خرمای دشتستان و هزار گره کور

امسال رنج باران و سیل غیرمنتظره هم بر مصائب باغداران استان بوشهر اضافه شد. بارانی که نه تنها حجم زیادی از ثمر نخل ها را بر باد داد بلکه به گفته باغداران، مقداری را هم ترش و غیرقابل استفاده کرده است.

 

عباس تدین، یکی از باغداران اهل شهر «دالکی» ضمن گلایه از افزایش نرخ حقابه و قطعی مکرر برق تلمبه های کشاورزی به خبرنگار ایسنا می گوید: سیلاب باعث خراب شدن بندهای نخیلات و از بین رفتن تعداد زیادی از نخل‌های کنار بستر رودخانه شد. ضمن اینکه حجم زیادی از محصول رطب امسال هم به دلیل باران و سیل ترش شده است.

 

این نخل دار معتقد است وجود یک نظام صنفی کارآمد در کنار تشکیلاتی منظم مثل میز خرما یا انجمن خرما می تواند با تعیین قیمت به نفع کشاورز به ما کمک کند. 

 

وی می‌افزاید:  باغداران در طول سال هزینه‌های زیادی را متحمل می‌شوند اما متاسفانه در فصل برداشت، دلالان، با اتحادی که دارند، قیمت خرما را در محدوده قیمتی ثابتی نگه می‌دارند و بدون اینکه پولی به کشاورز پرداخت کنند، محصول ما را در سردخانه‌ها دپو می‌کنند و در فصل مناسب چند برابر قیمت می‌فروشند.

 

تدین ادامه می دهد: البته امسال دکتر رضایی نماینده دشتستان در مجلس شورای اسلامی، به این مسئله ورود کرده‌اند که اتفاقات مثبتی هم برای کشاورزان رقم خورد و قیمت منصفانه‌تری نسبت به سال‌های قبل تعیین شد.

 

 

سمیه فرح بخش، مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص اقدامات صورت گرفته در حمایت‌ از نخلداران گفت: وزارت جهاد کشاورزی و مدیریت بحران پیگیر تنظیم و تدوین یک دستورالعمل حمایتی برای جبران خسارت باغداران این استان از سامانه بارشی مونسون هستند.

 

به گفته وی، هر کیلوگرم خرمای کبکاب دشتستان به عنوان رقم غالب استان بوشهر در نخلستان بسته به کیفیت از ۱۸ تا ۴۵ هزارتومان به فروش می‌رسد.

 

 

علی رزمجو، نخلدار اهل «نظرآقا»‌ی بخش سعدآباد با بیان اینکه دخل و خرج کشاورز به هم نمی‌خورد و هزینه‌های نگهداری از نخل از جمله کود، سم، ادوات کشاورزی و گازوئیل برای تلمبه داران به شدت بالا رفته است می‌افزاید: هزینه‌های حقابه به هیچ وجه منصفانه نیست و همه نخلداران از این وضعیت ناراضی هستند، با این وجود نخل‌های منطقه سعدآباد و روستای نظرآقا گاهی تا ۹۰ روز آب نمی‌خورند و به دلیل تعداد بالای نخل در روستای ما و سهمیه کم ِ آب، هستند باغ‌هایی که در همین دوره ۹۰روزه هم آبیاری نمی‌شوند و این یعنی مرگ درخت.

 

وی در مورد مشکلاتی که سیل امسال به وجود آورد می‌گوید: محصول مناطق زیادی از دشتستان و تنگستان نابود شد یا به دلیل ترش شدن محصولات، قابلیت فروش ندارند. برای مثال حجم ثمر باغ خودم از سالانه ۹ تُن به چهار تن در امسال رسیده که این برای کشاورز فاجعه است و به هیچ وجه جوابگوی هزینه‌های یک‌ساله باغ نیست.

 

رزمجو که ۲۰سال است به شغل کشاورزی مشغول است می‌گوید: همه این سال‌ها قیمت خرما غیرمنصفانه بوده، امسال تا حدودی بهتر شده است اما به دلیل نبود یک نظام صنفی مشخص و سازمان حمایت گر، نخلداری به صرفه نیست. با این وجود این باغ‌ها سرمایه‌های مردم هستند و نمی‌توانند رهایشان کنند.

 

 

موسوی، جوان تحصیلکرده اهل آبپخش که چند سالی است شغل پدری را به دست گرفته و رویکردهای تازه‌ای به نخلداری دارد به خبرنگار ایسنا می‌گوید: نبود دانش به روز باغداری و همچنین ضعف در به کارگیری شیوه‌های نوین آبیاری، آفت زدایی، کود دهی و... عامل اصلی عقب افتادگی باغداران منطقه از بازار است.

 

وی با بیان اینکه انجمن قوی و تأثیرگذاری هم در حوزه حمایتی در استان وجود ندارد، می‌افزاید: به تازگی جمعی از باغداران در شبکه‌های اجتماعی هماهنگی‌هایی جهت قیمت گذاری انجام می‌دهند اما ناکافی است.

 

این نخلدار دشتستانی بر این باور است که برندسازی نکردن از خرمای منطقه باعث شده که نه تنها در زمینه بازاریابی محصولات ضعیف عمل شود بلکه در مواردی خرمای "کبکاب" دشتستان به عنوان خرمای بهبهان به فروش برسد.

 

 

موسوی از سختگیری‌های مسیر صنعتی شدن خرما می‌گوید: وجود موانع اداری فراوان برای اخذ مجوزهای بهداشتی همچون سیب سلامت و.. یکی از عمده دلایل بی‌رغبتی سرمایه‌گذاران برای ورود و سرمایه گذاری در صنایع تبدیلی است. به همین دلیل باغداران هنوز به صورت سنتی محصولات خود را بسته بندی می‌کنند و یا به صورت عمده به واسطه‌هایی که به‌طور معمول نماینده تجار بزرگ‌تر در خارج از استان هستند می‌فروشند.

 

علی محمد صمیمی، نایب رئیس انجمن ملی خرما در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا ضمن ابراز نگرانی برای برند خرمای کبکاب دشتستان از تلاش‌ها برای برندسازی در این حوزه می‌گوید: انجمن ملی خرما از طریق نهادهای مسئول در این حوزه همچون سازمان استاندارد و وزارت ارشاد سعی دارد که به کاربردن کلمه دشتستان بر روی بسته بندی‌های بی نام و نشان ممنوع شود و هر واحد تولیدی از برند خاص خود استفاده کند. این اقدام به این خاطر است که یک نام کلی و بدون هویت تجاری سبب خسارت به اعتبار خرمای منطقه نشود و این مسئله، همکاری دو سازمان استاندارد و وزارت ارشاد را می‌طلبد.

 

وی در مورد ماهیت و اهداف انجمن ملی خرما گفت: انجمن ملی خرمای ایران وانجمن‌های استانی، ماحصل تشکل گرایی در حوزه صنعت خرما از کاشت تا سفره است. به این صورت که تمام عناصر زنجیره ارزش خرما در ساختاری که برخاسته از اتاق‌های  بازرگانی، صنعت، معدن وکشاورزی استانی و ایران است متشکل شدند. انجمن ملی در ۶ استانی که بیشترین محصول خرما را دارند شعبات مستقل نیز دارند. اهداف کلی انجمن حول مطالبات بنیادی عناصر زنجیره تولید و سامان دادن به وضعیت خرما است.

 

این فعال حوزه خرما می‌افزاید: انجمن خرمای بوشهر دارای هویت مستقلی از نظر ثبتی است  و از سال ۱۳۹۷، جز یک سال، نمایشگاه و همایش‌های ملی سالانه از سوی انجمن خرمای استان بوشهر برگزار شده که در سطح کشور بی نظیر بوده است. همچنین در انجمن ملی و استانی تلاش داریم باغداران بیش از گذشته فعال شوند و سطح تعاملات بین فعالین این بخش افزایش یابد.

 

صمیمی، با بیان اینکه توسعه این صنعت باید از نخل و از دل باغداری ما شروع شود می‌گوید: ما، چون نهاد اجرایی نیستیم قدرت تعیین قیمت نداریم، گرچه  قیمت گذاری دستوری کارکرد مثبتی به همراه ندارد و اگر حمایت‌های حاکمیتی در حوزه خرما اجرا نشود، منجر به از دست رفتن سهم ما از بازارهای جهانی می‌شود.

 

عضو هیئت مدیره انجمن خرمای استان بوشهر ادامه داد: امر قیمت گذاری باید بین دولت و صنایع تقسیم شود. به این صورت که دولت به صنایع یارانه خرید پرداخت کند و صنایع، قیمت نهایی را منصفانه به کشاورز بپردازد. این کاری است که عربستان انجام می‌دهد و متاسفانه در غفلت ما بازارهای جهانی را دارد فتح می‌کند.

 

وی می‌گوید کار انجمن خرما قیمت گذاری یا خرید تضمینی نیست، اما تلاش می‌کنیم با رایزنی و برگزاری جلسات با مقامات و نهادهای ذیربط، راهکارهای رونق بازار خرما را ارایه دهیم.

 

صمیمی ادامه داد: دولت باید از طریق یارانه و وام‌های کم بهره از نخلداری حمایت کرده و سازوکار صادرات را از طریق کاهش تعرفه صادرات برای وزن‌های پایین‌تر و همچنین ایجاد خط اعتباری تسهیل کند.

 

 

این فعال صنعت خرما می‌گوید به جای قیمت گذاری دستوری و اخلال در روند طبیعی بازار، ما نیاز به حمایت دولت و مجلس داریم.

 

وی گفت: حمایت از نخلدار فقط قیمت گذاری از بالا نیست، تسهیل مجوزهای سردخانه‌های مورد نیاز نخلداران درکنار نخیلات و باز سازی خانه -مزرعه می‌تواند به نخلداری جان تازه‌ای دهد.

 

صمیمی در مورد فعالیت‌های برخی افراد در فضای مجازی بیان کرد: متاسفانه برخی‌ها با جوسازی علیه تجار که جزئی از زنجیره تولید هستند و بسیاری از آن‌ها خود نخلداری هم می‌کنند سعی در بر هم زدن نظم بازار دارند. در حالی که برای مثال همین تجار دشتستانی، خرمای ما را از امارات و شبه جزیره بالکان و کانادا گرفته تا دورترین نقاط چین و روسیه و تا نزدیکی‌های قطب، برای فروش و عرضه برده‌اند و با این توانمندی‌ها، قابل حذف از چرخه تولید و فروش نیستند.

 

وی به خبرنگار ایسنا گفت: کار ما همگرایی و ایجاد وحدت و تعامل بین تمام عوامل تاثیرگذار در زنجیره تولید است و توصیه می‌کنیم بازار را به حال خود بگذارید تا بنا بر روند عرضه و تقاضا به پیش رود.

 

علی‌محمد صمیمی، افزود: نخیلات استان به‌ویژه دشتستان، نیاز به بازسازی ونوسازی و اصلاح ارقام دارد. اصلاح ارقام به معنای جایگزینی نیست بلکه ارقام موجود و طبیعی که متاسفانه به حال خود رها شده است را از نظر "به پروری" و "به زراعی" به تولید با بهره وری بالاتر رساند.

 

عضو انجمن ملی خرما ادامه داد: دیگر راهکار برای توسعه صنعت خرما، نخست توسعه مکانیزاسیون نخیلات و روش‌های نوین آبیاری است و در گام بعد تسهیل قوانین بالاسری جهت قبول نخیلات در وثایق بانکی و تسهیلات با بهره زیر چهار درصد و بازپرداخت بلند مدت است. تا نخلدار که رکن اصلی صنعت خرمای منطقه است در مسیر توسعه پایدار و مستمر قرار بگیرد.