براساس آمار استحصال شده از شرکتهای صیادی پره استان گیلان ، صید انواع ماهیان استخوانی طی نخستین ماه از آغاز فصل صید ۱۶ درصد نبست به مدت مشابه سال ۹۹ کاهش یافت، این درحالیست که این مقدار نسبت به مدت مشابه در پنج سال گذشته ( ۱۳۹۵-۱۳۹۹ )، ۱۸ درصد کاهش داشته است.
طبق آخرین آمار شیلات گیلان از آغاز فصل صید تاکنون ۲۲۶ تن انواع ماهیان استخوانی در استان صید شد در حالیکه میانگین صید پنج سال گذشته این استان ۲۷۵ تن بود.
این درحالی است که آمارهای صیدی که از سوی شیلات منتشر می شود ماحصل گزارش روزانه ناظران این سازمان از شرکتهای صیادی پره سراسر استان است و شامل صید صیادان دام گستر نمی شود.
معاون صید و بنادر ماهی‌گیری اداره‌کل شیلات گیلان با اشاره به اینکه فصل صید امسال از ۲۰ مهرماه اغاز شد گفت: طی این مدت ۱۸۲ تن ماهی کفال ، ۳۶ تن ماهی سفید و چهار تن کپور و سایر گونه ها سوف، سیم و انواع کولی‌ها توسط صیادانی گیلانی صید شد.
مسعود نیکپور ارزش ریالی فروش ناخالص ماهیان صید شده را ۱۶۲ میلیارد ریال اعلام کرد و افزود: این درحالیست که میانگین ماهی کفال صید شده طی مدت مشابه در پنج سال گذشته ۲۲۸ تن (۲۰ درصد کاهش) ، ماهی سفید ۳۴ تن (هفت درصد افزایش ) و کپور و سایر گونه ها ۱۱ تن (۳۹ درصد کاهش) بود.
وی با بیان اینکه ۴۷ شرکت صیادی پره صیادی در سه هزار و ۶۶۹ مرحله پره کشی این مقدار ماهی را صید کرده اند، گفت: میانگین دفعات پره کشی شرکتهای صیادی پره در سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ ، چهار هزار و ۶۲ مرتبه بوده که این میزان نشان می دهد صیادان گیلانی در تعداد پره کشی نیز ۱۰ درصد کاهش داشته اند .
نیکپور همچنان تغییرات جوی دریای خزر و سرمای زودرس در سال جاری ، کاهش ذخایر ماهیان دریای خزر ناشی از انواع آلودگی های نفتی، صنعتی، شهری و کشاورزی، ناامنی رودخانه ها به عنوان زایشگاه طبیعی ماهیان از حیث آلودگی های مذکور و نیز صید مولدین در مصب و بالادست در زمان تخم ریزی توسط صیادان غیرمجاز و صید گسترده و لجام گسیخته توسط صیادان غیرقانی به روش دام گستری را از دلایل کاهش صید عنوان کرد.
صید گسترده و لجام گسیخته
گذشته از تمامی عوامل کاهش صید که پیشتر نیز شیلات در گزارشات خود اذعان داشته بودف حال شیلات گیلان صید گسترده و لجام گسیخته صیادان غیرقانونی به روش دامگستری از آبزیان دریای خزر را یکی از دلایل کاهش میزان صید شرکتهای تعاونی پره استان گیلان اعلام می کند.
در سال ۷۳ به صیادان دام‌گستر یکسال فرصت داده شد تا فعالیت صیادی در دریای خزر را به طور کامل متوقف کنند و شیلات ایران موظف شد زمینه لازم را برای حذف این روش صید در سال ۷۴ مهیا کند. در سال ۷۵ نیز بر اساس ابلاغ شیلات ایران ، صید به روش دام‌گستر ممنوع و ادوات صیادی و کارت های دامگستری این صیادان در گیلان جمع آوری شد.
معاون صید و بنادر ماهی‌گیری اداره‌کل شیلات گیلان با بیان اینکه تمام کسانی که در دریا اقدام به صید می کنند باید مجوز لازم از شیلات را داشته باشند گفت: این صیادان بدون مجوز اقدام به صید می‌کنند درحالیکه در سال ۷۳ تمام حقوق متصوره خود را دریافت کرده و از دریا خارج شده اند.
نیکپور ادامه داد: کارشناسان مراکز تحقیقات شیلاتی صیادی به روش دام گستری را شیوه ای مخرب معرفی کرده اند و در مجلس نیز قانوی علیه این روش مصوب شد که طی سالهای ۷۳ تا ۷۸ کارت صیادان دام‌گستر خریداری و از پهنه دریای خزر خارج شده اند اما این خروج تنها برروی کاغذ انجام شده و عملا این صیادان در دریا صید می‌کنند.
وی با بیان اینکه یگان حفاظت شیلات گیلان در برخورد با این صیادات قایق ها و ادوات صیادی و ماهی های صید شده آنها را ضبط و توقیف کرده و فرد خاطی را به دادگاه معرفی می کند ، اظهار داشت : صیادان و بهره برداران قانونی ماهیان استخوانی طبق قانون صرفا شرکتهای تعاونی پره هستند و صیادان دام گستر از سبد این صیادان برداشت می کنند و ما طبق گفته قانونگذار و براساس قانون با آنها برخورد می کنیم لذا تا زمانیکه صید برای این افراد ممنوع اعلام شده ما نمی توانیم مجوزی صادر کنیم .
وی یکی از دلایل کاهش صید را بهره بردران غیر قانونی و صیادان غیر مجاز اعلام و تصریح کرد : دریای خزر دریای بسته است و به جای اینکه یک نفر از این سفره برداشت کند ۱۰ نفر برداشت می کند این امر موجب شده سفره صیادان ما کوچکتر شود.
نیکپور افزود : اینکه فردی به علت بیکاری از دریا صید کند توجیهی است که افراد برای کارهای غیر قانونی خود انجام می دهد ما باید بدانیم چه تعداد صیاد در دریا با چه روش و ابزاری صید می کنند که درحال حاضر اطلاعات درستی در این زمینه وجود ندارد .
وی خاطر نشان کرد : اگر قانونگذار پس از گذشت ۲۰ سال به این نتیجه برسد که قانون پیشین اشتباه بوده است و برای جوانانی که از این طریق امرار معاش می کنند می بایست کارتی صادر شود، ما به عنوان مجری قانون ملزم به اجرای قوانین هستیم اما مادامی که این قانون پابرجاست با صید صیادان غیرمجازی که از سفره بهره بردار قانونی صید می کند برخورد می کنیم.
اعلام آمادگی صیادان دام‌گستر برای همکاری با شیلات
باتوجه به اینکه همواره صید گسترده و لجام گسیخته توسط صیادان غیرمجاز با روش دامگستری یکی از دلایل کاهش صید در سالهای اخیر عنوان شده است، اما این صیادان خواهان ساماندهی خود هستند.
اکثر این صیادان دام‌گستر جوان هستند و حداقل ۲۵ سال سابقه فعالیت صیادی دارند که پس از قانون ممنوعیت فعالیت صیادان دام‌گستر، در زمین‌های اجاره ای به کشت برنج مشغول هستند.
یکی از این صیادان جوان که در طول یکماه گذشته قایق و ادوات صیادی اش ۲ بار توسط یگان های حفاظت شیلات ضبط شد و محکوم به پرداخت خسارت شده است گفت: امسال ۷۰ میلیون تومان برای تهیه ادوات صیادی هزینه کردم و دوبار به پرداخت جریمه محکوم شده‌ام و با کاهش صید در دریا و این درآمد اندک علاوه بر من سایر صیادان نیز در تامین معاش خانواده دچار مشکل شده اند.
علی قاسمی ادامه داد: اگر چه طبق قانون فعالیت ما بعنوان صیادان غیرمجاز ممنوع است اما اگر شیلات از رودخانه ها در زمان تخم ریزی ماهیان حفاظت می کرد و یا به اندازه کافی ماهی در دریا رهاسازی کند، صیادان پره و دام گستر می توانند از دریا بهره لازم را ببرند .
تمدید فصل صید بلای جای ذخیره ماهی خزر
کمال شیرزادی دیگر صیادی که با قایق پارویی و تیوپ در دریا صیادی می کند تمدید فصل صید را در کاهش ذخایر دریای خزر موثر دانست و افزود: تمدید فصل صید موجب می شود ماهیان مولد توسط صیادان صید شود و ذخایر ماهیان در دریا کاهش یابد.
وی به آلودگی رودخانه های منتهی به تالاب نیز اشاره کرد و اظهار داشت: لایروبی های غیرکارشناسانه و بدون در نظر گرفتن زمان تخم ریزی ماهیان در رودخانه ها از دیگر دلایل کاهش ذخایر ۲ گونه ماهی سفید و آزاد در دریای خزر است.
این صیاد دام‌گستر تصریح کرد : ماهی سفید ماهی مهاجری نیست و برای تخم ریزی به رودخانه محل تولد برمی گردد درحالیکه رودخانه‌های ما آلوده است و با تمدید فصل صیدماهیان مولد در زمان تخم‌ریزی صید می شوند.
محمد بحری از صیادان جوان دام‌گستر به تجربه خود برای ایجاد محلی برای تخم ریزی ماهیان در مصب یکی از رودخانه های گیلان اشاره کرد و اظهار داشت: شیلات می تواند با استفاده از مردم بومی و محلی منطقه و یا صیادان دام گستر درروزهای پایانی اسفند محیطی امن در مصب رودخانه ها را برای تخم ریزی ماهیان فراهم کند.
وی گفت: صیادان دام‌گستر برای امرار معاش و گذران زندگی ناچار به صید هستند شیلات نیز می تواند در تعامل با این صیادان زمان و محدوده خاصی را برای صید اعلام کند و پس از آن هرقایقی که مشاهده شد را توقیف کنند.
پس از گذشت ۲۰ سال از قانون جمع آوری صیادان دام گستر کاهش ذخایر ماهیان دریای خزر نشان از عدم موفقیت این طرح و قانون دارد اینکه نتوانسته طبق پیش بینی های کارشناسان چندان موثر واقع شود .
حال اگر این قانون نیازمند بازنگری است با توجه به اینکه ابعاد اجتماعی آن دیده نشده است باید تصمیم شجاعانه ای در این مورد گرفته شود تا شیلات بتواند برای ذخایر خود برنامه ریزی داشته باشد که چه مقدار ماهی در دریا راهاسازی کند که صیادان پره و دام گستر بتوانند برداشت حساب شده و اصولی داشته باشند .