در میز اقتصاد امروز آقای حیدرعلی نصر رئیس مرکز پژوهش‌های غلات شرکت بازرگانی دولتی ایران، آقای محمدرضا خواجه مسئول بخش نان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و آقای سروی کارشناس زنجیره آرد و نان درباره ضایعات نان کشور و راهکار کنترل آن گفت‌وگو کردند.
سوال: میزان ضایعات نان کشور چقدر است؟
آقای نصر: حدود ۳۵ درصد انرژی مورد نیاز مردم از نان تامین می‌شود و بسیار با اهمیت است. ضایعات زمانی به کار برده می‌شود که در شبکه تعیین شده قابلیت مصرف نداشته باشد. در سال ۹۱ حدود ۸ درصد ضایعات نان داشتیم که با توجه به بهبود کیفیت آرد و نان امروز کاهش پیدا کرده است.
سوال: عدد اعلامی برای ضایعات نان را تایید می‌کنید؟
آقای خواجه: خبری از حدود درصد اعلام شده توسط آقای نصیر در کشور نیست، ضایعات از ۱۰ درصد تا ۵۰ درصد است. در استان‌های مختلف، کمتر از ۱۰ درصد نیست. به طور میانگین ۳۰ درصد ضایعات نان در کشور داریم. کیفیت آرد، دستمزد نانوایی و کمبود تجهیزات عامل اصلی اُفت کیفیت نان است.
سوال: اختلاف زیادی بین دو آمار اعلام شده وجود دارد، کدام آمار به واقعیت نزدیک تر است؟
آقای سروی: یکی از مشکلات اصلی ما در این حوزه همین آمار مختلف است. ضایعات ۳۰ درصدی به نظر صحیح می‌رسد که با توجه به آمار دولت ما ۹ میلیون تن مصرف نان داریم در حالی که بیش از ۱۲ میلیون تن گندم در کشور توزیع می‌شود.
آقای نصر اظهارات آقای سروی را اشتباه دانست و با اشاره به اختلاف وزنی که بین آرد و نان ایجاد می‌شود، گفت: بافت روستایی ما ۳۸۰ گرم و جامعه شهری ۲۸۰ گرم نان روزانه مصرف می‌کند که به ۹.۵ میلیون تن در کشور می‌رسد که تقریبا معادل میزان گندم مورد استفاده کشور است. اختلاف این برای صنف و صنعت بوده است.
آقای سروی با تاکید بر اعداد اعلامی گفت: اگر ۳۱۰ گرم مصرف شهری و روستایی را در نظر بگیریم میزان ضایعات همان ۳۰ درصد خواهد بود. ۱.۵ میلیون تن سهمیه صنف و صنعت جدا محاسبه شده و نباید آن را در این ارقام بگنجانند.
سوال: علت اصلی ایجاد این ضایعات بالا در تولید نان کشور چیست؟
آقای خواجه: سرانه استان اصفهان ۷ کیلو و نیم است که در برخی استان‌ها به ۱۴ کیلو می‌رسد. یکی از عوامل اصلی ایجاد این ضایعات ارزانی نان و دوم انگیزه پایین نانوایان برای پخت نان مناسب است. وجود ضایعات در کشور ما زیاد است و هر کسی شک دارد به صورت مستند به آن‌ها اثبات خواهیم کرد.
سوال: راهکار بهبود کیفیت نان و کاهش میزان ضایعات چیست؟
آقای نصر: خروج از شبکه با ضایعات متفاوت است. هر واحد تولیدی مسئول کیفیت تولید است. اگر بتواند آرد را انتخاب کند و نان را به قیمت واقعی بفروشد، رقابت حقیقی ایجاد خواهد شد که بهبود چشمگیر کیفیت نان را به همراه خواهد داشت. در کیفیت نان ۳ عامل اثر بخش است؛ یک کیفیت آرد، دو نیروی کار و تجهیزات و ماشین آلات. اگر به سمت آزادسازی پیش برویم می‌توانیم درصد ضایعات را کاهش دهیم.
سوال: طرح جدید دولت برای کنترل یارانه آرد و نان چه میزان موثر خواهد بود؟
آقای سروی طرحی را که در حال حاضر اجراست، طرح مثبتی برای کنترل قاجاق، دانست.
نمونه‌های زیادی در کشور داریم که با اهرم قیمت محصول را به سمت بهبود کیفیت سوق بدهیم، اما ممکن است واحد‌های اقتصادی به سمت کاهش کیفیت و هزینه‌ها حرکت کنند تا سود بیشتری داشته باشند.
سوال: توزیع یارانه نان بین مصرف کنندگان می‌تواند قیمت‌ها را کاهش دهد؟
آقای خواجه: اگر این طرح اجرا شود گروه مصرف کننده، دولت و نانوا‌ها سود خواهند کرد. اگر امروز مشکلاتی وجود دارد به دلیل نرخ گذاری نا مناسب در گذشته است. عدد ۳۱۰ گرم سالانه یعنی مصرف آرد کشور باید ۷.۵ میلیون تن باشد در حالی که سالانه حدود ۱۳.۵ میلیون تن آرد نیاز داریم.
سوال: این طرح چه تاثیری بر کشاورزی و کشت گندم خواهد داشت؟
آقای نصر گفت: امسال ۴.۵ میلیون تن گندم خریداری کرده‌ایم که بالای ۱۳ درصد پروتئین داشته است و کیفیت قابل قبولی دارد. آرد هم استاندارد اجباری دارد و کیفیت خوبی دارد. نانوایان قطعا در انتخاب آرد تولید را به سمت آرد با کیفیت خواهند کشید.