تأمین امنیت غذایی یکی از پارامترها مؤثر در امنیت روانی هر کشور است لذا به فراخور ظرفیت‌ها و وسعت سرزمین، تولید یا واردات اقلام پرمصرف در دستور کار متولیان قرار می‌گیرد تا نیاز داخل تأمین شود.
برنج به عنوان یکی از وعده‌های اصلی غذایی ایرانیان بوده که هر خانوار به فراخور توان مالی از این نوع محصول استفاده می‌کند.
تولید شالی در کشور طی سال‌های اخیر به سبب تغییرات اقلیمی و خشکسالی و البته وضع برخی بخش‌نامه‌ها سیر نزولی به خود گرفته است؛ یعنی میزان شلتوک و برنج تولیدی کفاف مصرف کشور را نمی‌دهد از همین روی مدیران ارشد کشور و نظام با واردات برنج از سایر کشورها مانند تایلند، پاکستان، اروگوئه و هندوستان کمبودهای موجود را تأمین می‌کند اما مساله اصلی هنگامی پیش می‌آید که با واردات برنج قیمت محصول تولیدی کشور در بازار کاهش می‌یابد.
هرچند مصرف‌کنندگان و عموم مردم از این رویکرد دولت -آزادشدن واردات برنج از ۱۵ آذر- استقبال می‌کنند اما کشاورزان معتقد هستند واردات سبب می‌شود تا قیمت برنج کاهش یافته و قیمت تعیین شده، پاسخگوی هزینه‌های سنگین شالیکاری نباشد.
کشاورزان بر این باور هستند که دولت باید در خصوص «حجم» و «زمان» واردات برنج کشور تأمل و تعلل کند تا برنج تولیدی آن‌ها به فروش برسد اما از دیگر سو بازاریان و مردم هم معتقد هستند در صورت وارد نکردن برنج، قیمت برنج تولیدی کشور به سیر صعودی خود ادامه داده و از مرز ۶۰ هزار تومان هم فراتر خواهد رفت لذا بازاریان از این سیاست دولت استقبال می‌کنند.
قیمت برنج با کیفیت شمال ایران در دو ماه اخیر بین ۴۰ تا ۵۵ هزار تومان در نوسان بوده و اقدام اخیر دولت مبنی بر اعلام زمان واردات برنج، حدود ۱۵ درصد قیمت آن را کاهش داده است.
حجت براتعلی، مدیرکل دفتر هماهنگی توزیع و فروش شرکت بازرگانی دولتی ایران مصرف سالانه برنج کشور را حدود سه میلیون و ۲۰۰ هزار تن اعلام کرده و گفته: پیش بینی اولیه وزارت جهاد کشاورزی از میزان تولید داخل برنج حدود دو میلیون تن در سال جاری بود که این میزان با توجه به کاهش بارش‌ها و خشکسالی کاهش ۱۸ درصدی داشت و تولید داخل به یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن رسید بنابراین نیاز امسال کشور به واردات برنج حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن است.
کشاورزان برنج خود را نفروخته اند
یک شالیکار گلستانی در خصوص واردات برنج گفت: ۱۵ آذر برای واردات برنج بسیار زود است زیرا بسیاری از کشاورزان در روزهای اخیر شالی‌های خود را به برنج تبدیل کرده و تصمیم دارند آن را بفروشند.
مصطفی شکی با بیان اینکه اگر گمرک باز شود ۱۰۰ درصد روی قیمت برنج داخلی تأثیر می‌گذارد، افزود: کشاورز در فصل برداشت مجبور است محصول خود را به دلال بفروشد که آن ضرر است و اگر هم نگه دارند دولت به این شکل سبب زیان وی می‌شود.
شکی گفت: ۱۵ آذر، تنها یک ماه بعد از فصل برداشت است و هنوز بسیاری از کشاورزان نتوانسته‌اند برنج خود را بفروشند.
وی اظهارکرد: بخشی از برنج را واسطه‌ها خریده و بازار اشباع است و انبار دلالان خالی نشده تا مجدد برنج کشاورزان دیگر را بخرند پس باز کردن گمرک در این تاریخ به ضرر کشاورز است.
شکی با بیان اینکه حداقل باید دو ماه در واردات تأخیر بیفتد، گفت: ما با واردات برنج مخالف نیستیم اما باید از اواسط زمستان این کار شروع شود.
وی با اشاره به افزایش قیمت‌ها و آزاد بودن قیمت کود و سم، گفت: افزایش قیمتی که در محصول برنج روی داد توانست این هزینه‌ها را پوشش دهد اما اگر در این زمان واردات آغاز شود به ضرر کشاورزان خواهد بود.
بازه زمانی واردات کارشناسی شده باشد
یک شالیکار دیگر گفت: امسال در فصل برداشت شالی به سبب افزایش تعداد خرمن‌کوب‌ها و دروگرهای دستی شاهد برداشت همزمان بخش زیادی از شالیزارهای گلستان بودیم.
محمدابراهیم لکزایی افزود: حدود ۶۰ هزار هکتار شالیزار در یک مهلت سه هفته‌ای برداشت شد در حالی که واحدهای شالیکوبی توانایی پذیرش این حجم از شالی را نداشتند.
وی ادامه داد: شلتوک‌های برنج به علت رطوبت بالا باید حداکثر بعد از چند روز در واحدهای شالیکوبی خشک شوند در غیر این صورت از چرخه استفاده خارج می‌شوند و چون شالیکوبی‌های گلستان توان جذب شلتوک تولیدی را نداشتند، کشاورزان به ناچار دسترنج چند ماهه خود را به حداقل قیمت به دلالان استان مجاور فروختند.
لکزایی گفت: کسانی هم که موفق شدند شلتوک خود به برنج تبدیل کنند در حال حاضر با موضوع واردات برنج به کشور دست به گریبان هستند.
وی افزود: اگر قرار است برای تأمین برنج مصرفی، محصولی از آن سوی مرزها وارد شود باید از نظر بازه زمانی کارشناسی شده باشد.
لکزایی تأکید کرد: در حالی که کشاورزان هنوز برنج خود را به فروش نرساندند، واردکردن برنج ضربه مهلکی به کشاورزان خواهد بود و میل و رغبت کشاورزان به کشت برنج را در سال‌های آتی کاهش خواهد داد.
به اندازه نیاز وارد کنیم
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی گفت: از دوره نهم مجلس تصویب شد از مرداد تا آبان، برای حمایت از کشاورزان و تولید، واردات برنج انجام نشود.
رحمت الله نوروزی با اشاره به آغاز ثبت سفارش واردات برنج از ۱۵ آذر، افزود: تاکید ما بر این است که باید بررسی شده و با نگاه کارشناسی به اندازه نیاز، برنج وارد شود.
وی با بیان اینکه سال گذشته به برنج ارز نیمایی تعلق گرفت، گفت: با توجه به بالارفتن هزینه‌های کاشت، داشت و برداشت در دو سال اخیر، باید طوری برنامه ریزی شود تا کشاورز ضرر نکند.
نوروزی ادامه داد: باید به انداز نیاز واقعی برنج وارد کنیم و نگذاریم برخی سودجویی کرده و بیش از نیاز برنج وارد کنند.
وی با بیان اینکه نیاز سالانه کشور به برنج حدود سه میلیون تن است، گفت: تولید کشور می‌تواند، بخش حدود ۷۰ درصدی از نیاز داخل را تأمین کند که البته این عدد در سال‌های مختلف، متفاوت است.
توزان رعایت شود
نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی هم به خبرنگار مهر گفت: برنج یکی از کالاهای اساسی و پر مصرف مردم به شمار می‌رود که باید تأمین شده و البته در این بین باید خواسته کشاورزان هم برطرف شود.
رمضانعلی سنگدوینی افزود: برای واردات برنج به کشور باید توازن را رعایت کرد زیرا میزان واردات قطعاً بر روی قیمت‌ها تأثیر می‌گذارد.
وی گفت: اگر از کشاورز حمایت نشود زمین‌های کشاورزی، بخصوص در شمال کشور تبدیل به ویلا و واحدهای مسکونی می‌شود و دولت مجبور شده واردات بیشتری انجام دهد.
قیمت تمام شده محصولات کشاورزی بالا رفته است
نایب رئیس اتاق بازرگانی گرگان هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: امسال خشکسالی در سراسر کشور اتفاق افتاد و این مسأله تأثیر بسیاری بر تولید محصولات کشاورزی و افزایش قیمت‌ها مخصوصاً برنج گذاشته است.
امیر یوسفی با بیان اینکه یکی از مشکلات اساسی کشور نداشتن آمار تولید در واحد سطح و همچنین نیاز واقعی کشور است، افزود: براساس آمارها سرانه مصرف برنج هر فرد در کشور حدود ۳۵ الی ۴۰ کیلوگرم بوده و با توجه به خشکسالی کشور دچار کمبود برنج شده است.
وی تاکید کرد: حمایت از کشاورزان و تولید کنندگان یک ضرورت است و قیمت‌ها باید به نوعی متعادل باشد تا انگیزه کشت برای کشاورزان وجود داشته باشد.
یوسفی با بیان اینکه قیمت تمام شده تولید محصولات کشاورزی نسبت به سال‌های گذشته بسیار افزایش داشته است، یادآور شد: باید در واردات طوری برنامه ریزی داشت تا کشاورز دچار ضرر و زیان نشود و از طرف دیگر مصرف کننده هم تحت فشار قرار نگیرد.
۸۵ درصد برنج دست واسطه‌ها است
وی اظهارکرد: اگر آمار واقعی در خصوص تولید و نیاز کشور وجود داشته باشد و واردات حساب شده باشد می‌تواند برای مصرف کننده و تولید کننده رضایت مندی را به همراه داشته باشد.
اما در حالی که شالیکاران بیان می‌کنند هنوز بخشی از برنج خود را هنوز نفروختند، جانشین رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان نظر دیگری دارد، سعید حسن پور به خبرنگار مهر گفت: کشاورزان برنج خود را فروخته و بیش از ۸۵ درصد برنج دست واسطه‌ها است.
وی با بیان اینکه گلستان رتبه سوم برنج در کشور را دارد، افزود: دلالان ۵۰ درصد برنج را در انبارها برای افزایش قیمت احتمالی ذخیره کرده اند.
حسن پور با اشاره به روند کاهشی کشت و تولید برنج در استان، گفت: در سال جاری ۳۴۰ تن برنج از سطح ۵۶ هزار هکتار از مزارع گلستان برداشت شد که این عدد در سال گذشته ۵۶۵ تن از سطح ۸۷ هزار هکتار بوده است.
افزایش قیمت برنج در کشور توانایی مردم برای این محصول پرمصرف را کاهش داده و سیاست دولت در واردات می‌تواند قیمت‌ها را تعدیل کند اما این امر نباید به گونه‌ای باشد که تولیدکننده داخل متضرر شود.