آمارها گویای آن است که از مجموع ۴.۵ میلیون تُن تولیدات بخش کشاورزی استان همدان سه میلیون و ۴۰۰ هزار تُن تولیدات زراعی، ۵۴۰ هزار تُن تولیدات باغی و ۵۴۴ هزار تُن تولیدات دامی است.
همچنین بخش کشاورزی استان همدان دارای رتبه نخست در بیش از ۲۰ فعالیت تولیدی، زیربنایی و صنایع تبدیلی در استان‌های هم‌جوار و منطقه غرب کشور بوده و ۲۷.۳ درصد از کل تولیدات بخش کشاورزی منطقه را به خود اختصاص داده است.
دارا بودن رتبه‌های برتر کشوری در تولید محصولاتی چون سیب‌زمینی با تولید ۹۸۰ هزار تُن (رتبه نخست)، سیر با تولید ۵۴ هزار تُن (رتبه نخست)، گردو با تولید ۵۰ هزار تُن (رتبه نخست)، جو با تولید ۲۰۰ هزار تُن (رتبه چهارم)، انگور با تولید ۳۲۰ هزار تُن (رتبه دوم)، یونجه با تولید ۴۰۰ هزار تُن (رتبه سوم)، گیاهان دارویی با تولید ۱۴ هزار تُن (رتبه سوم) و گندم با تولید ۵۳۲ هزار تُن (رتبه ششم) نشان از این دارد که استان همدان در بسیاری از محصولات قطب محسوب می‌شود و این داشته‌های کشاورزی می‌تواند برای استان ارمغان اشتغال مولد و درآمد را داشته باشد.
از سویی دیگر تولید سرانه استان همدان برابر دو هزار و ۵۷۲ کیلوگرم محصول کشاورزی در سال بوده، درحالی که متوسط سرانه کشور برابر یک‌هزار و ۴۳۰ کیلوگرم است.
بخش کشاورزی استان همدان با توجه به جایگاه و سهمی که در تولیدات کشاورزی و اقتصاد استان دارد، به‌عنوان یکی از ۶ استان برتر در تأمین امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود؛ اما با این حال، نگاهی به بازار میوه و تره‌بار نشان می‌دهد که فروشندگان و عرضه‌کنندگان این محصولات که به عنوان آخرین حلقه از بازار میوه و تره‌بار نیازمندی مردم در این زمینه را به دستشان می‌رسانند، از کسادی بازار میوه گله مندند.
وضعیتی که با خرید دانه ای میوه رقم خورده و در برخی موارد شاهد حذف برخی میوه و سبزیجات از سفره های مردم نیز هستیم و این درحالی است که استان همدان در تولید بسیاری از میوه های تابستانی و سبزیجات حرف های بسیاری برای گفتن دارد به نوعی که طبق آمارهای مربوطه می بینیم که در تولید بسیاری از میوه ها به ویژه آلو، آلبالو، سیب، انگور، گیلاس و مواردی از این دست استان همدان قابلیت های بسیاری دارد.
اما با این وضعیت، گرانی برخی از میوه ها چون شلیل، هلوانجیری، آلوسیاه و گلابی مستدام بوده و حتی این وضعیت به هویج و قارچ و سبزیجات رحم نکرده است.
این وضعیت نه تنها خریداران را دچار مشکل کرده و آن ها را دلسرد از کاهش یافتن این تب و تاب ها بلکه فروشندگان را نیز با چالش روبرو کرده تا آنجا که شاهد افزایش میزان ضایعات محصولات کشاورزی نیز در این مسیر هستیم چنانکه همین روزها در حالی که قیمت هویج به حدود چهار تا پنج برابر رسید، شنیده می شود که هویج های بسیاری به دلیل پایین نیاوردن قیمت ها و گران بودنشان خراب شده و دور ریخته شده اند.
حال با این تفاسیر برآن شدیم تا در این زمینه گفتگویی با حسین قاسملو؛ رئیس اتحادیه بارفروشان همدان و سجاد آقایی، یکی از باغداران ملایری ترتیب دهیم که در ادامه متن این صحبت ها را می خوانید:
حسین قاسملو با بیان اینکه اگر کشاورزان حمایت نشوند دیگر رغبتی جهت تولید محصولات نخواهند داشت، عنوان کرد: با بی میلی تولید محصول توسط کشاورزان، سودجویان وارد عرصه تولید می شوند و عرصه را در بازار برای مدیریت قیمت ها تنگ می کنند.
دستمزد کارگر از ۱۲۰ هزار تومان به ۳۰۰ هزار تومان رسیده است
رئیس اتحادیه بارفروشان همدان در این زمینه به وضعیت قیمت ۱۰ هزار تومانی سیب زمینی اشاره کرد و افزود: با وضعیت تولید یک محصول به راستی باید گفت که قیمت میوه اصلاً در بازار گران نیست.
وی مطرح کرد: شما خود را جای کشاورز بگذارید، با این گرانی که در رابطه با تامین لوازم جانبی از قبیل سبد میوه، هزینه بسته بندی، گرانی کود و سم که از قیمت چهار هزار تومان در سال گذشته به ۱۳ هزار تومان رسیده، هزینه حمل و نقل و هزینه و کارگر که از سال گذشته تغییرات بسیاری داشته و دستمزد کارگر نیز از ۱۲۰ هزار تومان به ۳۰۰ هزار تومان رسیده آیا دیگر رمقی باقی می ماند؟ آیا سود باصرفه ای حاصل می شود که محصولی را تولید و در بازار عرضه کنیم؟
وی در ادامه از هزینه های سرسام آور حمل و نقل و همچنین هزینه کرایه سردخانه برای نگهداری محصولات کشاورزی سخن گفت و افزود: سال گذشته هزینه حمل و نقل و کرایه بار محصولات مبلغ یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود که امسال به بالغ بر چهار میلیون تومان رسیده است.
قاسملو در ادامه این مبحث گفت: در این رابطه هزینه کرایه برای نگهداری محصولات در سردخانه نیز مطرح است چرا که هر یک کیلو محصول در این زمینه، ۶۰۰ تومان محاسبه می شود.
محصولات به صورت قاچاق توسط سود جویان به کشورهای چون افغانستان و عراق صادر می شود
رئیس اتحادیه بارفروشان همدان در پایان این گفتگو با بیان اینکه محصولات به صورت قاچاق توسط سودجویان به کشورهای چون افغانستان و عراق صادر می شود، اضافه کرد: وقتی برنامه ریزی دقیق نباشد، محصولات خیلی ارزان با قیمت حتی ۱۰ هزار تومان در کشورهای دیگر به فروش می رسد.
سجاد آقایی که یکی از باغداران در روستای کمازان ملایر است نیز با بیان اینکه این روزها متاسفانه شاهد سرقت های بسیار از باغ هایمان هستیم، اظهار کرد: با این روند، حتی نمی توانیم طرح فراز و داربستی کردن باغ های انگورمان را در پیش بگیریم.
وی ادامه داد: تولیدمان در یک سال اخیر به لحاظ کمی و کیفی مناسب بوده اما با این حال، متأسفانه میزان فروش خوبی نداشته‌ایم و کسی محصولاتمان را با قیمت مناسبی خریداری نمی‌کند.
آقایی در ادامه صحبت های خود با اشاره به اینکه می‌توان میزان فروشمان را افتضاح نامید، گفت: حمایتی از باغداران نمی‌شود.
این باغدار ملایری با اشاره به اینکه شیوع ویروس کرونا روی میزان صادرات کشمش اثر گذاشت، مطرح کرد: این کاهش صادرات موجب شد محصولات ما را یا با قیمت‌های پایین خریداری کنند و یا اینکه از ترس آن‌که محصولمان در انبار نماند و خراب نشود، آن‌ها را با ضرر بفروشیم و حال، گردوهایمان نیز روی دستمان مانده است.
در وضعیتی که شاهد کسادی بازار میوه همدان و بی رمقی باغداران برای تولید هستیم، روند طولانی و ورود دلالان به بازار میوه باعث شده تا میوه و سبزیجات با قیمت بالایی به دست مصرف کنندگان برسند.
این در وضعیتی است که می توان با حمایت مناسب از باغداران و تولیدکنندگان محصولات کشاورزی و باغی، کوتاه کردن دست دلالان از این بازار و رسیدن میوه و سبزیجات به نحو مناسب و کوتاه و البته بدون واسطه به دست مصرف کنندگان قدم ها را به سمتی برداشت که هم باغداران و تولیدکنندگان دستشان خالی نماند و هم مصرف کنندگان به خرید دانه ای میوه و یا حذف سالاد و میوه سوق پیدا نمی کنند.
در این میان یکی از راه های مناسب در کنار حمایت ها، توجه به زنجیره تولید و ورود به عرصه روستابازارها است؛ موضوعی که در همدان این روزها جای خالی آن بسیار احساس می شود.
تقویت اقتصاد روستایی، کاهش هزینه‌های خرید و حذف واسطه‌ها از جمله مزایای «روستابازار» است که درصورت تحقق می‌توان کنار تأمین امنیت غذایی، به نگرانی‌های تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان خاتمه داد؛ چراکه روستابازار رافع مشکلات تولید و مصرف‌کنندگان بوده و با اجرای مناسب این طرح در تمامی شهرستان‌های همدان، می‌توان نوید آن را داد که پای واسطه‌ها از بازار همدان در زمینه محصولات کشاورزی، باغی و دامی کوتاه می‌شود.
هرچند در استان همدان نیز به این موضوع فکر شده اما هنوز اقدامات اجرایی و نهایی شدن این طرح را شاهد نیستیم، این در حالی است که قرار بود در نوروز سال جاری این طرح به مرحله اجرا در برخی از شهرستان های استان برسد اما هم چنان در این زمینه خبرهای خوبی را شاهد نیستیم.