تحقیقات برای کشت پاییزه چغندرقند در زمین‌های کشاورزی گلستان از سال ۸۱ برای تعیین بهترین زمان کاشت، استفاده از بذر مناسب، چگونگی مبارزه با آفات نباتی و شیوه نوین کاشت، داشت و برداشت و میزان مصرف آب مورد نیاز آغاز و از سال زراعی ۹۲-۹۱ نیز کاشت این محصول در ۸۱ هکتار عملیاتی شد.
طبق گزارش مسوولان جهادکشاورزی گلستان، زراعت پاییزه چغندرقند در این استان شمالی در سال‌های اخیر با استقبال کشاورزان افزایش یافته و در سال زراعی ۱۴۰۰ - ۱۴۰۱ به چهار هزار و ۴۰۰ هکتار رسید که تاکنون ۹۰ هزار تن از محصول تولیدی استان به کارخانه‌های قند استان‌های همجوار حمل شده است.
کشاورزان گلستانی که در این مقطع زمانی اقدام به کشت تابستانه در مزارع خود می‌کنند از کندی روند برداشت چغندرقند توسط پیمانکاران کارخانه‌های قند گلایه دارند چرا که فرصت کشت دوم را از دست می‌دهند که نتیجه آن کاهش درآمدشان خواهد بود.
برداشت چغندرقند در گلستان به طور معمول اواخر خرداد به مدت یک ماه انجام و همه محصول تولیدی استان به دلیل نبود کارخانه قند راهی واحدهای تولیدی قند در خراسان رضوی، خراسان شمالی و استان سمنان می‌شود.
به اعتقاد کارشناسان، گلستان مستعد کشت سالانه ۲۰ هزار هکتار چغندر قند پاییزه با تولید یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن محصول است و فعال سازی یک واحد صنعتی مرتبط می‌تواند بخش زیادی از هزینه‌های تردد و جابجایی چغندر قند برای کشاورزان را کاهش دهد.
صرفه جویی در مصرف آب و معرفی زراعت جایگزین کشت برنج، ایجاد تناوب زراعی، حاصل خیزی خاک، کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی و تولید ۸۰۰ هزار تن علوفه دامی (تفاله چغندرقند) از مزایای ایجاد کارخانه قند در گلستان به‌حساب می‌آید.
کندی برداشت چغندرقند و افزایش کرایه حمل
یکی از کشاورزان کلاله‌ای که بیشترین سطح کشت چغندرقند استان مربوط به این شهرستان است در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از کرایه حمل سنگین بیش از سه میلیون ریالی برای هر تن محصول گلایه کرد و گفت: با توجه به کسر هزینه حمل، بذر، سموم و کودهای تقویتی از قیمت فروش محصول، یک سوم قیمت خرید دست کشاورزان را می‌گیرد.
موسی سارانی افزود: کارخانه‌های قند هر کیلوگرم چغندر قند را با قیمت ۲۰ هزار و ۷۰۰ ریال از کشاورزان خریداری می‌کنند که در مقایسه با سایر محصولات مانند گندم بسیار کم است و افزایش قیمت خرید تضمینی که باعث بیشتر شدن سطح زیر کشت این محصول می‌شود مهمترین مطالبه چغندرکاران گلستانی است.
وی ادامه داد: در کشت قراردادی چغندرقند کشاورزان متعهد به فروش تمام سطح تولید خود به کارخانه قند هستند اما با توجه به زحمت کشت و قیمت پایین خرید تضمینی به طور قطع پاییز امسال تعداد کمتری به این نوع از کشت تمایل خواهند داشت.
عباس سارانی دیگر کشاورز کلاله‌ای هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه فرصت برای کشت دوم رو به پایان است و کارخانه قند به تعهد خود برای خریداری محصول در زمان مناسب به درستی عمل نکرده از مدیران استانی و شهرستانی خواست با مسوولان کارخانه‌های قند برای سرعت بخشیدن عملیات برداشت مذاکره داشته باشند.
وی افزود: هر چقدر بیشتر از زمان برداشت چغندرقند بگذرد علاوه بر اینکه فرصت کشت دوباره از کشاورزان گرفته می‌شود به همان نسبت از سطح عیار و کیفیت محصول کاسته و در نتیجه باعث افت قیمت و ضرر به کشاورز خواهد شد.
این کشاورز یادآور شد: تعداد دستگاه برای برداشت چغندر قند در منطقه کم است و علاوه بر آن با گرم شدن هوا و سفت شدن زمین بخشی از محصولات هنگام برداشت از بین می‌رود.
رحیم دانشور مدیر جهاد کشاورزی کلاله سطح زیر کشت چغندر قند در این شهرستان را ۷۷۹ هکتار با پیش بینی برداشت ۵۰ هزار تن اعلام کرد و گفت: از اواخر خرداد تاکنون ۱۵ هزار و ۴۰۰ تن محصول چغندر قند از سطح ۲۴۹ هکتار برداشت شده است.
وی افزود: تداوم تاخیر در برداشت حدود ۳۴ هزار تن محصول باقی مانده با وجود هفت سری ست دستگاه‌های "برگ زن، برداشت و جمع آوری کُن و بارزَن"، احتمال پوسیدگی و در نتیجه خسارت به مزارع چغندرکار را در پی خواهد داشت.
دانشور بیان کرد: نمایندگان کارخانه قند جوین با عقد قراردادی با چغندرکاران تعهد حمایت در کاشت، داشت و برداشت محصول را دادند لذا این تاخیر و کُندی در برداشت و حمل در نتیجه ایجاد خسارت به کشاورزان قابل قبول نیست.
کشت چغندرقند در سطح چهار هزار و ۴۰۰ هکتار در گلستان
رییس اداره پنبه و دانه‌های روغنی سازمان جهادکشاورزی گلستان در پاسخ به گلایه کشاورزان با اشاره به کشت چغندر قند در سطح چهار هزار و ۴۰۰ هکتار از مزارع استان، گفت: میانگین تولید این محصول در سال‌های قبل ۴۷ تا ۴۸ تن در هکتار بوده اما امسال با توجه به بارندگی خوب اردیبهشت ماه به ویژه در منطقه شرق استان عملکرد به ۶۰ تا ۷۰ تن و حتی بالاتر رسیده است.
علی موسی خانی ادامه داد: همچنین بارندگی‌ها علاوه بر افزایش عملکرد باعث شده چغندرها برگ زیادی تولید کنند که این مساله کار برداشت را برای دستگاه‌ها با سختی مواجه کرده است.
وی افزود: سطح تولید چغندر قند بیشتر از پیش بینی بود و علاوه بر آن هر کارخانه برای تبدیل چغندرقند به شکر ظرفیتی دارد به عنوان مثال ظرفیت تحویل و فرآوری کارخانه قند جوین چهار تا پنج هزار تن در روز است از طرف دیگر در بحث چغندرقند پاییزه در شرایط گرما امکان اینکه محصول در سیلو نگهداری و به مرور استفاده شود نیست یعنی بلافاصله بعد از حمل باید مورد مصرف قرار گیرد در غیر این صورت بر اثر گرما دچار فساد خواهد شد.
رییس اداره پنبه و دانه‌های روغنی سازمان جهادکشاورزی گلستان اظهارداشت: عملکرد بالا و برگ‌هایی که روی چغندرقند باقی مانده یک مقدار سرعت فرآوری را در کارخانه تولید قند پایین آورده است لذا به پیمانکاران در حال برداشت این محصول در استان تذکراتی دادیم که بار خود را تمیز تحویل کارخانه دهند.
موسی خانی با بیان اینکه ظرفیت کارخانه‌های قند تغییر نمی‌کند و از طرفی امسال عملکرد در سطح تولید بالا رفته از کشاورزان چغندرکار خواست یک مقدار تامل بیشتری داشته باشند تا به مرور محصولاتشان برداشت شود چرا که به طور قطع عملکرد بالا بر درآمد آنان تاثیر مستقیم دارد.
وی افزود: طول مدت پیش بینی شده برای برداشت چغندرقند که از ۲۰ خرداد شروع شد یک ماه بود که با توجه به شرایط پیش آمده احتمال دارد این مدت یک هفته تا ۱۰ روز افزایش یابد.
تحویل ۹۰ هزار تن چغندرقند گلستان به کارخانه‌های قند
رییس اداره پنبه و دانه‌های روغنی سازمان جهادکشاورزی گلستان گفت: تاکنون سه کارخانه قند جوین، شیروان و شاهرود با استفاده از پیمانکاران و ۳۷ دستگاه حدود ۹۰ هزار تن محصول چغندر قند را در استان برداشت کردند که معادل ۴۵ تا ۵۰ درصد از کل سطح برداشت است.
موسی خانی اظهارداشت: تعیین قیمت چغندرقند بر عهده شورای قیمت گذاری است که پیشنهاد خود را برای افزایش قیمت داده بودیم که مورد موافقیت این شورا قرار نگرفت اما در بحث کمک دولت به کرایه حمل با افزایش حدود سه هزار ریالی آن موافقت شد که مستقیم به کشاورزان بر می‌گردد.
این درحالی است که برخی از کشاورزان به ایرنا گفتند که کارخانه بابت کرایه هر تن محصول چغندرقند حدود چهار میلیون ریال کم می‌کند.
وی افزود: امسال تاکنون ۳۳۰ میلیارد ریال بابت خرید چغندرقند به حساب کشاورزان گلستانی واریز شده است و کشاورزان برای کشت دوم خود می‌توانند ذرت علوفه‌ای که زمان خاصی برای آن تعیین نشده به‌کارند.
گلستان با بیش از ۲۰ هزار کیلومتر مربع وسعت و جای دادن هفت اقلیم از ۱۳ اقلیم دنیا در همسایگی سه استان مازندران، خراسان شمالی و سمنان و کشور ترکمنستان قرار دارد و در تولید محصولات کشاورزی از جایگاه ممتازی در کشور برخوردار است به طوری که بخش کشاورزی این استان با ۲۲۰ هزار خانوار بهره بردار معادل ۳۸ درصد اشتغال خالص را به خود اختصاص داده است.
استان گلستان با این جمعیت بهره برداران کشاورزی، در تولید ۱۵ محصول راهبردی کشور شامل دانه‌های روغنی کلزا، سویا و آفتابگردان، هلو، توتون و گوشت مرغ رتبه اول، گندم، چغندرقند و خرمالو مقام دوم، شلتوک(برنج)، پیله تر ابریشم، میگو و پنبه رتبه سوم، ماهیان پرورشی و خاویاری رتبه چهارم و جو و زیتون رتبه پنجم کشوری را دارد.