ماجرای کمبود ذخایر شیرخشک کارخانه ها از ماه ها قبل در کشور آغاز شد که این امر نگرانی هایی پیرامون تامین شیرخشک در آینده را به همراه داشته است: چرا که بیش از ۸۵ درصد مواد اولیه شیرخشک نوزاد وارداتی است که متاسفانه طی ۶ ماه گذشته به دلیل تغییر گروه کالا، مواد اولیه از گمرک ترخیص نشده است.
فعالان صنعت تولیدکننده شیرخشک نوزاد بارها خواستار حذف ارز ترجیحی و اعطای کارت الکترونیک به خانوارها شدند و معتقدند که سازمان حمایت تنها به بهانه پایین نگه داشتن قیمت حاضر به حذف ارز مواد اولیه نیست، درحالیکه این موضوع به سبب کندی ترخیص علاوه بر معضلات متعدد همچون دپوی مواد اولیه به ارزش بیش از ۱.۵ میلیون یورو در گمرک، زمینه را برای قاچاق گسترده شیرخشک به کشورهای همسایه فراهم کرده است.
بنابر آمار متوسط قیمت جهانی شیرخشک در دنیا ۲.۲ تا ۲.۵ دلار است، درحالی که در کشور ما قیمت به ۱.۵ دلار می رسد که اختلاف حدود ۲ برابری با کشورهای همسایه منجر به قاچاق شیرخشک به افغانستان و عراق شده است.
این پایان ماجرا نیست چرا که با افزایش قیمت شیر صنعتی، شیرخشک نوزاد سر از بازار محصولات لبنی درآورده است، بر اساس پیش بینی‌ها با اصرار مسئولان بر قیمت گذاری فعلی و عدم ترخیص مواد اولیه از گمرک در آینده با کمبود مواد اولیه روبه‌رو خواهیم شد.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از آخرین دلایل دپو مواد اولیه شیرخشک و راهکار رفع بحران فعلی با خبر شویم:
دپو ۱.۵ میلیون یورو مواد اولیه در گمرک
هانی تحویل زاده رئیس انجمن شیرخشک نوزاد با اشاره به دپوی مواد اولیه شیرخشک در گمرکات کشور اظهار کرد: گرچه پیشنهاداتی مبنی بر حذف ارز ترجیحی مواد اولیه و توزیع کارت الکترونیک به مسئولان دادیم، اما سازمان حمایت به بهانه پایین نگه داشتن قیمت شیرخشک بر یارانه مواد اولیه اصرار دارد.
او از استمرار قاچاق شیرخشک خبر داد و گفت: با توجه به اختلاف معنادار قیمت شیرخشک داخل با بازارهای اطراف، شاهد قاچاق به بازارهای هدف هستیم.
تحویل زاده ادامه داد: با پیگیری های مکرر، سازمان حمایت ۱۲ درصد اجازه افزایش قیمت را دادند، درحالی که این نرخ واقعی نیست چرا که بخش اعظم مواد اولیه همچون قوطی فلزی و قاشقک با نرخ آزاد محاسبه می شوند.
رئیس انجمن شیرخشک نوزاد ادامه داد: کارخانه های شیرخشک به سبب قیمت های دستوری زیان دِه هستند، درحالی که کاهش قیمت شیرخشک نسبت به کشورهای اطراف منجر به قاچاق این محصول شده است.
او با بیان اینکه مقادیر قابل توجهی مواد اولیه در گمرک مانده است، گفت: در اسفند سال گذشته مواد اولیه شیرخشک از گروه یک کالا به ۲ تغییر پیدا کرد که عدم تغییر کد تعرفه موجب شد تا مواد اولیه بیش از ۶ ماه در گمرک بماند که به رغم پیگیری های مکرر، ۶ ماهی است که این موضوع میان سازمان غذا و دارو و دفتر مقررات صادرات وزارت صمت پاسکاری می شود.
این مقام مسئول با بیان اینکه بیش از ۱.۵ میلیون یورو مواد اولیه در گمرک در حال از بین رفتن است، گفت: واردکنندگان تمامی مواد اولیه را به صورت اعتباری و بدون تخصیص ارز وارد کردند که اگر هر چه سریع تر از گمرک ترخیص نشوند، سرمایه ملی به هدر می رود.
او ادامه داد: علی رغم پیگیری های مکرر، ارز ترجیحی از واردات مواد اولیه به بهانه پایین نگه داشتن قیمت حذف نشده است، درحالی که حذف ارز به معنای واقعی و پرداخت کارت الکترونیک به مردم فشار افزایش قیمت را کنترل می کند.
تحویل زاده قیمت فعلی شیرخشک را ۳۵ تا ۵۰ هزار تومان اعلام کرد و گفت: قیمت کنونی شیرخشک در داخل ۱.۵ دلار است، درحالی که قیمت شیرخشک در هیچ کشوری این رقم نیست، بنابراین اختلاف چشمگیر قیمت زمینه را برای خروج غیرقانونی کالا فراهم کرده است.
دبیر انجمن تولیدکنندگان شیرخشک نوزاد ادامه داد: گرچه در شرایط فعلی مردم، تولیدکنندگان شیرخشک نوزاد را متهم به گران کردن شیرخشک می‌کنند، اما در حقیقت این موضوع واقعیت ندارد چرا که حذف ارز ترجیحی منجر به دردسر و کندی در واردات می شود، کما اینکه طی ۶ تا ۷ ماه اخیر، ارزی به واردات مواد اولیه اختصاص نیافته و سازمان حمایت همچنان بر قیمت گذاری دستوری اصرار می ورزد.
واردات ۸۵ درصد مواد اولیه شیرخشک از خارج واقعیت ندارد
علی احسان ظفری مدیر عامل اتحادیه تعاونی های لبنی در واکنش به تامین ۸۵ درصد مواد اولیه از طریق واردات اظهار کرد: شیرخشک حاوی پروتئین، لاکتوز و شیر است و تنها درصد کمی از شیرخشک نوزاد وارداتی است که یک درصد مواد اولیه را شامل می شود.
او با اشاره به اینکه ۹۵ تا ۹۶ درصد مواد اولیه را پروتئین، چربی و لاکتوز تشکیل می دهد، افزود: براین اساس شیرخشک های دپو شده در گمرک مربوط به شیرخشک هایی است که بدون عوارض در حال خروج غیرقانونی از کشور بودند.
ظفری واردات ۸۰ تا ۹۰ درصد مواد اولیه شیرخشک را تکذیب کرد و گفت: واردکنندگان به بهانه گرانی شیرخشک و حذف لبنیات از سفره خانوار چنین اظهاراتی را مطرح می کنند.
شیرخشک دپو شده در گمرک مربوط به قاچاق است
مدیر عامل اتحادیه تعاونی های لبنی ادامه داد: بنابر آمار یک تا ۲ درصد مواد اولیه شیرخشک از طریق واردات تامین می شود و تولیدکنندگان شیرخشک تنها به دنبال فضاسازی برای گرانی شیرخشک هستند.
او گرانی های پی در پی را عاملی برای کوچک کردن سفره مردم دانست و گفت: از مسئولان ذی ربط انتظار می رود که هر چه سریع تر با این موج برخورد کنند.
شیر خشک ها هنوز به گمرک ارسال نشده‌اند
در همین رابطه مهرداد جمال ارونقی معاون فنی گمرک ایران با اشاره به خبر فاسد شدن بیش از ۱.۵ میلیون یورو مواد اولیه شیرخشک در گمرک اظهار کرد: این کالا هنوز به گمرک ارسال نشده‌اند. بیش از ۵۰۰ تن مواد اولیه شیرخشک با پیگیری‌هایی که از سوی صاحب کالا صورت گرفته نشان می‌دهد که این میزان مواد اولیه از گمرک شهید رجایی بندرعباس وارد شده است.
این مقام مسئول ادامه داد: بخشی از آن با توجه به درخواست صاحب کالا، به دلیل اینکه شرایط جوی گمرک شهید رجایی بندرعباس برای دپوی مواد اولیه شیرخشک مناسب نبوده است؛ بلافاصله نسبت به گمرک مشهد ترانزیت شده است. صاحب کالا اذعان می‌کند که کالا در گروه کالایی یکم یعنی مشمول ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی بوده، گروه کالایی آن بلافاصله بعد از رسیدن کالا تغییر پیدا کرده و به گروه ۲۵ ام منتقل شده و اخیرا نیز گروه ۲۷ که اولویت ارزی غیر فعال دارد.
معاون فنی گمرک اظهار کرد: اخیرا مکاتباتی میان وزارت بهداشت و صمت در خصوص تغییر اولویت کالایی و اختصاص ارز ترجیحی برای این کار در نظر گرفته شده، اما مورد پذیرش وزارت صمت واقع نشده است. تا این لحظه ثبت سفارشی برای این کالا صادر نشده و تا زمانی که ثبت سفارش صادر نشود، کالا نمی‌تواند به گمرک ارسال شود.
تکذیب فساد شیر خشک در گمرک
ارونقی تصریح کرد: با توجه به اینکه زمان زیادی از ورود این کالا‌ها گذشته است، گمرک باید مطابق مقررات این کالا‌ها را متروکه کرده و در اختیار سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی قرار دهد. با درخواست صاحب کالا به دلیل اینکه این کالا توسط سازمان به فروش نرفته بود، بلافاصله نسبت به اعاده اظهارنامه اقدام شده است. اما متاسفانه منتج به نتیجه نشده و هنوز مجوز ورودی از سوی وزارت صمت صادر نشده است.
او افزود: همچنین مجوز حداقل اسنادی از سوی وزارت بهداشت برای اینکه تشریفات این کالا با حداقل اسناد انجام شود، صادر نشده است؛ بنابراین این موضوع را که این کالا‌ها در گمرک فاسد شده‌اند، تکذیب می‌کنم.
از اوایل خرداد ماجرای کمبود شیرخشک نوزاد در فضای مجازی دست به دست شد که این موضوع واکنش های متعددی را به همراه داشت چرا که تولیدکنندگان محصولات لبنی معتقدند که لاکتوز، پروتئین و شیر مواد اولیه شیرخشک را تشکیل می دهد و تنها یک تا ۲ درصد مواد اولیه شیرخشک نوزاد از طریق واردات تامین می شود، درحالی که مسئولان شیرخشک نوزاد اذعان می کنند که بیش از ۸۵ درصد مواد اولیه وارداتی است و دپو در گمرک و غیرواقعی بودن قیمت منجر به ایجاد معضلات متعدد شده است.