"محمد عبداللهی" با تاکید بر اینکه تلفات ۱۰ درصدی در یک واحد مرغداری در نتیجه تولید مرغ، طبیعی است، به موضوع مهمی اشاره کرده بود و آن اینکه متاسفانه در ماه‌های اخیر میزان تلفات در مرغداری‌ها به بیش از ۵۰ درصد رسیده است و علت آن شیوع بیماری در دوران جوجه‌ریزی و پس از وزن‌گیری مرغ و کیفیت پائین واکسن‌هاست.
وی گفته بود: در گذشته مرغ‌های مادر تنها ۴۵ تا ۵۰ هفته برای تولید جوجه نگهداری می‌شدند اما هم اکنون این زمان به بیش از ۱۰۰ هفته افزایش یافته و مرغ مادری که ۱۰۰ هفته در تولید جوجه از آن استفاده می‌شود به دلیل مصرف بالای دارو، جوجه بیمار تولید می‌کند و مرغداران نیز اقدام به جوجه ریزی در چنین شرایطی می‌کنند و بر اثر مقاوم شدن جوجه به دارو، هیچ داروی دیگری در فرآیند تولید مرغ بر روی او اثر نکرده و نهایتا با گذشت زمان تلف می‌شوند.
وی همچنین از تلفات قابل توجه در دو مرغداری ساوه خبر داده و گفته بود: در یکی از مرغداری‌های شهرستان ساوه چندی پیش در یک شب حدود ۶ هزار قطعه مرغ ۳۷ روزه که تازه شروع به وزن‌گیری کرده بود بر اثر بیماری تلف شدند و ناگزیر به فروش مرغ یک کیلویی شد. یک مرغداری ۱۴ هزار قطعه‌ای دیگر نیز بالغ بر ۶۰ درصد تلفات داد که علت آن نبود واکسن با ایمنی بالا و مناسب است.
نظر به اهمیت موضوع و بررسی دقیق علت افزایش تلفات در فرآیند تولید مرغ و نیز ارائه راهکارهای پیشگیرانه با دو تن از تولیدکنندگان مرغ در ساوه و نیز رئیس دامپزشکی شهرستان گفتگویی ترتیب دادیم تا با ایجاد حساسیت بیشتر در بین تولیدکنندگان و مسئولان از افزایش تلفات جلوگیری بعمل آمده و با عرضه متناسب با تقاضای این کالا در این شهرستان، کمبودی در بازار احساس نشود.
تاکنون تلفات 60 درصدی را تجربه نکرده بودم
در همین رابطه "محمود واحدی" یک تولیدکننده مرغ در ساوه که مالک مرغداری گوشتی ۵۰ هزار قطعه‌ای واقع در روستای یولاق بخش مرکزی این شهرستان است ، اظهار کرد: در طول ۳۰ سال فعالیت خود در صنعت مرغداری تاکنون هیچگاه تلفات ۵۰ تا ۶۰ درصدی را تجربه نکرده بودم اما متاسفانه با وجود اینکه روستای یولاق یک منطقه پاک و عاری از هرگونه آلودگی است شاهد تلفات سنگین پس از جوجه‌ریزی در مرغداری‌ها هستیم.
وی در ادامه علت تلفات بالای مرغداری‌ها را بیمار بودن مرغ مادر یا پائین بودن کیفیت واکسن دانست و افزود: به نظر می رسد واکسن‌ها قدرت مهار بیماری مرغ مادر را ندارند و با بیمار شدن مرغ مادر، ویروس در تخم مرغ باقی مانده و پس از تبدیل شدن به جوجه، جوجه‌ها نیز ضعیف و بیمار می شوند و نهایتا پس از مدتی از بین می‌روند.
وی در خصوص نوع بیماری که منجر به افزایش تلفات می‌شود، نیز گفت: مطالعات و تحقیقاتی که به عنوان یک فعال در صنعت مرغداری انجام دادم نشانگر آن است که این بیماری "پاراتیفوئید" بوده که یک بیماری مشابه "سالمونلا" است و در کتابی که مطالعه می‌کردم نوشته شده بود این بیماری در جمعیت مرغ مادر وجود دارد و به قدری حاد و کشنده است که در همان دو هفته اول جوجه ریزی تا ۶۰ درصد تلفات می‌گیرد و واکسن‌هایی که در حال حاضر تزریق می‌شود قدرت پیشگیری لازم و درمان برای جلوگیری از این میزان تلفات را ندارد.
مرگ 27 هزار جوجه در یک دوره!
واحدی در ادامه با اشاره به جوجه ریزی ۴۰ هزار قطعه‌ای در این مرغداری طی دوره گذشته اظهار کرد: شیوع بیماری موجب شد تا از این میزان جوجه ریزی، ۲۷ هزار قطعه از بین برود و خسارت سنگینی به مرغداری وارد شود و یک مرغدار ۷۰ ساله با تجربه ۳۰ ساله در عرصه مرغداری را بیچاره کرد.
وی بیان کرد: بالغ بر ۱۰۰ میلیون تومان هزینه دارو برای درمان جوجه‌ها شد، اما با این وجود با گذشت ۱۰ روز از جوجه‌ریزی تلفات آغاز شد و حدود ۱۳ هزار مرغ از ۴۰ هزار قطعه جوجه‌ریزی شده باقی ماند. در دوره گذشته نیز مرغ‌های ۳۷ روزه از بین رفتند و ناگریز به معدوم کردن آنها شدیم.
وی در ادامه گفت: مرغ هایی که از تلفات جان سالم به در بردند به وزن یک کیلو و ۷۰۰ گرم رسیده بودند و از مسئولان خواستیم که آنها را با همین وزن راهی بازار مصرف کنیم تا از درگیری بیشتر سایر مرغ‌ها و معدوم شدن آنها جلوگیری شود که متاسفانه قبول نکردند و حتی اجازه خروج مرغ از ساوه را نیز ندادند، اما با پیگیری‌های صورت گرفته از طریق مسئولان اجرایی و قضائی، بخشی از این مرغ به بازار مصرف ساوه وارد و مابقی نیز به اراک ارسال شد.
روزی دو هزار مرغ راهی چاه تلفات می شوند!
واحدی افزود: از سال ۱۳۸۲ اقدام به حفر چهار حلقه چاه برای معدوم کردن تلفات احتمالی مرغ کرده بودم که تاکنون نیازی به معدوم کردن نبود اما امسال و بویژه در این چند دوره اخیر روزانه حداقل دو هزار قطعه مرغ به دلیل تلفات راهی چاه شد. درگیری این بیماری علاوه بر تلفات منجر به کاهش وزن مرغ تولیدی نیز می‌شود که اگر به موقع به بازار عرضه نشود خسارت بیشتری وارد خواهد شد.
وی به بیان راهکاری برای جلوگیری از کاهش تلفات اشاره کرد و گفت: کارشناسان دامپزشکی علاوه بر معاینه دقیق مرغ مادر باید نظارت و معاینه دقیق و مستمر را در مرغداری‌ها دنبال کنند تا به محض درگیری مرغ با ویروس و بیماری، اقدامات پیشگیرانه را انجام دهند. باید مرغ‌های مادر به طور مستمر خون گیری شوند و اگر بیمار بودند از چرخه تولید تخم مرغ و جوجه خارج شوند چرا که ویروسی که وارد بدن مرغ مادر می‌شود به مابقی مرغ‌های مادر و تخم مرغ و نهایتا جوجه سرایت می‌کند.
خطری که بازار مرغ را تهدید می کند
این تولیدکننده مرغ در ادامه گفت: پایش مستمر مرغ‌های مادر و نیز بررسی دقیق کیفیت واکسن‌ها با شناخت دقیق نوع بیماری می‌تواند مانع از تلفات شود. هزینه‌های قیمت تمام شده تولید مرغ افزایش چشمگیری دارد و این میزان تلفات علاوه بر از بین رفتن سرمایه‌های ملی موجب بیچاره شدن مرغدار شده و مرغدار دیگر انگیزه‌ای برای ادامه کار ندارد و در نهایت، ادامه این روند منجر به کاهش عرضه این محصول پرمصرف در بازار خواهد شد.
وی بیان کرد: اگر تلفات ناشی از بیماری کاهش یابد این مرغداری ۵۰ هزار قطعه‌ای به تنهایی قادر است در یک دوره جوجه ریزی بالغ بر ۱۵۰ تن مرغ تولید و روانه بازار مصرف کند و علاوه بر تامین نیاز بازار و ایجاد تعادل در قیمت، محصول با کیفیت و با وزن مناسب و عاری از هرگونه آلودگی را تولید کند.
نیوکاسل فوق حاد تلفات را چند برابر کرده است
"عباس عبداللهی" دیگر تولیدکننده مرغ در ساوه که مالک مرغداری گوشتی بالغ بر ۲۰ هزار قطعه‌ای واقع در روستای انجیلاوند بخش مرکزی این شهرستان است ، اظهار کرد: شیوع ویروس "نیوکاسل فوق حاد" موجب شده است که میزان تلفات در مرغداری‌ها چند برابر شود و خسارت جدی به تولید و بازار مصرف را با چالش مواجه کند.
کیفیت پایین جوجه های تولیدی و کمبود مرغ مادر!
وی در ادامه به کیفیت پائین جوجه‌های تولیدی اشاره کرد او افزود: در دوره گذشته جوجه‌ریزی، پس از انجام آزمایش متوجه شدیم که مرغ مادر مبتلا به بیماری نیوکاسل فوق حاد و آنفلوانزا شده است و در خون جوجه‌ها این ویروس وجود داشت.
وی گفت: به دلیل کمبود مرغ مادر، امکان حذف آنان وجود ندارد و اکثرا بیمار هستند در حالیکه مرغ مادر باید سالم باشد و به مقدار کافی در کشور وجود داشته باشد تا بتوان مانع انتقال ویروس مرغ‌های مادر با سن بالا و بیمار به جوجه‌ها شد.
عبداللهی با اشاره به اینکه در ساوه با وجود فعالیت دهها مرغداری، مرغ مادر وجود ندارد، گفت: مرغداران ساوجی معمولا جوجه‌ها را از مرغ‌های مادری که در شهرهای شمالی کشور، تولید می شود تهیه می‌کنند که در چند دوره اخیر اکثرا آلوده و بیمار بوده اند.
50 درصد تلفات ظرف 4 روز!
وی بیان کرد: دوره جدید جوجه‌ریزی در این مرغداری با ۲۶ هزار قطعه و با صرف هزینه‌ای بالغ بر ۲۰۵ میلیون تومان آغاز شد و پس از گذشت ۳۴ روز از جوجه‌ریزی، ظرف مدت چهار روز با ۵۰ درصد تلفات مواجه شدیم و کمتر از ۴۰ درصد مرغ ها روانه بازار مصرف شدند در نتیجه با وجود هزینه‌هایی که برای تولید صورت گرفت بالغ بر ۳۰۰ میلیون تومان خسارت وارد شد.
آلودگی جوجه ها ارتباطی به ساختار مرغداری ندارد/خون مرغ مادر آلوده است
این تولیدکننده مرغ با اشاره به کیفیت پائین داروهای مورد نیاز طیور گفت: باید کیفیت جوجه‌های تولیدی و داروها را افزایش داد. متاسفانه در چند سال اخیر کیفیت آنها کاهش یافته است. باید دارویی که به مصرف مرغ می‌رسد منجر به بهبود حال او شود و تلفات را کاهش دهد اما با وجود مصرف دارو و واکسن، انگار آب خالی به مرغ تزریق می‌شود. با وجود اینکه هر سه روز یکبار واکسن نیوکاسل تزریق و تکرار می‌شد اما متاسفانه نتیجه ای نداشت و همچنان این بیماری تلفات می‌گرفت.
وی بیان کرد: مسئولان دامپزشکی اعلام می‌کنند که عدم رعایت قرنطینه در مرغداری موجب شیوع بیماری می‌شود در حالیکه در مرغداری گوشتی هیچ ترددی صورت نگرفته و درب مرغداری همواره بسته و مسائل بهداشتی و قرنطینه کاملا رعایت می‌شود. آلودگی جوجه ها ارتباطی به ساختار مرغداری ندارد و این آلودگی از خون مرغ مادر منتقل می‌شود.
تشدید تحریم ها مساوی بی کیفیت شدن واکسن ها!
عبداللهی به تجربه تلفات بالای مرغ در سال ۱۳۹۱ نیز اشاره کرد و گفت: تجربه نشان داده که هر وقت تحریم‌ها تشدید می‌شود واکسن‌ها بی‌کیفیت شده و تاثیری ندارد. این اتفاق در سال ۱۳۹۱ به دلیل تشدید تحریم‌ها صورت گرفت و امسال نیز تکرار شد. مواد اولیه واکسن از خارج از کشور تامین می شود و با بالا رفتن تحریم‌ها واکسن نیز بی‌کیفیت شده و تاثیری ندارد.
برای بررسی ادعای مرغداران ساوجی مبنی بر بیمار بودن مرغ‌های مادر و جوجه‌ها و نیز پائین بودن کیفیت واکسن‌ها به سراغ دامپزشکی شهرستان ساوه می رویم تا ضمن طرح موضوع، راهکارهای عملی برای جلوگیری از این میزان خسارت را جویا شویم.
رئیس شبکه دامپزشکی ساوه با تائید این مطلب که احتمال مشکل داشتن مرغ‌های مادر وجود دارد، گفت: تعداد مرغ های مادری که در کشور وجود دارد بسیار زیاد است و این احتمال وجود دارد که تعدادی از آنها بیمار باشند یا مشکل داشته باشند، گرچه در ساوه مرغ مادر وجود ندارد و مرغداران از سایر نقاط کشور این نیاز خود را تامین می‌کنند.
پایین بودن کیفیت واکسن پذیرفتنی نیست
"داوود سرمدی" در خصوص کیفیت واکسن‌هایی که در صنعت مرغداری مورد استفاده قرار می‌گیرد، نیز گفت: واکسن‌های وارداتی با ثبت سفارش شرکت‌ها انجام شده و پس از وارد شدن به کشور تست می شوند و مورد آزمایش قرار می‌گیرند و با تائید سازمان دامپزشکی مجوز ورود به چرخه تولید داده می‌شود، پس ادعایی که برخی مرغداران در خصوص کیفیت پائین واکسن مطرح می‌کنند، پذیرفتنی نیست.
تلفات بالا نتیجه عدم رعایت قرنطینه است
وی در خصوص دلایل تلفات بالا در مرغداری‌ها گفت: یکی از دلایل تلفات بالای مرغ به ساختار مرغداری‌ها و عدم رعایت قرنطینه کامل بر می‌گردد. حتی با وجود جوجه ریزی عاری از هرگونه آلودگی و تزریق واکسن با کیفیتی که مرغداران از آن سخن می گویند، وقتی قرنطینه رعایت نشده و ساختار مرغداری بهداشتی نباشد احتمال آلودگی و بیماری وجود دارد. حتی خودرویی که نهاده حمل می‌کند و بدون رعایت موازین بهداشتی وارد مرغداری می‌شود می‌تواند ناقل بیماری و آلودگی باشد.
سرمدی افزود: در گذشته اگر یک مرغداری براثر شیوع بیماری در چند دوره تلفات زیاد می‌داد اجازه داشت که پس از حداکثر ۲۰ روز اقدام به جوجه‌ریزی کند اما به دلیل رعایت بهداشت و جلوگیری از تلفات در دوره‌های بعدی طبق دستورالعمل جدید، این مدت به ۴۲ روز افزایش یافته است و باید به عنوان یک اقدام پیشگیرانه برای جلوگیری از شیوع بیماری و درگیری سایر مرغداری‌ها، رعایت شود.
مشاهده نیوکاسل و برونشیت در مرغداری‌های ساوه
وی بیان کرد: بیماری‌های متعددی موجب درگیری مرغداری‌ها و تلفات بالا می‌شود که می‌توان به نمونه‌هایی نظیر نیوکاسل، برونشیت و آنفلوانزا اشاره کرد که سویه‌های مختلفی نظیر سرماخوردگی دارد و بیشترین تلفات، مربوط به بیماری نیوکاسل است. البته طبق بررسی‌های بعمل آمده و آزمایشاتی که انجام شده است دو بیماری نیوکاسل و برونشیت در مرغداری‌های ساوه مشاهده شده است.
این مقام مسئول در دامپزشکی ساوه رعایت قرنطینه و بهداشت را عامل مهمی برای کاهش تلفات دانست و افزود: مراودات و تردد بین مرغداری‌ها در سایه عدم رعایت موازین بهداشتی موجب درگیری بیشتر و در نتیجه تلفات بالا خواهد شد که توصیه می‌شود مسائل بهداشتی و کنترل ورود و خروج به طور دقیق رعایت شود.
وی بیان کرد: رعایت فاصله جوجه ریزی مناسب براساس دستورالعمل جدید در مرغداری‌هایی که تلفات بالا می‌دهند نیز عاملی برای کاهش تلفات خواهد بود. چرا که امکان انتقال ویروس از طریق هوا و باد نیز وجود خواهد داشت.
سرمدی در ادامه گفت: در هر مرغداری حضور یک دامپزشک الزامی است و با فعالیت ۶ درمانگاه و دو تعاونی مرغداری در سطح شهرستان، تمامی مرغداری‌ها با شروع جوجه‌ریزی اقدام به انعقاد قرارداد با درمانگاه یا تعاونی برای حضور دامپزشک می‌کنند تا بر روند تولید و نحوه مصرف دارو و بررسی تلفات با نمونه‌گیری و آزمایشات تا زمان بارگیری برای کشتار و عرضه در بازار نظارت شود. همچنین بازدید مستمر بازرسان دامپزشکی انجام می شود و خوشبختانه تاکنون آنفلوانزای فوق حاد در سطح استان مرکزی مشاهده نشده و بیشترین درگیری مربوط به بیماری نیوکاسل است.
فعالیت 65 مرغداری در ساوه
وی در ادامه گفت: در حال حاضر حدود ۶۵ مرغداری با ظرفیت جوجه ریزی بطور میانگین سالانه چهار الی پنج میلیون قطعه در ساوه فعال هستند است که در دوره‌های متعددی جوجه ریزی دارند.
سرمدی با اشاره به اینکه اصلی‌ترین دلیل کمبود مرغ کاهش میزان جوجه ریزی است، گفت: اگر میزان تولید مرغداری‌ها با روال عادی صورت گیرد هیچ کمبودی در بازار مرغ احساس نخواهد شد، البته شیوع بیماری‌ها در کاهش میزان تولید بی‌تاثیر نیست.
به گفته مسئولان و تولیدکنندگان، اگر مرغداری‌های ساوه تلفات نداشته باشند این شهرستان قادر است علاوه بر تامین نیاز ساوه مرغ مورد نیاز بسیاری از شهرهای همجوار را نیز تامین کند و هیچ کمبودی در عرضه وجود نداشته باشد ولی به گفته یکی از تولیدکننده ها با کاهش میزان تولید، در برخی روزها ۷۰ مغازه عرضه مرغ در این شهرستان تنها ۱۰۰ کیلو مرغ سهمیه داشتند که آن هم در مدت زمانی کوتاهی حدودا ۱۰ دقیقه به فروش می‌رسد و بخشی از مردم حتی با وجود تشکیل صف‌های طولانی موفق به خرید نمی‌شوند.
همان طور که در این گزارش و سایر گزارش‌های مرتبط با حوزه تولید مشاهده می‌شود، چرخه تولید محصول بویژه محصولاتی که با سلامت و جان مردم سر و کار دارد، به نوعی معیوب است.
فارغ از اینکه آیا مصرف مرغ بیمار تهدیدی برای سلامت و تغذیه سالم مردم خواهد شد یا نه، نظارت دقیق و مستمر از ابتدای چرخه تولید تا مصرف و ارتقای ضریب بهداشتی در مرغداری‌ها و رعایت قرنطینه کامل از سوی مرغداران در شرایطی که ویروس‌های تهدید کننده طیور با جهش و سوش جدید می‌توانند آسیب جدی به این صنعت برساند، قطعا مانع بروز اتفاقات این چنینی می شود. موضوعی که تحقق آن نیازمند عمل تولیدکنندگان، کارشناسان و مسئولان و اتخاذ راهکارهای پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز خسارت به تولید است.
نگرانی تولیدکنندگان در خصوص کیفیت واکسن ها و سن بالای مرغ های مادر نیز مسئله ای است که با جدیت باید مورد رسیدگی قرار گیرد.
شرایطی که صنعت مرغداری در حال حاضر با آن درگیر است، علاوه بر وارد کردن فشار به مردم و سفره های آنها، صنعت مرغداری را که به دلیل سروکار داشتن با یک محصول بسیار حساس، در بهترین شرایط اقتصادی کشور نیز ممکن است از تلفات محصول در امان نباشد، در تنگناهایی بسیار سخت تر و پیچیده تر از قبل قرار داده و علاوه بر ضربه زدن به اقتصاد مرغداری، اقتصاد خانوارها را نیز دچار مشکلات عدیده می کند.