برای پرورش زنبور عسل یکی از بهترین تولید کنندگان عسل در کشور محسوب می‌شود.
بررسی وضعیت استان همدان نشان دهنده آن است که همدان با دارا بودن دو هزار و ۷۹۵ زنبورستان، سه هزار و ۵۶۳ زنبوردار و ۳۹۵ هزار کندوی زنبور عسل مستعد کسب عنوان قطب تولید عسل کشور است ضمن اینکه تمامی مراحل زنجیره زنبور عسل در این استان تشکیل شده و ظرفیتی برای برجسته بودن در این عرصه مهیا شده به نوعی که استان همدان رتبه نهم تولید عسل در سطح کشور را دارا است.
در سند راهبردی و عملیاتی سه‌ساله این استان نیز وجود زنبورداران عمده، تنوع پوشش گیاهی در مراتع و توسعه و پرورش زنبور عسل به‌عنوان توانمندی و مزیت‌های عمده شهرستان‌هایی چون همدان، تویسرکان، بهار و کبودراهنگ مطرح شده است.
طبق آخرین اطلاعاتی که از سوی سرپرست مدیریت طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم سازمان جهاد کشاورزی استان همدان مطرح شده در استان همدان تعداد دو هزار و ۷۹۵ زنبورستان وجود دارد و سه هزار و ۵۶۳ نفر زنبوردار با ۳۹۵ هزار کندوی زنبور عسل در استان همدان فعال هستند.
علیرضا قراگوزلو با بیان اینکه در سال ۱۳۹۹ در استان همدان بیش از چهار هزار تن عسل تولید شده است، ادامه داد: امسال تولید ژل رویال ۳۶ کیلوگرم، گرده گل ۲۶ تن و بره موم ۱۰ تن بوده است.
بهمن ماه سال جاری بود که عبدالحمید قدرتی به عنوان رئیس اتحادیه زنبورداران استان همدان با اشاره به اینکه زنبور عسل از طبیعت، زراعت و کشاورزی استفاده می‌کند و تولیدات خود را انجام می‌دهد، ادامه داد: اهمیت نقشی که زنبور عسل در گرده افشانی دارد، بسیار بیشتر از تولیدات است.
رئیس اتحادیه زنبورداران استان همدان با اشاره به اینکه در چند سال اخیر زنبور عسل باعث افزایش تولید محصولات کشاورزی تا ۱۰ برابر و حتی بیشتر از ۱۰ برابر شده است، افزود: زنبور عسل برای تامین نیازهای غذایی انسان کمک زیادی می‌کند.
خوشبختانه استان همدان در زمینه پرورش زنبور عسل بسیار موفق عمل کرده تا جایی که در سال ۹۹ با برداشت حداقل ۳۵ کیلو عسل از هر کلونی یکی از زنبورداران نمونه ملی از استان همدان معرفی شد. با این تفاسیر در وضعیت کنونی شیوع ویروس کرونا و تاثیرات آن بر بازارهای صادراتی و فروش که با آن مواجه هستیم این سوال وجود دارد که آیا این شرایط حاکم بر تولید و فروش عسل در استان همدان اثرگذاشته است؟ آیا مسائل اقتصادی در این زمینه خودنمایی کرده و مشکلاتی را برای زنبورداران استان در پی داشته است؟
برای رسیدن به پاسخ سوال ها گفتگویی با حمید محمدی؛ عضو هیئت مدیره اتحادیه زنبورداران شهرستان ملایر و علیرضا الیاسی یک زنبوردارفعال استان همدان که در شهرستان رزن ساکن است ترتیب داده شد که در ادامه متن آن را می‌خوانید:
میزان تولید عسل پایین خواهد آمد
حمید محمدی با بیان اینکه وضعیتی که با آن روبرو هستیم به لحاظ آب و هوایی و گرانی مواد اولیه، میزان تولید عسل پایین خواهد آمد، اظهار کرد: سال گذشته از هر کلونی، بالغ بر ۱۲ تا ۱۴ کیلوگرم عسل تولید شد اما پیش بینی می شود که با شرایطی که با آن روبرو هستیم، این میزان در سال جاری کاهشی باشد.
با توجه به تبلیغات مثبت نسبت به اثرات مناسب عسل در دوران کرونا، شاهد بازار فروش مناسب این محصول بودیم و نسبت به سال گذشته، فروش مناسبتری را تجربه کردیم اما میزان تولیدمان نسبت به سال‌های قبلی کمتر شده است
عضو هیئت مدیره اتحادیه زنبورداران شهرستان ملایر عنوان کرد: با توجه به تبلیغات مثبت نسبت به اثرات مناسب مصرف عسل در دوران کرونا، شاهد بازار فروش مناسب این محصول بودیم و نسبت به سال گذشته آن فروش مناسبتری را تجربه کردیم اما میزان تولیدمان نسبت به سال‌های قبلی کمتر شده است.
وی در ادامه گفتگو به وضعیت گرانی مواد اولیه نیز اشاره کرد و گفت: این روزها صنعت زنبورداری با مشکلاتی دیگر چون گرانی مواد اولیه نیز روبرو است به نوعی که شکر که سال گذشته کیلویی پنج تا ۶ هزار تومان بود، در سال جاری به کیلویی ۱۲ هزار تومان رسیده است.
محمدی ادامه داد: موم مورد نیاز که سال گذشته آن را بالغ بر ۵۰ تا ۶۰ تومان خریداری می کردیم، امسال به کیلویی ۱۱۰ هزار تومان رسیده است.
عضو هیئت مدیره اتحادیه زنبورداران شهرستان ملایر با اشاره به اینکه قیمت هر یک عدد کندو سال گذشته ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزار تومان بود و در سال جاری این میزان به ۲۰۰ هزار تومان افزایش قیمت داشته است، اظهار کرد: داروی زنبور برای جلوگیری از درگیری کندو با کنه واروا را سال گذشته بسته ای ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان خریداری می کردیم اما در سال جاری این میزان به کیلویی ۷۰ تا۸۰ هزار تومان رسیده است.
علیرضا الیاسی که یک زنبوردار فعال است نیز با بیان اینکه طی یک سال اخیر بیش از آن‌که شیوع ویروس کرونا بر تولید و فروشمان اثرگذار باشد، گرانی مواد اولیه به‌ویژه شکر بر این روند اثرگذار بود، گفت: طی یکسال اخیر، زنبورداران با گرانی قیمت شکر و موم روبرو شدند به‌نوعی که شکری که سال گذشته کیلویی هشت هزار تومان بود و البته بایستی بخش اعظمی از آن را از بازار آزاد و با قیمتی بالاتر خریداری می کردیم در سال جاری به کیلویی ۱۳ هزار تومان رسیده است.
وی عنوان کرد: موم که سال گذشته کیلویی ۸۰ هزار تومان به فروش می رسید، در سال جاری به کیلویی ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان رسیده و جعبه کندو را نیز دانه ای ۲۵۰ هزار تومان خریداری می کنیم.
وی با تاکید بر اینکه جعبه (کندو) زنبورعسل نیز به‌مراتب گران شده است، از افزایش ۷۰ درصدی قیمت آن سخن گفت و افزود: این موانع بر سر راه صنعت زنبورداری را شاهد هستیم اما دراین‌بین، شیوع ویروس کرونا نه‌تنها کار ما را با مشکل در مرحله تولید و فروش مواجه نکرد بلکه تاحدی در میزان فروش اثرات خوبی داشت.
الیاسی با تصریح بر اینکه گرانی مواد اولیه از یک‌سو و وضع نامساعد آب و هوایی از سوی دیگر موجب کاهش رغبت زنبورداران به ادامه فعالیت شده است، گفت: در کنار این مشکلات، دولت نیز حمایتی نمی‌کند.
این زنبوردار رزنی با تصریح بر اینکه دیگر کشورها هزینه گردافشانی را به زنبورداران پرداخت می‌کنند اما در حال حاضر شاهد حمایتی از زنبورداران نیستیم، گفت: متاسفانه نمی‌بینیم که در قالب تسهیلات نیز چیزی به صنعت زنبورداری تزریق شود تا بتوان رغبتی برای ادامه کار در این عرصه داشت.
به هر حال آنچه مسلم است در وضعیتی که شیوع ویروس کرونا و تبلیغات مثبت برای مصرف موجب افزایش تقاضای خرید این محصول شده است گرانی مواد اولیه مورد نیاز تولید این محصول، چرخ تولید عسل را در استان همدان پنچر کرده است.
این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد فرآورده‌های زنبورعسل از ارزش‌افزوده بالایی برخوردار بوده ضمن اینکه در صنایع دارویی، بهداشتی و غذایی کاربرد زیادی دارند؛ بدین‌سان می‌توان حوزه زنبورداری در همدان را به‌صورت زنجیره‌ای وارد این عرصه کرد و آن را به حوزه تبدیل و تکمیل آن پیوند داد تا نه‌تنها شاهد کسادی بازار فروش عسل به‌صورت فله‌ای و بدون برند و نشان خاص نباشیم، بلکه درآمدزایی، ارزآوری و درنهایت اشتغال مولد و پایدار را در این عرصه در استان همدان شاهد باشیم.
حال که وضعیت آب و هوایی و کاهش بارندگی از یک سو و گرانی مواد اولیه از موم و شکر گرفته تا کندو، آیا زمان آن نرسیده تا از زنبورداران حمایت شود؟
اما به راستی حال که وضعیت آب و هوایی و کاهش بارندگی از یک سو و گرانی مواد اولیه از موم و شکر گرفته تا کندو، آیا زمان آن نرسیده تا از زنبورداران حمایت شود و رغبت را بار دیگر به این چرخه تزریق کرد و با ممانعت از ورود محصولات بی کیفیت وارداتی و البته جلوگیری از تقلب در این عرصه، قدم ها را جدی تر در این مسیر برداشت؟
در سال «تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها» به راستی باید سنگ ها را تا جای ممکن از پیش پای تولیدکنندگان برداشت به ویژه حال که برای خرید محصولات و مشتقات زنبور عسل رغبت وجود دارد، این موانع سر راه تولید به راستی خودنمایی کرده و می تواند چرخه تولید، اشتغالزایی و درآمدزایی را در این مسیر دچار خلل سازد بدین ترتیب، حال که استان همدان رتبه نهم تولید عسل کشور را به همراه دارد، زمان آن رسیده تا برنامه ریزی ها در جهت حمایت از تولید، پشتیبانی از زنبورداران و مانع زدایی ها باشد تا بتوان زنجیره تولید فراورده های مذکور را نیز در استان همدان تکمیل نمود.