گل‌محمدی از دیرباز برای تهیه گلاب مورد استفاده قرار می‌گرفت، این گلاب تولیدی برای چاشنی انواع غذاها به‌عنوان معطرکننده استفاده می‌شد و خاصیت درمانی بسیار زیادی نیز داشت، گلاب همچنین در گذشته به‌عنوان عطر و خوشبوکننده فضا مورد استفاده قرار می‌گرفت.
امروزه از گل‌محمدی برای مصارف آرایشی، بهداشتی، درمانی و خوراکی استفاده می‌شود، در چند سال اخیر کشت گل‌محمدی به‌عنوان کشت جایگزین و کم‌آب‌بر در دستور کار وزارت جهادکشاورزی قرار گرفته است و کشاورزان به کشت گل‌محمدی در مزارع تشویق می‌شوند.
کشت این محصول می‌تواند علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف آب، اشتغال و درآمدزایی خوبی را برای کشاورز به‌همراه داشته باشد، اما قطعا این امر زمانی محقق خواهد شد که تمامی موانع از سر راه تولیدکنندگان در این حوزه برداشته شود و صنایع تبدیلی و تکمیلی در کنار این صنعت برای ایجاد ایجاد اشتغال پایدار ایجاد شود.
کشت گل‌محمدی یک نسخه شفابخش برای حل مشکل کمبود آب در بخش کشاورزی است، همچنین ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی برای بحث گلاب‌گیری، فرآوری و ... می‌تواند زمینه اشتغال پایدار در این حوزه را فراهم کند، اگر چرخه تولید گل‌محمدی در چهارمحال و بختیاری تکمیل نشود، قطعا فعالان این حوزه از روند کار دلسرد خواهند شد و نمی‌توان از ظرفیت مزارع کشت گل محمدی در استان استفاده کافی را برد.
کمبود کارگر برای برداشت گل‌محمدی
نوروزی یکی از صاحبان مزرعه کشت گل‌محمدی در چهارمحال و بختیاری اظهار کرد: کشت گل‌محمدی را از سال ۱۳۹۴ در یک مزرعه هشت هکتاری در شهر چلیچه از توابع شهرستان فارسان آغاز کردم، سپس در سال ۱۳۹۶ طرح توسعه مزرعه کشت گل‌محمدی را اجرا کردم و در حال حاضر سطح زیر کشت گل‌محمدی در این مزرعه حدود ۱۵ هکتار است.
وی با بیان اینکه کشت گل‌محمدی می‌تواند درآمد سرشاری را برای سرمایه‌گذاران در این حوزه داشته باشد، گفت: اما متاسفانه برخی از مسائل مانع از سودهی زیاد در این حوزه می‌شوند، برای مثال برداشت گل‌محمدی باید در یک بازه زمانی کوتاه از زمان گل‌دهی بوته انجام شود، اما به‌دلیل کمبود نیروی کار، برداشت تمامی گل‌ها در زمان کوتاه چند ساعته کار دشواری است.
نوروزی ادامه داد: در حال حاضر به‌شدت برای جذب نیروی کار در مزرعه با مشکل مواجه هستم و با نیروهای موجود تنها می‌توانم حدود یک چهارم از گل‌های مزرعه‌ام را برداشت کنم، برای برداشت گل محمدی نیازمند روزانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ کارگر هستم، اما در حال حاضر تنها حدود ۴۰ کارگر روزانه در این مزرعه مشغول برداشت گل‌محمدی هستند.
این مزرعه‌دار بیان کرد: باتوجه به قوانین موجود نمی‌توانم از استان‌های مجاور و کارگران افغانی برای برداشت گل‌محمدی استفاده کنم، این مسئله باعث ایجاد ضرر و زیان به بنده می‌شود، زیرا اگر گل‌محمدی در زمان خود برداشت نشود، گل‌ها سفید می‌شوند و نمی‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
وی در ادامه با بیان اینکه هزینه‌های تولید در چند سال اخیر به‌شدت افزایش پیدا کرده است، گفت: اما مبلغ پرداختی به‌ازای هر کیلوگرم گل‌محمدی افزایش چندانی نداشته است، در حال حاضر هر کیلوگرم گل‌محمدی با قیمت ۲۵ هزار تومان از کشاورز خریداری می‌شود.
نوروزی با بیان اینکه کارگران می‌توانند با برداشت گل‌محمدی درآمد خوبی در روز کسب کنند، عنوان کرد: به ازای جمع‌آوری هر کیلوگرم گل‌محمدی مبلغ بالغ بر ۶۰۰۰ تومان به کارگر پرداخت می‌شود، برخی از کارگران شاغل در این مزرعه روزانه حدود ۱۰۰ کیلوگرم گل‌محمدی جمع‌آوری می‌کنند، اما عموما میانگین عملکرد کارگران برای جمع‌آوری گل‌محمدی بین ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم است.
این صاحب مزرعه گل‌محمدی با بیان برای فرآوری گل‌محمدی و تبدیل آن به گلاب، عطر و لوازم آرایشی و بهداشتی صنایع تبدیلی و تکمیلی در چهارمحال و بختیاری وجود ندارد، گفت: عمده گل‌های برداشتی به استان یزد و اصفهان برای فرآوری ارسال می‌شود.
وی توضیح داد: طبق آزمایشات انجام شده بر روی گل‌های محمدی کشت شده در چهارمحال و بختیاری درصد کیفیت این گل‌ها نسبت به گل تولیدی در قمصر کاشان ۱۲.۸ بالاتر بود، دلیل بالا بودن این کیفیت ارتفاع بالای استان از سطح دریا و آب و هوای معتدل آن است.
نوروزی در پایان با بیان اینکه هزینه اولیه برای سرمایه‌گذاری در این مزرعه گل‌محمدی حدود یک میلیارد تومان بود، خاطرنشان کرد: اگر نیروی کار به تعداد لازم وجود داشته باشد، کشت گل‌محمدی می‌تواند سودمند باشد، اما اگر کمبود نیروی انسانی برای برداشت گل مرتفع نشود، مجبور به تغییر شغل هستم.
حمایت از سرمایه‌گذاران برای بحث صنایع فرآوری و اسانس‌گیری گل‌محمدی
اعظم شیخ سامانی، کارشناس مسئول گیاهان دارویی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه در حال حاضر ۵۷۰ هکتار از مزارع استان تحت کشت گل‌محمدی قرار دارند، اظهار کرد: به‌طور میانگین از هر هکتار حدود ۲.۸ تن گل محمدی برداشت می‌شود، در حال حاضر برنامه چندانی برای افزایش سطح زیر کشت گل‌محمدی در استان نداریم و کشاورزان عموما خود برای کشت این نوع گل اقدام می‌کنند.
وی ادامه داد: در گذشته سیاست‌های تشویقی با پرداخت تسهیلات و ارائه قلمه‌های گل‌محمدی به‌صورت یارانه‌ای به کشاورزان برای کشت گل‌محمدی اعمال می‌شد، اما اکنون سطح زیر کشت گل‌محمدی مورد قبول است و باید بحث فرآوری و اسانس‌گیری این نوع گل را در چهارمحال و بختیاری دنبال کنیم.
شیخ سامانی با بیان اینکه چهارمحال و بختیاری به‌علت دارا بودن شرایط آب و هوایی و ارتفاع بالا از سطح دریا برای کشت انواع گیاهان دارویی مناسب است، توضیح داد: برای بالا رفتن کیفیت گل‌محمدی نیازمند روزهای آفتابی و شب‌های خنک هستیم، خوشبختانه شرایط آب و هوایی استان این‌گونه است و گل‌محمدی تولیدی در استان از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است و عملکرد مطلوبی در هر سطح دارد.
مسئول گیاهان دارویی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه صنایع فرآوری و اسانس‌گیری گل‌محمدی در استان وجود ندارد، گفت: در حال حاضر گل‌های محمدی برداشت شده به‌صورت تَر و خشک به استان‌های اصفهان و یزد برای فرآوری ارسال می‌شوند، همچنین غنچه خشک گل‌محمدی ارزش صادراتی بالایی دارد.
وی افزود: متقاضیان سرمایه‌گذاری می‌توانند برای بحث راه‌اندازی صنایع تبدیلی و تکمیلی مرتبط با گل‌محمدی و اسانس‌گیری این نوع گل ورود پیدا کنند، قطعا حمایت‌های لازم از این سرمایه‌گذاران با پرداخت تسهیلات و ... انجام خواهد شد.
شیخ سامانی در ادامه با اشاره به اینکه در حال حاضر مشکل اصلی صاحبان مزارع کشت گل محمدی کمبود نیروی کار برای برداشت گل‌محمدی است، گفت: صاحبان مزارع گل‌محمدی به ازای برداشت یک کیلوگرم گل‌محمدی حدود ۷۰۰۰ تومان به کارگران پرداخت می‌کنند، اما متاسفانه خیلی از افراد رغبت به کار در مزارع کشت گل‌محمدی ندارند.
مسئول گیاهان دارویی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: زمان برداشت گل‌محمدی از زمان طلوع آفتاب تا ظهر است، اگر گل‌محمدی در این زمان برداشت نشود، رنگ گل‌ها به سفید تغییر می‌کند و دیگر اسانس و ماده موثره لازم را برای فرآوری نخواهد داشت.
وی در پایان تاکید کرد: مزارع گل‌محمدی می‌توانند اشتغال بالایی را برای افراد ایجاد کنند، کشاورزان باید از اسفندماه پیش‌بینی لازم را برای جذب نیروی کار در زمان برداشت گل‌محمدی داشته باشند.