استان کرمان بیشترین سطح زیر کشت نخلستان‌های کشور را به خود اختصاص داده و در زمینه تولید انواع خرما این استان رتبه دوم را در کشور دارد اما تولیدات خرمای مضافتی بم بدون شک پر تقاضا ترین کالاهای ماه مبارک رمضان در کشور است.
خرمای مضافتی بم که از نظر طعم و اندازه و کیفیت در کشورهای اسلامی مختلف نیز مشتری بسیاری دارد نیز مورد توجه قرار گرفته است، هر چند در سال جاری خرما تحت تأثیر کرونا و انفعال مسئولان در زمینه دیپلماسی اقتصادی ضربه خورد و بخش قابل توجهی از خرما در انبارها ماند اما در این گزارش جدای از صادرات به در دسترس ترین بازار ماه رمضان یعنی بازار داخل کشور بپردازیم.
قیمت‌های نجومی خرما نخل داران را هم گیج کرد
این روزها مردم به خصوص در شهرهای بزرگ شمال کشور و شهرهای سردسیر وقتی به مغازه‌ها برای خرید خرما مراجعه می‌کنند با قیمت‌های نجومی مواجه می‌شوند، خرما مضافتی بم بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان در سوپر مارکت ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای به مردم فروخته شد شاید بسیاری از مصرف کنندگان تصور می‌کردند که این قیمت سودی است که به جیب کشاورز می‌رود اما کافیست این روزها سری به کوچه باغ‌های شهر بم بزنید. شهری که یکی از بزرگترین باغ شهرهای ایران محسوب می‌شود و مملو از نخلستان است.
این روزها نخل داران بمی هم با تعجب به قیمت‌های بازار می‌نگرند، بخش قابل توجهی از خرما در سردخانه‌ها باقی مانده و بخشی از محصول نیز که در بازار است عمدتاً در دستان دلالان و واسطه‌ها می‌باشد.
محصول خرمای ۱۴۰۰ هنوز برداشت نشده و خرما کال بر روی نخل هاست اما برداشت دو برابری نخل داران در سال ۹۹ در مقایسه با سال ۹۸ موجب شده سردخانه‌های شهر مملو از خرمای درجه یک شوند.
ثبت سفارش‌ها برای چین و کشورهای حاشیه خلیج فارس هم تعریفی ندارد.
برای پی بردن به وضعیت کشاورزان بمی باید نقبی بزنیم به مهر سال ۹۹ زمانی که عرضه خرما به یک باره دو برابر شد اما خریداری برای محصول وجود نداشت، کشاورزانی که برای تولید محصول مجبور شده بودند هزینه‌ها هنگفت و نجومی را پرداخت کنند دستشان خالی‌تر از همیشه بود.
تورم عمومی کالاهای مختلف و افزایش هزینه‌های زندگی در اقتصاد تک محصولی شرق کرمان نیز به کشاورزان فشار آورد تا مجبور شوند بخش عمده‌ای محصول را به قیمتی بین ۸ تا ۱۰ هزار تومان به دلال‌ها بفروشند.
این در حالی بود که هزینه تولید برای آنها بین ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان برای هر کیلو تخمین زده می‌شد. اما حالا همان محصول در بازار به قیمت ۵۰ هزار تومان به مصرف کننده فروخته می‌شود.
در این میان سودی معادل ۴۸ هزار تومان برای هر کیلو خرما به جیب دلالی می‌رود که برای یک بار هم که شده گرمای خرما پزان بم را تجربه نکرده است.
اوضاع در جنوب کرمان نیز که هفت شهرستان خرما خیز دارد هم به همین منوال است هر چند خرمای این منطقه اکثراً از نوع پیارم است اما آنها نیز دستشان از خرما کوتاه است و پول‌ها عاید دلالان می‌شود.
نبض اقتصاد بیمار کشاورزی کشور همچنان در دست دلالان است
نبض اقتصاد بیمار کشاورزی کشور همچنان در دست دلالان است و در حالی که بخش عمده‌ای مردم کشاورز هستند اما بستری برای بازاریابی، حمل و نقل و فروش ندارد و تمام این حلقه‌ها در دستان دلالان قرار گرفته است.
جواد جوشایی یکی از کشاورزان بمی است که پای حرف‌هایش می‌نشینیم، وی می‌گوید: من کشاورز تمام هزینه‌هایم از درخت نخل تأمین می‌شود، مردم در بم یا باغ دارند یا کارگر نخلستان هستند و یا جلو خانه هاشان چند درخت خرما دارند و هزینه‌های اصلی آنها از فروش همین محصول تأمین می‌شود خرما برای ما بمی ها مانند پسته برای رفسنجانی هاست در واقع معاش و درآمد ما به همین نخل‌ها وابسته است.
شرمنده روزه داران شدیم؛ گرانی‌ها به کشاورزان ربطی ندارد
وی گفت: خرمایی که الان مردم خریداری می‌کنند خرمای برداشت شده در انتهای تابستان سال ۹۹ است اما مردم در شهرهای بزرگ که با بم آشنایی ندارند باور نکنند که همین خرمایی که با آنها با قیمت نجومی خریداری می‌شود را دلال‌ها مهر ماه از ما ۸ هزار تومان خریداری کردند و در این میان ما شرمنده هستیم.
این کشاورز گفت: هزینه تولید خرما برای شخص بنده ۱۵ هزار تومان برای هر کیلو بود اما چاره نداشتم و مجبور شدم با اینکه سال ۹۸ خرما را کیلویی ۲۲ هزار تومان فروختم سال گذشته ۸ تا ۱۰ هزار تومان بفروشم چون اصولاً مشتری وجود نداشت و من هم برای تأمین معاش خانواده ام در تنگنا بودم. این وضعیت به ۹۰ درصد از مردم بم تحمیل شد آن زمان هر چه گفتیم که دولت ورود کند و از کشاورز حمایت شود اما صدایمان را کسی نشنید و حالا هم کشاورز ضرر می‌کند و هم مصرف کننده.
غلام چمک هم یکی دیگر از نخل داران است که می‌گوید: مسئولان می‌دانند که فساد بازار خرید و فروش محصولات کشاورزی را در برگرفته است و هر کس یک حساب و کتاب بکند می بیند که این گرانی‌ها در بازار کشاورزی نتیجه دلال بازی است مثلاً همین خرما وقتی در نخلستان از کشاورزی زیر قیمت خریداری می‌شود و در نهایت چند ماه بعد با ۵ برابر قیمت فروش می‌رود آیا مسئولان و افرادی که ادعای نظارت دارند نباید مشکوک شوند که این پول‌ها به جیب چه افرادی می‌رود؟
وی گفت: افتخار ما این است که که یک سال در گرمای بم برای تأمین سفره ماه رمضان تلاش می‌کنیم اما تعجب آور است که عده‌ای در این یک ماه هم به فکر مال اندوزی هستند.
وی ادامه داد: سال ۹۸ خرما ۲۰ تا ۲۵ تومان از باغدار خریداری شد اما در سال ۹۹ با وجود افزایش هزینه تولید قیمت بسیار افت کرد و حالا بسیاری از کشاورزان برای تأمین هزینه‌های زندگی با مشکل مواجه هستند.
قیمت برای کشاورز منصفانه نیست
دبیر انجمن خرمای استان کرمان می‌گوید: در سال گذشته شاهد افزایش تولید بودیم چون هم بارندگی مطلوب بود و هم آفت زنجیره کمتر به محصول آسیب زد ضمن اینکه پدیده خشکیدگی خرما نیز کاهش داشت در واقع افزایش حجم تولید مواجه بودیم.
مقداد تکلوزاده گفت: در بم افزایش ۲۰ درصدی تولید را شاهد بودیم که البته با افت قیمت هم روبرو شدیم.
وی ادامه داد: متأسفانه شیوع کرونا نیز در ماه‌های اخیر میزان درآمد کشاورزان را به شدت تحت تأثیر قرار داده است و این رویه را هم در بازار داخل و هم در بازار خارج می‌توان مشاهده کرد.
وی گفت: در این شرایط افت قیمت محصول در باغ‌ها در حالی که هزینه‌ها گاه تا ۷۵ درصد افزایش یافته بسیار عجیب است و کشاورزان را تحت فشار قرار داده است.
تکلوزاده ادامه داد: باید ساز و کاری اندیشیده شود که دست دلالان از بازار کوتاه شود و خرما با قیمت عادلانه از کشاورز خریداری و با قیمت منصفانه هم به مصرف کننده فروخته شود.