سیر کردن شکم دام‌ها اگرچه معادله سختی نیست اما وقتی‌که به دلیل خشک‌سالی مراتع خشک شوند و نهاده واقعی به دست مصرف‌کننده نرسد و یا در گمرک زمین‌گیر شود آن‌وقت این موضوع به معادله‌ای حل نشدنی تبدیل می‌شود.
افزایش قیمت علوفه و جو که حالا مرز ۶ و ۷ هزار تومان را هم به ازای هر کیلو درنوردیده است موجب شده تا بسیاری دامداران که توان خرید خوراک دام باقیمت‌های گزاف و انبار سازی آن را ندارند به خرید برخی مواد خوراکی دیگر مانند نان خشک و یا سیب‌زمینی روی بیاورند.
بنا بر اعتراض بسیاری از تولیدکنندگان متأسفانه نهاده‌های دامی واردشده با ارز ۴۲۰۰ تومانی به دست تولیدکنندگان واقعی نمی‌رسد و در بازار آزاد به قیمت گزاف به دامداران فروخته می‌شود یا حتی به شکل قاچاق از خاک ایران خارج می‌شود و این وسط تنها دلال‌ها هستند که سود گزاف به جیب می‌زنند.
کار به‌جایی رسیده است که طبق آمارهای رسمی، میزان کشتار دام در سه‌ماهه نخست سال، بیش از ۶۹ درصد افزایش‌یافته است و دامداران معتقدند زیادشدن کشتار به دلیل افزایش تولید یا افزایش تقاضا در بازار نبوده است، بلکه کمبود خوراک دام و افزایش هزینه‌های تولید باعث شده است که دامدار، چاره‌ای جز کشتار دام خود نداشته باشد و در این میان، زیر تیغ رفتن دام‌های مولد اتفاقی ترسناک است که در آینده به ذخیره ژنتیکی دام در کشور و البته بازار گوشت و لبنیات ضربه‌ای جدی خواهد زد.
آگهی‌های دیواری
پس از انتشار و تبلیغ نان خشک تمیز و بدون کپک در آگهی‌های اینترنتی حالا آگهی‌هایی جلب‌توجه می‌کند که سیب‌زمینی را برای خوراک دام به دامداران پیشنهاد می‌کند.
درست زمانی که صف نانوایی‌ها شلوغ بود و برخی نانواها از کمبود آرد گله می‌کردند، تشت رسوایی برخی به زمین افتاد و معلوم شد نان‌های پخته‌شده با آرد یارانه‌ای، به‌صورت دست‌نخورده سر از دامداری‌ها درآورده است.
اکنون به‌صورت رسمی اعلام‌شده است که سیب‌زمینی‌های خریداری‌شده توسط سازمان تعاون روستایی با نرخ تضمینی دولتی نیز راهی دامداری‌ها می‌شود.
کمبود خوراک دام باعث شده است استفاده از سیب‌زمینی برای دامدارها مقرون‌به‌صرفه باشد. هر کیلو سیب‌زمینی کم کیفیت که برای دام مناسب است، اکنون نرخ آن از کیلویی ۸۰۰ تومان آغاز و تا ۱۵۰۰ تومان قیمت‌گذاری می‌شود که در مقایسه با سایر نهاده‌های دامی، بسیار ارزان است.
اکنون هر کیلوگرم جو در بازار آزاد حدود ۶۳۰۰هزار تومان قیمت دارد و حتی قیمت دولتی آن‌که با ارز ۴ هزار ۲۰۰ تومانی وارد کشور می‌شود، نیز حدود ۲ هزار تومان است که بازهم گران‌تر از یک کیلو سیب‌زمینی است.
تغییر رفتار دامدارها
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ریشه این مشکلات را کمبود، نبود و گرانی علوفه و نهاده‌های دامی می‌داند.
غلام‌حسین ساربان بابیان اینکه گرانی علوفه ممکن است دامدار را به تغییر رفتار در راستای نجات دام خود تشویق و ترغیب کند می‌گوید: قیمت علوفه در استان بشدت افزایش پیداکرده است تا جایی که قیمت هر کیلو کاه از ۴ هزار و ۲۰۰ تومان، جو ۶ هزار و ۳۰۰ تومان و یونجه از کیلویی ۶ هزار تومان فراتر رفته است.
این کارشناس حوزه کشاورزی بیان می‌کند: سایر نهاده‌های دامی نیز سال گذشته با یک‌سوم قیمت در بازار یافت می‌شد و به‌طور مثال همین محصول جو که امسال به بیش از ۶ هزار تومان رسیده است سال گذشته کیلویی ۱۷۰۰ تومان بود.
وی به ما می‌گوید: یونجه هم‌سال گذشته هر کیلو ۲ هزار و ۴۵۰ هزار تومان و کاه نیز کیلویی هزار تومان قیمت داشت که امسال با افزایش قیمت باورنکردنی به دو تا سه برابر در سال جاری رسید.
ساربان با اشاره به اینکه امسال متأسفانه برخی عوامل مانند خشک‌سالی نیز مزید بر علت شد و به این بحران دام جدی زد اذعان می‌کند: با توجه به بارش ۶.۵اندک میلی‌متر فروردین‌ماه روزهای سختی را تجربه کردیم و متأسفانه بحث علوفه استان دچار مشکل شد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی بابیان اینکه همیشه دامداران سه ماه ابتدایی سال را با علوفه دستی در دامداری‌هایشان بهره گرفته و در این راستا متکی به مراتع هستند و پس‌ازآن جو را در مزارع کشت می‌دهند توضیح می‌دهد: این در حالی است که امسال متأسفانه حدود یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تن از علوفه مراتع تقریباً تبدیل به صفر شد و علوفه‌های خودرو نیز به دلیل کاهش بارش‌ها سبز نشد که بخشی از بحران فعلی را رقم‌زده است.
افزایش ۳۰۰ درصدی کشتار دام
مدیرعامل اتحادیه گاو داران و دامداران صنعتی خراسان رضوی البته از آمارهای نگران‌کننده‌تری خبر می‌دهد و می‌گوید: از ابتدای سال جاری تاکنون، کشتار دام مولد در استان ۳۰۰ درصد افزایش‌یافته است که این‌یک فاجعه ملی است!
فرشید صراف با اشاره به وضعیت نابسامان تولید شیر و پرورش دام اظهار می‌کند: تاکنون اشتغال حدود ۳هزار نفر به‌صورت مستقیم از بین رفته و اشتغال غیرمستقیم ۲۰ هزار نفر نیز به خطر افتاده است.
وی میزان خسارت وارده به تولیدکنندگان را تا پایان خردادماه ۱۴۰۰ افزون بر ۱۵ هزار میلیارد تومان برآورد کرده و می‌گوید: خودکفایی در عرصه شیر و گوشت، ۴۰سال زمان برد و امروز طی مدت سه سال در حال نابود شدن است و احیای دوباره این صنعت، سال‌ها زمان خواهد برد.
صراف درباره مصرف نان خشک در دامداری‌ها و وضعیت آن بعد از گران شدن قیمت نان نیز گفت: مسئله اساسی ما افزایش قیمت نهاده‌های دامی است. شاید برخی دامداری‌ها از نان خشک هم استفاده کرده باشند، اما مشکل تأمین نشدن خوراک دام آن‌قدر جدی است که نان خشک بر آن تأثیری نمی‌گذارد؛ البته استفاده از نان خشک نیز همه‌گیر نیست و موردی بوده است.
سابقه استفاده از سیب زمینی
البته باید اذعان کرد استفاده از ضایعات سیب زمینی ضرر چندانی به دام وارد نمی کند زیرا می تواند به عنوان یک ماده خوراکی غنی از انرژی در جیره مصرفی دام های پرواری مورد استفاده قرار گیرد.
مقدار انرژی قابل متابولیسم در این محصول برابر با انرژی دانه جو است ولی نشاسته آن در شکمبه آهسته-تر تخمیر می شود. مطالعات علمی روی دام های پرواری نشان می دهد فرآوری ضایعات سیب زمینی به روش پختن و سایر روش های فرآوری آن در جیره مصرفی نشخوارکنندگان، دارای اثرات بهبوددهنده بر عملکرد رشد و قابلیت هضم ظاهری مواد مغذی است.