طبق برآورد کارشناسان از ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر در کشور ۷۰ میلیارد متر مکعب آن در بخش کشاورزی مصرف می شود.
کشاورزی به شیوه سنتی و استفاده از روشهای آبیاری در این شیوه باعث هدر رفت آب می‌شود به طوری که در شیوه سنتی یا غرقابی ۷۰ درصد آب مصرف می شود.
در حالی که تجهیز مزارع کشاورزی به سامانه های نوین آبیاری مصرف آب را به اندازه قابل توجهی کاهش خواهد داد. تکنولوژی این سامانه‌ها چند سالی است که وارد کشور شده اما هنوز کشاورزانی هستند که شیوه‌های سنتی را برای آبیاری مزارع خود به کار می‌برند.
کشاورزانی که از شیوه‌های سنتی یا غرقابی استفاده می‌کنند یک و نیم هکتار زمین خود را با آب چاه به مدت ۲۳ ساعت آبیاری می‌کنند اما کشاورزی که در این متراژ زمین با شیوه های نوین مانند تیپ مزرعه خود را آبیاری می‌کند ساعت آبیاری را کاهش داده، ۶۰ تا ۷۰ درصد در مصرف آب صرفه‌جویی کرده و بهره‌وری آب، عملکرد محصول و سطح زیر کشت مزرعه خود را افزایش می‌دهد.
به گفته یک کشاورز صیفی کار هزینه تجهیز یک هکتار مزرعه به سیستم آبیاری تحت فشار یا قطره‌ای ۱۳ تا ۱۴ میلیون تومان است که ۸۵ درصد آن از سوی جهاد کشاورزی تامین می شود اما در واقع فقط ۴۵ درصد این مبلغ به دست کشاورز می رسد چون بخشی از این مبلغ برای مشاور، پیمانکار، ناظر و پروسه اداری و... هزینه می‌شود.
حدود ۸ میلیون و پانصد هزار هکتار اراضی کشاورزی در کشور وجود دارد که ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از این اراضی به انواع سامانه های آبیاری تجهیز شده‌اند.
سامانه های آبیاری مصرف آب را در مزارع کشاورزی ۳٠ درصد کاهش می‌دهند ۴۰ درصد تولید یا عملکرد محصول و با توجه به نوع سامانه و نوع محصول ۴۰ تا ۹۰ درصد بهره‌وری آب را افزایش می‌دهند.
بنابراین با توجه به بحران آب و خشکسالی در کشور لزوم توجه کشاورزان به استفاده از شیوه های نوین آبیاری ضروری است اما از آنجا که هزینه‌های تجهیز این سامانه‌ها برای گروه زیادی از کشاورزان سنگین است حمایت‌های دولتی و بازنگری در قوانین برای اعطای کمک های بلاعوض دولتی ضروری است.
فریبرز عباسی مجری طرح سامانه های نوین آبیاری وزارت جهاد کشاورزی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان گفت: ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی آبی در کشور وجود دارد که ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از این اراضی به انواع سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز شده است.
او با بیان اینکه سالانه ظرفیت تجهیز ۴۰۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی به سامانه های نوین آبیاری در کشور وجود دارد، افزود: پروژه تجهیز اراضی کشاورزی به سامانه‌های نوین آبیاری از پروژه های اقتصاد مقاومتی است و در این پروژه تجهیز سالانه ۲۵۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی به این سامانه‌ها هدف‌گذاری شده است.
او ادامه داد: در ۶ سال اخیر اراضی کشاورزی به طور متوسط از ۹۰ هزار هکتار تا ۱۸۰ هزار هکتار به سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز شده است.
عباسی تجهیز اراضی کشاورزی به سامانه های آبیاری را وابسته به اعتبارات تخصیصی به این بخش دانست و تصریح کرد: در سال ۱۳۹۹ از ۱۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده برای بخش سامانه های آبیاری فقط ۸۰۰ میلیارد تومان ( ۵۰) درصدآن تخصیص داده شده است. امسال ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای این بخش در نظر گرفته شده است.
این مقام مسئول اظهار کرد: طبق قانون برای استفاده کشاورزان از این سامانه ها ۸۵ درصد هزینه از سوی جهاد کشاورزی در اختیار آنها قرار می گیرد و ۱۵ درصد باقیمانده را باید خود بهره بردار پرداخت کند.
او با اشاره به کاهش ۳۰ درصدی آب، افزایش ۴۰ درصدی عملکرد محصول و ۴۰ تا ۹۰ درصدی بهره‌وری آب در مزرعه در صورت استفاده از سامانه های نوین آبیاری، گفت: راندمان آبیاری یا افزایش بهره وری در روشهای موضعی از جمله تیپ حدود ۹۵ درصد، ماشین های آبیاری ۸۵ درصد، سیستم های کلاسیک ثابت یا بارانی ۷۵ تا ۸۵ درصد و سیستم کم فشار ۶۰ درصد است.
مجری طرح سامانه های نوین آبیاری وزارت جهاد کشاورزی بیان کرد: ۲۴۰۰ شرکت خصوصی در زمینه سامانه های آبیاری فعال هستند که از سوی سازمان برنامه و بودجه و معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی تایید صلاحیت شده اند. این شرکتها ۱۶۰۰ پیمانکار، ۳۵۰ مشاور، بیش از ۴۰۰ تولید و تامین کننده لوازم و وسایل آبیاری و تعدادی ارزیاب برای بررسی کیفیت تولیدات این شرکت ها دارد و بهره برداران باید از بین این شرکتها تجهیزات خود را تامین کنند.
سامانه های نوین آبیاری ۳۰ درصد مصرف نهاده های کشاورزی را کاهش می‌دهد
حمید زارع کارشناس کشاورزی گفت: بر اساس تحقیقات ۳ درصد آب در بخش شرب یا خانگی ۷ درصد در بخش صنعت ۲۰ درصد در محیط زیست( آب در فصولی که کشاورزان نیازی به آن ندارند در پشت سدها، بستر رودخانه‌ها و تالاب‌ها تبخیر می‌شود) و ۷۰ درصد در بخش کشاورزی مصرف می شود.
او افزود: در اراضی کشاورزی کشور باید آب از حوضه آبریز، مرحله انتقال آب و مصرف و توزیع در مزرعه مدیریت شود و از طرفی راندمان آب را افزایش داد.
او با اشاره به اینکه راندمان یا بهره وری آبیاری با استفاده از سامانه های نوین آبیاری به طور متوسط ۴۴ درصد است، ادامه داد: با استفاده از شیوه های نوین آبیاری علاوه بر افزایش ۳۰ تا ۴۰ درصدی تولید محصول در واحد سطح به‌طور قابل ملاحظه‌ای مصرف نهاده های کشاورزی تا حدود ۳۰ درصد کاهش خواهد یافت.
این کارشناس کشاورزی یکی از دلایل استقبال نکردن کشاورزان برای تجهیز مزارع خود به سامانه های نوین آبیاری را منابع مالی محدود دانست و گفت: تجهیز یک مزرعه سنتی به شیوه نوین آبیاری نیازمند هزینه و سرمایه زیادی است به همین خاطر فقط حدود ۳۰ درصد اراضی کشاورزی کشور به سامانه های نوین مجهز شده‌اند.
او اظهار کرد : در شرایط بحران کم آبی و خشکسالی نباید سطح زیر کشت محصولات کشاورزی را به صورت افقی افزایش داد. کشت های افقی را باید تبدیل به کشتهای عمودی کرد و محصولات جالیزی و صیفی را در فضای بسته و کنترل شده گلخانه ای کاشت. با رعایت الگوی کشت و کاشت محصولات کم آب بر به سمت کشاورزی به شیوه دیم و افزایش راندمان آبیاری حرکت کنیم.
لزوم بازنگری در کمک های بلا عوض دولتی در بخش سامانه های آبیاری
علی تاجیک دبیر نظام صنفی کشاورزی شهرستان ری گفت:در شیوه های سنتی آبیاری در هر هکتار زمین یک لیتر بر ثانیه آب مصرف می شود.
او با تاکید بر ضرورت استفاده از سامانه های نوین آبیاری در مزارع کشاورزی با توجه به کمبود آب و خشکسالی،افزود: برخی کشاورزان برای تجهیز مزارع خود به شیوه های نوین آبیاری پیشرو بوده انداما با توجه به بالا بودن هزینه های استفاده از این شیوه ها بسیاری از کشاورزان از انجام آن خودداری می کنند.
دبیر نظام صنفی کشاورزی شهرستان ری در پایان این گزارش این طور جمع بندی می کند که؛ افزایش چند برابری قیمت لوازم و تجهیزات سامانه های آبیاری و پروسه اداری زمان و هزینه بر برای دریافت کمک بلاعوض دولتی(۸۵ درصد)، کشاورزان را برای بهره گیری از این سامانه ها بی انگیزه کرده است بنابراین بازنگری در قوانین، نحوه پرداخت هزینه های بلا عوض دولتی و حمایت از کشاورزان ضروری است.