دکتر مهدیه عسکری ملکآباد، اولین محقق پسادکترای گروه پژوهشی زعفران به راهنمایی دکتر محمدعلی بهدانی، مسئول گروه پژوهشی زعفران، مدیریتهای مختلف کوددهی بر ویژگیهای بیوشیمیایی گلبرگهای زعفران را بررسی کردند.
محققان در این تحقیق به نتایج معنادار و اثرگذار حاصل از عصارههای گلبرگ و پرچم زعفران کشت شده در شرایط ارگانیک برای جلوگیری رشد سلولهای سرطانی دست یافتند.
بنابر این گزارش گیاهان دارویی منبع غنی از مواد موثره اساسی برای ساخت بسیاری از داروها هستند و پیشرفتهای علمی و فناوری طی دو دهه اخیر اهمیت و نقش سازنده گیاهان دارویی در تامین نیازهای بشر بهویژه در حیطه دارو و درمان را دوچندان ساخته است.
زعفران (Crocus sativus L.) بهعنوان گرانترین محصول کشاورزی، دارویی و ادویهای جهان، از جایگاه ویژهای در بین محصولات صنعتی و صادراتی ایران برخوردار است بهطوری که ۹۰ درصد از تولید زعفران دنیا به ایران تعلق دارد. این گیاه ارزشمند و بومسازگار منطقه خراسان از مهمترین محصولات کشاورزی صادراتی کشور محسوب میشود.
امروزه مصرف زعفران فقط به عنوان افزودنی خوراکی ارزش افزوده چندانی نصیب کشور نمیکند لذا باید از ظرفیتهای این محصول در زمینه های ممکن بهخصوص در بخش صنعت و بهویژه در بخش تولید دارو به نحو احسن استفاده شود.
گروه پژوهشی زعفران دانشگاه بیرجند با تکیه بر شناخت لازم از اکوسیستمهای تولید زعفران مبتنی بر تحقیقات متعدد میدانی در قالب اجرای طرحهای پژوهشی ملی و چاپ مقالات متعدد و با اطلاع از قابلیتهای موجود و چالشهای پیش رو؛ بررسی، اصلاح و بهبود روشهای تولید زعفران، امکان تولید و صادرات زعفران ارگانیک و معرفی کاربردهای پزشکی، دارویی و درمانی زعفران را در قالب معرفی محصولات فناورانه در دستور کار خود قرار داده است.
در این راستا گروه پژوهشی زعفران با توجه به سابقه تحقیق دکتر مهدیه عسکری درخصوص گیاهان دارویی وی را در دوره پسادکترا پذیرش کرد و در ادامه با همکاری دکتر هما ملایی و دکتر حمیدرضا فلاحی و استفاده از بسترهای تحقیقاتی ایجاد شده توسط گروه پژوهشی زعفران و همکاری دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، ابتدا تحقیق مقایسهای بین کاشت رایج (کاربرد کودهای شیمیایی، علفکش و آفتکش) و ارگانیک (کاربرد کود دامی، وجین علفهای هرز با دست و نبود کاربرد آفتکش) و سپس اثر مواد موثره موجود در زعفران تولیدی برای درمان بیماری سرطان سینه انجام شد.
نتایج تحقیق نشان داد که عصارههای حاصل از گلبرگ و پرچم زعفران در هر دو شرایط کاشت رایج و ارگانیک دارای اثرات ضدسرطانی بودند اما این اثرات در عصارههای حاصل از گلبرگ و پرچم زعفران کشت شده در شرایط ارگانیک بهطور معناداری از رشد سلولهای سرطانی جلوگیری کردند.
بنابر این گزارش با ادامه بررسیهای جامع در آینده شاهد چشماندازهای جدید از کاربردهای زعفران خواهیم بود که موجب ایجاد ارزش افزوده، اشتغال و تولید ثروت بیشتر برای کشور خواهد شد.
همچنین اولین مقاله چاپ شده از نتایج این تحقیق در نشریه علوم و فنون کشاورزی با عنوان "ارزیابی و تاثیر دو روش کشت ارگانیک و متعارف زعفران بر فعالیتهای فیتوشیمیایی و ضد سرطانی (سرطان سینه)" چاپ شد.
زرشک، زعفران و عناب از محصولات استراتژیک خراسان جنوبی محسوب میشود و این استان رتبه دوم تولید زعفران و رتبه اول تولید زرشک و عناب را در کشور دارد.
زعفران خراسان جنوبی از نظر کیفیت و مرغوبیت رتبه اول را در کشور داراست و از این استان به عنوان سرزمین طلای سرخ یاد میشود.