بدیهی است که به دنبال این افزایش قیمت چندبرابری، فروش نانهای فانتزی در سطح کشور کاهش چشمگیری را تجربه کرد و گزارش‌های میدانی از اظهارات فروشندگان این نان‌ها و اغذیه‌فروشان بیانگر آن است که با گران شدن قیمت نان باگت، بسیاری از آنها درصدد توقف یا تغییر شغل خود برآمده‌اند یا دست به تغییر نوع نان مصرفی برای تهیه ساندویچ ها و استفاده از نان لواش برای تهیه ساندویچ زده‌اند تا امکان ادامه کار داشته باشند و از تعطیلی واحد صنفی خود جلوگیری کنند.
کاهش۷۰درصدی فروش نانهای فانتزی
در همین راستا طبق اعلام اتحادیه نانهای حجیم و نیمه حجیم، فروش نانهای فانتزی بین ۶۰ تا ۷۰درصد کاهش یافته است. از سوی دیگر فعالان صنفی با انتقاد از دوگانگی سیاست‌‌‌‌ها در حوزه نان، بر این باورند که آزادسازی نرخ آرد باید در همه حوزه‌‌‌‌های نان اعم از نانهای سنتی و صنعتی صورت می‌‌‌گرفت و صرفا محدود به نانوایان فانتزی نمی‌شد. این همان موضوعی است که رئیس اتحادیه نانهای حجیم و نیمه حجیم ضمن تایید آن می‌گوید: تولیدکنندگان نان های فانتزی موافق آزادسازی نرخ آرد صنف و صنعت هستند؛ اما منتقد نحوه اجرای این طرح هستند و اگر سیاست اصلاح نظام یارانه‌‌‌‌ای همزمان برای نانهای سنتی نیز اعمال می‌‌‌شد، واحدهای تولیدکننده نانهای حجیم این‌گونه با مشکل مواجه نمی‌‌‌شدند.
به گفته محمد جواد کرمی، هرچند هدف از اجرای این طرح مبارزه با رانت عنوان شده است، اما در عمل با اجرای آن امکان ایجاد رانت تقویت شده است؛ چرا که مردم به سمت خرید نان‌‌‌‌هایی می‌‌‌‌روند که یارانه به آنها تخصیص داده می‌شود. وی بر این باور است که برای ایجاد رقابت سالم بین نانوایان سنتی و فانتزی باید شرایط اعطای یارانه مساوی شود و این دو بخش در یک رقابت سالم قرار بگیرند. چرا که اجرای این طرح باعث شده تا تعدادی از واحدهای خرد تعطیل و تعداد قابل‌توجهی از کارگران در این حرفه بیکار شوند. حتی با وجود اینکه با توجه به افزایش هزینههای تولید، اتحادیه کف قیمت را برای نانهای حجیم در نظر گرفته است، اما مصرف‌کنندگان توانایی خرید نان با این نرخ‌ها را ندارند. بنابراین اگر قیمت نان کنترل نشود، واحدهای خرد به مرور زمان از چرخه تولید حذف خواهند شد. بر این اساس، پیش از اجرای این طرح باید معایب آن را در نظر می‌گرفتند؛ چرا که اجرای یک‌شبه این طرح باعث شد تا ستون این صنف شکننده شود.
سرازیری آرد از نانواییهای سنتی به فانتزی
اما این گوشه‌ای از مشکلات و مسائل واحدهای نان صنعتی است. به گفته فعالان صنف نان در شرایط کنونی نانوایان فانتزی به دلیل افزایش چندبرابری نرخ آرد، با کاهش سرمایه در گردش نیز مواجه شده‌اند. به طوری که فرضا اگر یک واحد صنفی پیش از آزادسازی نرخ آرد ۱۰۰ کیسه آرد را با قیمت حدود ۷میلیون تومان خریداری می‌کرد، اما اکنون باید به ازای این میزان آرد حدود ۷۰میلیون تومان پرداخت کند. درواقع در شرایطی که یک کیسه آرد برای نانوایان سنتی به قیمت ۳۸هزار تومان عرضه می‌شود، همان کیسه آرد به دلیل کم لطفی و بی‌مهری مسوولان به نان صنعتی، به قیمت ۶۴۰هزار تومان به تولیدکنندگان نانهای صنعتی ارائه می‌شود و بدیهی است که نان صنعتی باید هم گران‌تر باشد.
از این رو فعالان این صنف با انتقاد از راه‌اندازی کمپین نخریدن نان فانتزی در کشور می‌گویند: در شرایطی که به دلیل افزایش قیمت‌ها تولید گران تمام می‌شود، انتظار کنترل قیمت‌ها با نخریدن غیرمنطقی است. درپی افزایش چندبرابری نرخ آرد، افزایش نرخ نان فانتزی طبیعی است و مسلما برای نانواییهای صنعتی، قیمت نان هم متناسب با افزایش قیمت آرد بالا می‌رود. بر اساس این گزارش، مساله دیگری که با گران شدن آرد نانوایی های صنعتی به وجود آمده، این است که سرازیر شدن کیسههای آرد از نانواییهای سنتی به واحدهای نان فانتزی تشدید شده است. درواقع بنا به عقیده فعالان این صنف، نحوه غلط اجرای آزادسازی آرد صنف و صنعت، به سرازیر شدن کیسههای آرد از نانوایان سنتی به نانوایان فانتزی دامن زده است. طبق اعلام مسوولان اتحادیه نانهای حجیم و نیمه حجیم، ۸۰درصد آرد با نرخ دولتی در بین نانوایان سنتی توزیع می‌شود و بدیهی است که در چنین شرایطی فضای رقابتی از بین می‌رود.
امکان توقف فعالیت اغذیه فروشان
رئیس اتحادیه اغذیه فروشان تهران نیز با اشاره به افزایش قابل‌توجه قیمت آرد برای نانوایی های فانتزی، می‌گوید: با توجه به افزایش حدود ۵/ ۲ تا ۳ برابری قیمت نان فانتزی، در حال حاضر تولیدکنندگان نان فانتزی کف قیمت را برای نانهای حجیم در نظر گرفته‌اند تا مصرف‌کنندگان که عمدتا اغذیه‌فروشان هستند، توانایی خرید نان با این نرخ‌ها را داشته باشند. به گفته احمدی شهریور، سهم نان از قیمت ساندویچ دست کم ۱۵درصد است و در کنار سایر هزینههای دیگر مانند دستمزد کارگران و... این افزایش قیمت برخی ساندویچهای مورد استقبال اقشار کم‌درآمد را به ساندویچهای گران‌قیمت برای این قشر تبدیل کرده است. از جمله این ساندویچ‌‌‌ها فلافل، به عنوان اصلی‌‌‌ترین ساندویچ عرضه شده در اغذیه‌فروشی های مناطق پایین شهر است که در حال حاضر میزان خرید فلافل ۲ عدد به ازای هر ۴ نفر شده است. بنابراین اغذیه فروشانی که عمده مشتریان آنها اقشار کم‌درآمد هستند و درآمد اصلی آنها از محل فروش این نوع ساندویچ‌‌‌هاست، حداکثر تا ۶ ماه آینده امکان ادامه فعالیت خواهند داشت.
آزادسازی آرد با هدف ممانعت از قاچاق گسترده
در این بین وزیر جهاد کشاورزی طی روزهای اخیر درخصوص دلایل آزادسازی نرخ آرد برای واحدهای نان صنعتی گفته است: ۷۰درصد روغن و ۳۰درصد غلات جهان در منطقه اوکراین و روسیه تولید می‌شود که به علت جنگ اوکراین، قیمت مواد غذایی در جهان بین ۳۴ تا ۶۰درصد افزایش یافته و موجب جیره‌‌‌‌بندی در کشورهای اروپایی شده و شرایط جدیدی برای امنیت غذایی جهان ایجاد شده است. بنابراین دولت ایران برای حفظ پایداری امنیت غذایی کشور به علت قاچاق گسترده محصولات تولیدی با آرد، تصمیم به آزادسازی آرد برای مصارف صنعتی گرفته است. جواد ساداتی نژاد با اعلام اینکه قیمت نان در نانوایی ها تغییری نکرده است، گفته است: نان صنف و صنعت آزاد شده و برای جبران آن دولت با واریز مبلغی در قالب یارانه، این افزایش قیمت را جبران خواهد کرد که بیشتر از هزینه ناشی از این گرانی خواهد بود. این تصمیم هرچند سخت بود اما جلوی فساد را خواهد گرفت و با پرداخت یارانه مستقیم به مردم، هزینه تحمیل شده جبران خواهد شد.
فشار اقتصادی به مردم در تنگنای معیشتی
با این حال مردم و فعالان صنف نان صنعتی دل خوشی از این سیاست دولت ندارند و با اعتقاد به اینکه نانهای فانتزی در حوزه خبازی قرار می‌‌‌گیرند، این اقدام دولت را اشتباه تلقی می‌کنند و بر این باورند که دولت باید درخصوص نانهای سنتی و فانتزی یک طرح مشابه را اجرا می‌کرد. بر اساس اظهارات فعالان صنفی، افزایش چندبرابری قیمت آرد برای واحدهای نان فانتزی به بهانه جلوگیری از قاچاق آن هم در حالی که سهم این واحدها از تولید نان کشور بسیار اندک است، غیرمنطقی است. چرا که ۹۰درصد نان های تولیدی در کشور سنتی است و اگر آرد دولتی قاچاق می‌شود، بخش اعظم آن از چرخه تولید نان سنتی خارج شده است. در شرایط کنونی با توجه به تورم افسارگسیخته و وضعیت نامناسب معیشت مردم، طبیعی است که آنها برای صرفه‌جویی در هزینه‌‌‌ها، نانهای سنتی را جایگزین نانهای صنعتی کنند. با توجه به اینکه تاکنون تجربه نشان داده که سیاست گران کردن کالاها مانع قاچاق نشده است، به نظر می‌رسد که دولت با اجرای این سیاست درباره نانهای صنعتی نیز به این هدف خود دست نخواهد یافت و تنها دستاورد این اقدام دولت، وارد کردن فشار اقتصادی به مردمی است که به شدت در تنگنای معیشتی قرار دارند.