قیمت گوشت، لبنیات، مرغ این روزها در بازار سر به فلک کشیده است و روز به روز بر نرخ آن افزوده تر می شود، بدون اینکه نظارتی در بازار این کالاها به چشم بخورد. تولید کنندگان دلیل اصلی افزایش قیمت چنین کالاهایی را کمبود و گرانی قیمت نهاده های دامی عنوان می کنند. نهاده هایی که بخشی از آن با ارز ۴۲۰۰ تومان وارد و بخش دیگر با ارز نیمایی ۲۳ هزار تومانی تامین می شود. کارشناسان مهمترین علت آشفتگی بازار و رشد قیمت ها بخصوص گوشت، مواد لبنی و مرغ را وجود ارز چند نرخی دانسته و معتقدند تا زمانی که ارز نرخ های متفاوتی را در اقتصاد کشور داشته باشد، همچنان باید شاهد رانت، فساد و گرانی کالاها در بازار بود.
دلیل اصلی گرانی ها و آشفتگی بازار، ضعف مدیریت در چرخه تامین نیازهای تولید است
از طرفی ضعف مدیریتی در چرخه تولید و توزیع کالاها در بازار مشکل دیگری است که نارضایتی هایی را هم برای تولید کنندگان و هم مصرف کنندگان ایجاد کرده است.
گاوداران و دام پروران هزینه های بالای تولید در تامین و تهیه نهادهای دامی با قیمت گران را دلیل رشد قیمت ها عنوان می کند از طرفی صنایع و کارخانه های تولید فرآورده های لبنی نیز افزایش قیمت شیر را دلیل گرانی ناخواسته لبنیات می دانند و تاکید دارند هرچه قیمت محصولات لبنی دربازار افزایش یابد به زیان آنها تمام می شود چرا که گران شدن لبنیات میزان مصرف در جامعه را کاهش داده و محصولات عودتی به کارخانه ها نیز بیشتر می شود.
در این میان اما مصرف کنندگان که کمر آنها زیر بار گرانی ها خم شده است باید تاوان بی تدبیری و ضعف مدیریت ها را بدهند چرا که ضعف مدیریتی در فرایند واردات و تامین ارز برای کالاهای اساسی در کشور کاملا مشهود است آنگونه که نمایندگان مجلس و کارشناسان تاکید دارند؛ دولت واردات نهاده‌های دامی را از انحصار عده‌ای خاص خارج کند تا امکان رقابت فراهم و از طرفی ارز ارزانی که برای تهیه کالاهای اساسی و ضروری به وارد کنندگان تخصیص داده می شود به درستی رصد شود.
وفور نهاده‌های دامی در گمرکات و بنادر کشور
حال از آنجایی که تولید کنندگان کمبود نهادهای تولید را مشکل اصلی افزایش قیمت برخی کالاها چون مرغ، گوشت و لبنیات می دانند، اما سخنگوی گمرک جمهوری اسلامی در گفتگو با «خبرگزاری بازار» می گوید؛ نهادهای دامی فراوانی در بنادر و گمرکات کشور وجود دارد که بخشی از آنها پس از انجام تشریفات قانونی ترخیص شده اما به دلیل کمبود کامیون و وسائل نقلیه تاکنون برای حمل و توزیع آن به مراکز تولید بارگیری نشده اند.
«سید روح الله لطیفی» با بیان اینکه ۱.۵ میلیون تن نهاده های دامی در بنادر و گمرکات کشور وجود دارد که خیلی از آنها به دلیل عدم تامین ارز صاحبان کالا و نیز مشکلات انتقال اسناد روی شناورها قرار دارند و بخش دیگر نیز پس از سیر مراحل قانونی تخلیه شده اند گفت: اینکه خیلی از تولید کنندگان از کمبود نهاده های دامی گله مند هستند و این نواقص را عامل به هم ریختگی بازار می دانند حرف درستی است چرا که حجم زیادی از نهاده های دامی در گمرکات و بنادر کشور وجود دارد اما به دلیل کمبود کامیون نقل و انتقال این کالا ها به کُندی صورت می گیرد.
وی روند کُند نقل و انتقال کالاهای اساسی را کمبود کامیون های باری عنوان کرد و اظهار داشت: کامیون دارها به دلیل فصل برداشت محصولات کشاورزی بخصوص گندم و جو و قیمت مناسب بار در این بخش ترجیح می دهند تا به جای حمل کالاهای اساسی از بنادر و گمرکات محصولات کشاورزی را جابجا کنند.
اکنون ۱.۵ میلیون تن کالا در بنادر و گمرکات کشور آماده حمل هستند و صاحبان کالاها باید پیگیر موضوع برای حمل و توزیع آن شوند از طرفی آن دسته از واردکنندگانی که هنوز اسناد لازم را برای تخلیه و حمل بار نگرفته اند باید در فرایند انجام امور فرصت سوزی نکنند
وجود کالاها بر روی شناورها به دلیل ظرفیت کم بنادر برای تخلیه بار و مشکل تامین ارز و اسناد واردکنندگان
سخنگوی گمرک جمهوری اسلامی تصریح کرد: وزارت جهاد کشاورزی و سازمان های مرتبط بدنبال تامین کامیون برای حمل کالاهای اساسی هستند تا بتوانند در سریع ترین زمان ممکن این کالاها را بدست تولید کنندگان برسانند.
وی اضافه کرد: هر چند بخش عمده ای از کالاهای اساسی در بنادر با انجام تشریفات قانونی تخلیه شده اند اما به دلیل کمبود انبار همچنین نبود ظرفیت گمرکات و بنادر خیلی از این کالاها همچنان بر روی شناورها در بنادر قرار دارند.
لطفی افزود: اکنون ۱.۵ میلیون تن کالا در بنادر و گمرکات کشور آماده حمل هستند و صاحبان کالاها باید پیگر موضوع برای حمل و توزیع آن شوند از طرفی آن دسته از واردکنندگانی که هنوز اسناد لازم را برای تخلیه و حمل بار نگرفته اند باید در فرایند انجام امور فرصت سوزی نکنند.
وی با بیان اینکه روند عرضه، ترخیص امور بار در گمرک از روزی ۳۵ هزار تن اکنون به بیش از ۷۰ هزار تن رسیده است افزود: میران عرضه و ترخیص کالاها در گمرکات کشور امسال نسبت به سال گذشته به دو برابر رسیده است این موضوع باعث می شود تا مواد اولیه و کالاهای اساسی و ... با سرعت بیشتری به دست واحدهای تولیدی و مراکز صنعتی برسد.
سخنگوی گمرک جمهوری اسلامی اظهار داشت: چنانچه ستاد تنظیم بازار در پی ترخیص درصدی فوری کالاهای اساسی که در سال گذشته اعمال شد از ابتدای سال برای ترخیص کالاها اقدام می کرد، بی تردید مشکلی کمبود کالاها و نهادها مراکز تولید را تهدید نمی کرد اما این ستاد در اردیبهشت ماه و با بیش از یک ماه تاخیر مصوبه ترخیص کالاهای اساسی را صادر کرد. بنایراین چنانچه دستور ترخیص کالاها از سوی ستاد تنظیم بازار در ابتدای سال صادر می شد بازار کالاهای اساسی این گونه هیجانی نمی شد.
گرانی و فساد حاصل ارز چند نرخی در اقتصاد کشور
«مسعود دانشمند» عضو اتاق بازرگانی ایران علت گرانی کالاهای اساسی نظیر گوشت، مرغ، لبنیات و سایر کالاهای دیگر را کمبود و روند کند تامین کالاهای اساسی به بخش تولید دانست و اظهارداشت: یکی از مشکلاتی که اکنون در بازار وجود دارد وجود ارز چند نرخی است حال از آنجایی که بخشی از واردات کالاهای اساسی با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد می شود و این کالاها کفاف تامین نیاز تولید کنندگان را نمی کنند بنابراین تولید کنندگان اقدام به خرید نهادهای دامی با ارز نیمایی و یا خرید از بازار آزاد می کنند که این موضوع باعث شده است تا هزینه تمام شده بخش تولید افزایش یابد و قیمت ها با رشد بالایی در بازار همراه شوند.
وی با اشاره به وجود محموله های وارداتی نهادهای دامی در بنادر کشور اشاره کرد و گفت: خیلی از این کالاها به دلیل عدم تامین ارز مورد نیاز همچنان بر روی شناورها مانده اند و یا از بنادر ترخیص نمی شوند در چنین شرایطی دولت باید با راهکارهای اصولی برای تامین نیاز تولید کنندگان در این بخش چاره اندیشی کند و در مسیر قانون ارز مورد نیاز وارد کنندگان را برای ترخیص کالاها تامین کند.
بنا به این گزارش، مهرداد جمال ارونقی معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران نیز در مورد میزان مقدار کالاهای اساسی موجود و در حال تخلیه در گمرکات و بنادر کشور گفت: حدود ۵ میلیون تن کالای اساسی (شش قلم اصلی) که با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد کشور شده است در گمرکات و بنادر کشور وجود دارند و ۴۳۸ هزار تن آن در حال تخلیه است.
وی افزود: یک میلیون تن کالا نیز همچنان روی کشتی ها وجود دارد که با احتساب کالاها در بنادر و گمرکات میزان مقدار حجم این کالاها به بیش از شش میلیون تن می رسد.
۷۰ درصد کالاهای اساسی موجود در بنادر و گمرکات در حوزه بخش کشاورزی است
جمال ارونقی اضافه کرد: ۶۰ تا ۷۰ درصد کالاها در شش قلم کالاهای اساسی مربوط به کالاها و محصولات کشاورزی و نهادهای دامی است در که بنادر و گمرکات کشور در انتظار اظهار یا اخذ مجوزهای قانونی برای ترخیص هستند همچنین میزان کالاهای اساسی که اجاره ترخیص درصدی دارند حدود ۲ میلیون تن است که به صورت کامل تشریفات آنها انجام شده است.
گفتنی است؛ با تسریع در روند ترخیص و حمل کالاهای اساسی بخصوص نهادهای دامی از بنادر و گمرکات، نیاز تولید کنندگان به این کالاها تامین و آنها مجبور نخواهند شد برای برآورده شدن نیازهای خود به خرید در بازار آزاد که به افزایش هزینه ای تولید و گرانی محصولات منجر می شود روی آورند. همچنین رصد ارز ۴۲۰۰ تومانی مختص به کالاهای اساسی با هدف جلوگیری از ایجاد رانت و فساد دیگر اقدامی است که باید مورد توجه نهادهای نظارتی و ... قرار گیرد چرا که خیلی از کالاهای اساسی با نرخ ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی وارد کشور می شوند اما همان کالاها با نرخ آزاد بدست مصرف کنندگان و بعضا تولید کنندگان می رسد که این امر باعث رشد قیمت ها در بازار شده است.