طی ماه های اخیر، قیمت مرغ در بازار به بهانه های مختلف بالاتر از نرخ مصوب بدست مصرف کننده می رسد، این درحالی است که مرغداران اذعان می کنند که مرغ تولیدی را با نرخ مصوب ۱۷ هزار و ۱۰۰ تومان در اختیار کشتارگاه ها قرار می دهند که این امر نشان می دهد اتفاقاتی پس از کشتار در سایه نبود نظارت ها رخ می دهد چرا که با گذشت ماه ها از تشنج و التهاب بازار و اعتراض های مکرر، خبری از برخورد با گرانفروشان نیست.
هرچند در فروردین ماه با تشکیل قرارگاه ساماندهی مرغ قرار بود بازار به آرامش برسد، اما متاسفانه از عرضه مرغ با نرخ مصوب ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان زمان زیادی نگذشت که قیمت ها روند صعودی به خود گرفت که بنابر اذعان فعالان بازار، مشکلات سیستم توزیع پس از کشتار علت اصلی این نابه سامانی هاست که با اعمال نظارت دستگاه های ذی ربط به سهولت می توان عوامل گران فروش را شناسایی کرد.
این پایان ماجرا نیست چرا که مرغداران به رغم افزایش هزینه های تولید نظیر نرخ مصوب ذرت و کنجاله سویا و حمل و نقل پس از اعلام نرخ مصوب مرغ و همچنین عرضه جوجه یکروزه چند برابر نرخ مصوب طی ماه های اخیر، اعتراضاتی به نرخ مصوب ۱۷ هزار و ۱۰۰ تومان دارند و خواستار اصلاح هر چه سریع تر قیمت هستند و همواره اذعان می کنند که در این میان تولید کننده و مصرف کننده متحمل زیان است و سود اصلی به جیب عده ای دلال، واسطه و خریدار سلف می رود.
با توجه به آنکه شیوع ویروس کرونا، کسب و کارها را با رکود سنگینی مواجه کرده که این امر در قدرت خرید خانوارها تاثیر بسزایی داشته است، از این رو گرانی سایر محصولات پروتئینی موجب شده تا تقاضا برای خرید مرغ به عنوان کالای جایگزین افزایش یابد که اگر مسئولان وزارت جهاد و دستگاه های نظارتی هر چه سریع تر برای رفع بحران تصمیم گیری نکنند، بسیاری از مرغداران از گردونه تولید خارج می شوند که این امر تامین امنیت غذایی را به مخاطره می اندازد.
هر چند طی ماه های اخیر عوامل دیگری همچون تلفات ناشی از فصل گرما و کاهش وزن گیری هم میزان عرضه را تحت تاثیر قرار داد و به عبارتی دیگر اثر کالای جایگزین و کاهش وزن گیری منجر به کمبود نسبی مرغ در سطح بازار شد که این موضوع هم به نوبه خود در بحث بازار بی تاثیر نبوده است.
حال به سراغ مسئولان ذی ربط می رویم تا از آخرین وضعیت تولید مرغ، علل گرانی در ماه های اخیر و سکوت مسئولان در برابر گرانفروشی مرع و جوجه یکروزه با خبر شویم:
بایدهای دولتی در تامین نهاده ها هم اعمال شود
برومند چهارآیین رئیس هیئت مدیره شرکت تعاونی مادر تخصصی توسعه صنعت طیور، با اشاره به علل گرانی مرغ در بازار اظهار کرد: ریشه همه گرفتاری ها در دخالت غیرکارشناسی و مدیریتی تولید در امر قیمت گذاری است، در حالی که تصور دولتمردان بر آن است که با بخشنامه می توان بازار را تنظیم کرد.
وی افزود: گرچه مسئولان اذعان می کنند که نرخ مصوب هر کیلو گرم باید ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان باشد، اما جای این سوال مطرح است که چرا این دستورات و بایدها برای سایر موارد به کار نمی رود؟ در حالی که باید دان مرغدار به موقع تامین شود.
چهارآیین ادامه داد: علی رغم قیمت مصوب ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی جوجه یکروزه، اما مرغداران طی ۱۰ ماه اخیر به طور متوسط هر قطعه جوجه را کمتر از ۷ هزار تا ۸ هزار تومان نخریدند.
رئیس هیئت مدیره شرکت تعاونی مادر تخصصی توسعه صنعت طیور با اشاره به اینکه بازار با مکانیزم خود حرکت می کند، بیان کرد: علی رغم آنکه طی ماه های اخیر جوجه یکروزه، ذرت و کنجاله سویا با نرخ مصوب عرضه نشده است، مسئولان هیچ گونه برخوردی نکردند که این امر بدان معناست که اقتصاد الزامات خاص خود را دارد.
وی با اشاره به اینکه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، راهکار رفع بحران کنونی است، بیان کرد: با حذف ارز ترجیحی، فساد به پایان می رسد چرا که به رغم تخصیص ۵۰ میلیارد دلار ارز ترجیحی سودی عاید تولیدکننده و مصرف کننده نمی شود.
چهارآیین با بیان اینکه دخالت دولت در بازار رقابتی جوابگو نیست، گفت: با توجه به فعالیت ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار نفر در صنعت مرغ، دخالت دولت جواب نمی دهد چرا که بازار بر مبنای مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می شود.
به گفته وی، از دولت جدید انتظار داریم که با نگاه عبرت آموز به خطای مجریان قبلی اتخاذ تصمیم کند به طوری که با حذف ارز ترجیحی و آزادسازی قیمت به مشکلات پایان دهد.
رئیس هیئت مدیره شرکت تعاونی مادر تخصصی صنعت طیور ادامه داد: دولت با حذف ارز ترجیحی، مابه التفاوت ارز را که رقمی حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است، در قالب کالابرگ باید به ۴ تا ۵ دهک آسیب پذیر اختصاص دهد چرا که پرداخت نقدی منجر به تورم می شود.
وی نیاز ماهیانه کشور را ۱۱۰ میلیون قطعه جوجه ریزی اعلام کرد و افزود: با توجه به افزایش قیمت گوشت و ماهی، تقاضا برای خرید مرغ افزایش یافته است که با این وجود سرانه مصرف را نباید ۳۰ کیلوگرم در نظر گرفت، ضمن آنکه از اول خرداد تا ۱۵ شهریور، هر قطعه مرغ ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم کاهش وزن دارد که با این وجود ۳۰ تا ۳۵ هزار تن کاهش می یابد که این موضوع در کنار متوسط تلفات ۱۵ تا ۲۰ درصد، ماهیانه به ۷۰ هزار تن می رسد که در نهایت در سه ماهه تابستان ۲۱۰ هزار تن معادل مصرف یک‌ماه نیاز کشور است.
چهارآیین درباره آخرین وضعیت واردات مرغ بیان کرد: کارگروه تنظیم بازار مصوب کرد که ۲۰ هزار تن گوشت مرغ وارد شود که بنابر آخرین اطلاعات ۱۱ هزارتن وارد شده که این میزان مصرف کمتر از ۱.۵ روز کشور است که با این وجود چطور می خواهیم بازار را کنترل کنیم.
این مقام مسئول ادامه داد: همه ساله افزایش دما بر تولید اثر گذار است که کاهش کیفیت نهاده هم بر میزان وزن گیری اثر می گذارد که این میزان قابل پیش بینی است.
حداقل قیمت تمام شده هر کیلو مرغ ۱۹ هزار و ۹۵۰ تومان
محمدعلی کمالی سروستانی مشاور ارشد اتحادیه مرغداران گوشتی از افزایش مجدد قیمت جوجه یکروزه خبر داد و گفت: در ماه های اخیر جوجه یکروزه ۲ برابر نرخ مصوب به دست مرغدار رسید به طوریکه طی روزهای اخیر به بالای ۱۰ هزار تومان رسیده است.
وی افزود: برنامه ریزی سال گذشته منجر به کمبود جوجه یکروزه شد که امروز مرغدار گوشتی باید تاوان آن را بدهد.
کمالی سروستانی ادامه داد: علی رغم نامه نگاری های متعدد مبنی بر افزایش چشمگیر قیمت، اما کسی جوابگو نیست و همواره انتظار دارند که مرغدار شکایت کند، درحالیکه با شکایت مرغدار جوجه تولیدی تحویلشان داده نمی شود.
این مقام مسئول با بیان اینکه قیمت جوجه یکروزه رسما بالای ۶ هزار تومان است، گفت: با وجود افزایش چشمگیر قیمت، تمام فشار بر مرغداران گوشتی وارد می شود، این درحالی است که دستگاه های نظارتی توجهی به مرغداران مادر ندارند و تمامی فشار را بر مرغداران گوشتی وارد می کند.
وی حداقل قیمت تمام شده هر کیلو مرغ زنده را ۱۹ هزار و ۹۵۰ تومان اعلام کرد و افزود: با وجود افزایش هزینه های تولید، مرغداران ناگریز به عرضه مرغ زنده با نرخ ۱۷ هزار و ۱۰۰ تومان هستند، درحالیکه مرغ تولیدی با نرخ ۴۰ هزار تومان بدست مرغدار می رسد که با این وجود سودی عاید تولیدکننده و مصرف کننده نمی شود.
مشاور ارشد اتحادیه مرغداران گوشتی ادامه داد: کشتارگاه استان کرمان اعلام کرد که از تعاونی مرغ نمی گیریم چرا که خرید از تعاونی به صورت حق العمل کاری است که با این وجود حق تخلف و عرضه خارج از نرخ مصوب وجود ندارد.
وی درباره آخرین وضعیت جوجه ریزی بیان کرد: بنابر آخرین آمار در مرداد ۱۱۲.۵ میلیون قطعه جوجه ریزی صورت گرفته که ممکن است آمار نهایی به ۱۱۳.۵ میلیون قطعه برسد که در شرایط عادی این‌میزان گوشت مرغ مورد نیاز را تامین می کرد، اما بواسطه تولید در فصل گرما و نحوه تامین نهاده حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار تن گوشت مرغ کمتری تولید می شود، اما به طور کلی وضعیت مشابه ماه های قبل است.
عامل گرانی مرغ مغازه داران یا کشتارگاه ها؟
حبیب اسداله نژاد نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی، از افزایش نسبی تولید مرغ خبر داد و گفت: با توجه به افزایش نسبی تولید نسبت به ماه گذشته و عرضه مرغ زنده با نرخ مصوب ۱۷ هزار و ۱۰۰ تومان از سوی مرغداران، قیمت مرغ گوشتی هم نباید بالاتر از نرخ مصوب باشد.
وی توزیع مرغ بالاتر از قیمت مصوب در فروشگاه ها را ناشی از سودجویی مغازه داران دانست و افزود: علی رغم افزایش قیمت ذرت، کنجاله سویا، جوجه یکروزه و حمل و نقل، مرغداران در فروش متحمل زیان هستند که با این وجود تولیدکننده مقصر گرانی نیست.
اسداله نژاد ادامه داد: بنابر آمار در مرداد ۱۱۶ میلیون قطعه جوجه ریزی صورت گرفته که از این میزان روزانه ۶ هزار و ۵۰۰ تن گوشت مرغ استحصال می شود که متاسفانه عدم توزیع مناسب مرغ در سطح کشور و نظارت در سطح بازار منجر به عرضه مرغ بالاتر از نرخ مصوب در سطح بازار شده است، درحالیکه این موضوع باید بررسی شود.
نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی با اشاره به اینکه عرضه روزانه ۶ هزار و ۵۰۰ تن مرغ در سطح کشور نیاز بازار را تامین می کند، بیان کرد: عرضه مرغ بالاتر از نرخ مصوب بدان معناست که واحد فروشگاهی با نرخ مصوب مرغ را خریداری کرده ، اما با قیمت بالاتر به مصرف کننده توزیع می کند یا خود واحد فروشگاهی مرغ را بالاتر از نرخ مصوب خریداری کرده و چاره ای جز فروش با نرخ بالاتر ندارد که به هرحال با پایش و بررسی موضوع باید معلوم شود که چه اتفاقی در مسیر توزیع رخ داده است.
وی در واکنش به افزایش چشمگیر قیمت جوجه یکروزه در بازار گفت: علی رغم آنکه قیمت هر قطعه جوجه یکروزه از مرز ۱۰ هزار و ۵۰۰ تومان و هر کیلو مرغ برای مصرف کننده از ۴۰ هزار تومان فراتر رفته است، اما متاسفانه برخی دستگاه های حاکمیتی به وظایف خود عمل نمی کنند که این موضوع منجر به ایجاد مشکلات متعدد در بازار شده است.
اسداله نژاد در پایان تصریح کرد: با بررسی و پایش عوامل گرانی جوجه یکروزه و مرغ در سطح بازار و برخورد جدی دستگاه های نظارتی با متخلفان، مشکلات بازار به پایان می رسد.
قیمت مرغ همانند دیگر اقلام اساسی سبد خانوار در طول سال به بهانه های مختلف دستخوش نوساناتی قرار می گیرد به طوریکه قیمت ها تبعیتی از نرخ مصوب اعلامی ندارند که با این وجود به نظر می رسد در بازار های رقابتی دخالت جوابگو نیست و قیمت ها تابع مکانیزم عرضه و تقاضا هستند، بدین منظور مسئولان از امر تولید باید حمایت کنند و دولتمردان هم برای حمایت از دهک ها و اقشار آسیب پذیر جامعه یارانه تخصیص دهند.