در بازارهای بین المللی تولیدکنندگان بخش های مختلف از جمله بخش کشاورزی سالیانه هزینه های گزافی برای برند سازی محصولات خود می کنند تا علاوه بر عرضه محصولات خود در بازار داخلی بتوانند در بازارهای بین المللی نیز حضوری موفق داشته باشند. با این وجود تولیدکنندگان ایران هنوز نتوانسته اند در بحث برند سازی در سطوح بین المللی و بازارهای جهانی چندان موفق عمل کنند و همین امر موجب می شود برخی محصولات مانند خرما و عسل را به صورت فله و نه به صورت بسته بندی شده و ارزش نسبتا پایین صادر کنند. این در حالی است که به گفته کارشناسان در مورد چنین محصولاتی کشورهایی که اقدام به خرید فله ای از ما می کنند پس از بسته بندی های بازار پسند درآمدی بیش از کشور مبدا و تولیدکننده یعنی ایران کسب می کنند.
برند سازی ریسک خرید را کاهش می دهد
این در حالی است که به گفته فرزاد مقدم، مدرس و استراتژیست برند، برند سازی باعث کاهش ریسک خرید می شود یعنی وقتی برندی را می شناسید بسیار راحت تر خریداری می کنید و می دانید که یک جامعه و یک اجتماع قبلا به این برند اعتماد کرده اند بنابراین ریسک خرید کاهش پیدا می کند.
با این وجود مقوله برند سازی و بازار سازی بر اساس نام تجاری هنوز جایگاه خود را در بین تولیدکنندگان کشور باز نکرده است و در حالی که در کشورهای پیشرفته بحث برند سازی حتی به اِِلمان هایی همچون رنگ و بوی محصول نیز تعمیم داده شده است ما چشم خود را بر این قابلیت پوشانده ایم.
بسته بندی خالی چند برند معروف به وفور در بازار یافت می شود
از سوی دیگر بر اساس گزارشات میدانی صورت گرفته در خصوص محصول نفیسی همچون زعفران فروشندگان بخش خرده فروشی پا را از این فراتر گذاشته اند و برخی برندهای شناخته شده در این حوزه نتوانسته اند از شهرت و نام کسب شده خود در بازار داخلی محافظت کنند. به طوری که به گفته رضایی، فروشنده زعفران در بازار تهران، بسته بندی های چند برند مطرح در بازار به وفور یافت می شود که مراکز فروش می توانند به راحتی به آنها دسترسی داشته باشند و هر نوع زعفرانی را با هر کیفیتی با نام و نشان آن برند در اختیار خریداران و مصرف کنندگان بخش خرده فروشی می کنند.
برخی صاحبان برند زعفران از اعتبار خود برای فروش محصولات متفرقه مایه می گذارند تا سودی در این بین ببرند.
همچنین محمدی، فروشنده گیاهان دارویی در منطقه ۱۰ تهران، ادعا می‌کند: برخی از صاحبان این برندها خود خواسته بسته بندی ها محصولات خود را در بازار توزیع می کنند چرا که نام و نشان آنها شناخته شده است و لذا خریداران بدون چون و چرا هر محصولی را با هر درجه از کیفیت خریداری می کنند و به این ترتیب با تبانی با صاحبان محصولات متفرقه شرایطی فراهم می سازند تا محصولات آنها نیز در بازار به فروش برود و درصدی از سودشان را به صاحبان برند اختصاص می دهند.
از سوی دیگر به گفته رسولی، دیگر فروشنده بخش خرده فروشی بازار تهران، برخی برندهای زعفران حتی محصول خود را با برخی محصولات گمنام مخلوط می کنند تا از کیفیت نسبی برخوردار باشد و با همان برند شناخته شده به فروش می رسانند.
وقتی فروشندگان خرده فروش تعیین کننده می‌شوند
همچنین تقوی یکی دیگر از فروشندگان زعفران در پاسخ به سوال مبنی بر اینکه چه برندی از زعفران را غالبا به فروش می رسانید می گوید: مارک و برند را ما خودمان درست می کنیم! به این معنا که زعفرانی که تولید خود ما است را بر اساس تقاضای مشتریان در بسته بندی های تعریف شده و مورد درخواست آنها می فروشیم!
وی می گوید: الان شرایط به گونه ای شده است که برخی تولیدکنندگان کاکُل زعفران را رنگ می کنند و با جای زعفران به مردم می فروشند. با این وجود ما زعفران تولیدی خود را دربسته بندی هر برندی بریزم می شود همان برند و با قیمتی پایین تر قیمت محصول اصلی آن برند می فروشم.
وی می گوید: خریداران دنبال برند هستند و کار چندانی به کیفیت ندارند به همین دلیل ما در حالی که می توانیم محصول با کیفیت خود را به صورت فله ای در اختیار مشتری قرار بدهیم به اجبار آن را در در قالب بسته بندی به فروش می رسانیم.
به گزارش بازار بسته بندی با نام برنده ها نه فقط در شهر تهران که در شهرهای تولید کننده زعفران نیز وجود دارد. بسیاری از مغازه دارانی که در شهرهایی مانند قائن و کاشمر به طور تخصصی تنها زعفران و یا خشکبار می فروشند در کنار فروش فله ای زعفران ظرف های متنوع و با برنده ای حک شده برای سوغاتی به خریداران خود می فروشند .
یک کارشناس برندینگ درباره علت این اقدام به خبرنگار بازار گفت: الزاما این نوع فروش ظروف که برای زعفران با برندهای معروف در بازار به فروش می رود، به معنای تقلب نیست . بلکه بسیاری از برندها ترجیح می دهند نشان تجاری آنها بیشتر در بازار دیده شود .
وی با اشاره به سبقه تاریخی این نوع کار می گوید: بسیاری از برندهای پوشاک و به خصوص کفش نیز دچار همین معضل هستند. به عنوان مثال بر روی بسیاری از کفش های ایرانی و حتی پوشاک ایرانی نام برندهای معروف امریکایی مانند نایک و ادیداس و... حک می شود در حالی که واردات محصولات اصلی این برندها ممنوع است. اما معمولا برندهای معروف تلاشی برای سوء استفاده از این برندها نمی کنند. زیرا ترجیح می دهند که برند آنها به طور مکرر در معرض دید مردم باشد. اما در نهایت افرادی که به دنبال خرید اجناس با کیفیت هستند به خوبی می دانند که باید اجناس با کیفیت را از کجا تهیه کنند.
وی در عین حال تاکید کرد: البته این به منزله رد کامل سوء استفاده و سناریوهای دیگری چون خراب کردن برندها نیست . زیرا ممکن است یک تولید کننده ظروف زعفران برای فروش بیشتر و بدون اجازه صاحب نشان برند اقدام به تولید و توزیع بسته بندی ها بکند که این موضوع قابل بررسی و پیگیری قضایی است .
وی در عین حال تاکید کرد: متاسفانه روش فروش زعفران در ایران به قدری سنتی است که تقریبا تمام نان سنگکی ها به دلیل خراسانی بودن به مرکز فروش زعفران بدل شده اند. وی افزود: متاسفانه اراده ای برای ساماندهی بازار زعفران چه در داخل و چه در خارج وجود ندارد و با این وضعیت بعید است به این زودی ها بازار زعفران ساماندهی شود و در چنین شرایطی انگیزه برای تقلب و عرضه کالای تقلبی بسیار زیاد است.