«مرتضی سعادتی کیا» در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا، درباره وضعیت گندم کشور، اظهار کرد: طبق آمارها نیاز سالانه کشور به گندم برای نان بین ۹ تا ۱۰ میلیون تن و مصارف صنف و صنعت حدود ۲ میلیون تن است که امسال از این میزان ۷.۴ میلیون تن از محل تولید داخلی تامین شده و مابقی باید از محل واردات تامین می‌شود.
وی افزود: ۴.۶ میلیون تن گندم وارداتی مربوط به سال گذشته است، زیرا دولت سال گذشته تنها ۴.۵ میلیون تن گندم از محل تولید داخل خریداری کرده بود و برای اینکه کشور با کمبودی مواجه نشود و از سوی دیگر برای حفظ ذخایر استراتژیک باید گندم مورد نیاز کشور را از محل واردات تامین می‌کرد.
مدیرکل هماهنگی خرید داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران گفت: برنامه واردات ما این‌گونه است که ثبت سفارش گندم را برای ذخایر استراتژیک و مصرف جاری کشور داریم و اکنون کشتی‌ها در مراحل مختلفی مانند آماده برای تخلیه، منتظر تخلیه، در حال تخلیه در بنادر کشور و... هستند.
میزان خرید گندم از ۷.۴ میلیون تن عبور کرد
سعادتی کیا با یان اینکه شرکت بازرگانی دولتی ایران متولی خرید کالاهای اساسی همچون گندم و دانه‌های روغنی است، تصریح کرد: طبق آمارها از ابتدای فصل برداشت تا کنون میزان خرید تضمینی گندم از مرز ۷.۴ میلیون تن عبور کرده است که از این میزان نزدیک ۷.۲ میلیون تن توسط دولت خریده شد و حدود ۲۱۸ هزار تن توسط کارخانه‌های آرد و ماکارونی به طور مستقیم به صورت توافقی خریداری شد.
وی، ارزش گندم خریداری شده توسط دولت را ۸۳ هزار میلیارد تومان اعلام کرد و افزود: تمامی وجوه کشاورزان پرداخت شده است.
رشد ۵۸ درصدی خرید گندم نسبت به سال گذشته
مدیرکل هماهنگی خرید داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران خاطرنشان کرد: سال گذشته کل خرید تضمینی گندم ۴ میلیون ۵۳۶ هزار تن بود که علاوه بر آن ۱۵۵ هزار تن آن نیز توسط کارخانه‌های آرد و ماکارونی به طور مستقیم خریداری شده بود.
سعادتی کیا اضافه کرد: در بخش خرید تضمینی میزان خرید گندم نسبت به سال گذشته ۲ میلیون و ۶۳۵ هزار تن افزایش داشت که رشد ۵۸ درصد را نشان می‌دهد و رقم ۸۳ هزار میلیارد تومان نیز به‌تنهایی از مجموع ارزش گندم‌هایی که دولت از سال ۹۶ تا ۱۴۰۰ خریداری کرده، ۱۸۰۰ میلیارد تومان بیشتر است.
وی با اشاره به ۷.۴ میلیون تن خرید گندم در سال جاری گفت: این حجم خرید گندم توسط ۱۰۴۲ مرکز در سراسر کشور و از ۵۱۰ هزار کشاورز در قالب یک میلیون و ۴۱۳ هزار محموله تحویل خریداری شد.
این مقام مسوول ادامه داد: قیمت خرید تضمینی گندم پس از سال‌های متمادی ۱۵ شهریورماه سال گذشته یعنی قبل از فصل کشت ۷۵۰۰ تومان اعلام شد که در جلسات بررسی بودجه در مجلس به ۹۵۰۰ تومان تغییر و اصلاح شد اما دولت سیزدهم در فروردین‌ماه امسال هم‌زمان با جنگ روسیه و اوکراین این رقم را به ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش داد.
۱۰۰ هزار تن دانه روغنی کلزا خریداری شد
مدیرکل هماهنگی خرید داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران بیان کرد: علاوه بر خرید تضمینی گندم، خرید دانه‌های روغنی نیز بر عهده این شرکت است که هم‌زمان با خرید گندم، کلزا نیز خریداری می‌شود و امسال ۱۰۰ هزار تن دانه روغنی کلزا به‌صورت تضمینی خریداری شده است.
وی اظهار داشت: ابتدا قیمت هر کیلوگرم کلزا ۱۵ هزار تومان تعیین شده بود، اما در بحث مردمی سازی یارانه‌ها، طبق مصوبه شورای قیمت‌گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی در اواخر خردادماه امسال، علاوه بر آن نرخ مقرر شد ۸۵۰۰ تومان دیگر به کلزا کاران پرداخت شود.
سعادتی کیا منابع مختلف پرداخت بهای پول گندمکاران را بودجه، تسهیلات بانکی و منابع داخلی حاصل از فروش گندم توسط شرکت بازرگانی دولتی ایران اعلام کرد و افزود: ما با توجه به اینکه در اردیبهشت‌ماه امسال طرح مردمی سازی یارانه‌ها اجرا شد، در برخی مقاطع زمانی در دریافت اعتبارات تاخیر داشتیم که باید سازمان برنامه و بودجه تخصیص می‌داد اما در حال حاضر وجه تمامی فایل‌های ارسالی به بانک عامل تا ۱۰ مهرماه پرداخت شده است.
اجرای کشت قراردادی گندم در تمامی استان‌ها
مدیرکل هماهنگی خرید داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران درباره کشت قراردادی نیز گفت: با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته کشت قراردادی در ۷ استان کشور و در سطح ۱۵۰ هزار هکتار از اراضی استان‌های جنوبی و استان گلستان انجام و مقرر شد در سال زراعی جاری کشت قراردادی گندم در همه استان‌ها اجرا شود.
وی اظهار داشت: برآورد تولید اولیه اراضی آبی مشمول کشت قراردادی ۴۵۰ هزار تن بود، اما عملکرد ما ۳۶۵ هزار تن شد که این تفاوت به دلیل پیش‌بینی عملکرد تولید در واحد سطح بوده است.
سعادتی کیا با بیان اینکه برداشت گندم هر ساله از ابتدای فروردین‌ماه آغاز می‌شود، ادامه داد: در نیمه دوم سال برنامه‌ریزی ما برای خرید تضمینی انجام می‌شود، به طوری که برنامه زمان‌بندی اقدامات به استان‌ها اعلام و استان‌ها با اخذ مقادیر پیش‌بینی تولید و خرید از جهاد کشاورزی استان‌ها نسبت به درج فراخوان برای همکاری در فصل خرید در جراید کثیرالانتشار و رسانه‌ها اقدام می‌کنند. پس از دریافت اطلاعات و در زمان‌بندی مشخص مراکز خرید مورد بازدید قرار گرفته و در صورت احراز شرایط و متناسب با نیاز استان با آنها قرارداد منعقد می‌شود. کلیه مراحل به نحوی انجام می٬شود تا در شروع فصل خرید مراکز مشخص و عوامل انسانی مورد نیاز در آن مستقر شده باشند.
مدیرکل هماهنگی خرید داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران تاکید کرد: از سال ۹۶ تاکنون وجوه عملیات خرید گندم و ارسال اطلاعات به بانک عامل با به‌کارگیری توسط سامانه بر خط یکپارچه فناوری اطلاعات (سیفا) انجام می‌شود.
مطلوبیت قیمت خرید تضمینی برای سال جاری/ قیمت گندم وارداتی از خرید تضمینی کمتر است
وی گفت: اکنون قیمت واردات گندم از کشورهای حاشیه دریای خزر از قیمت خرید تضمینی تعیین شده، پایین‌تر است، به طور مثال اگر قیمت خرید گندم با احتساب یارانه کاشت در کشور ما برای سال زراعی جدید ۱۳ هزار تومان تعیین شده است اما قیمت گندم وارداتی در حال حاضر حدود ۹ هزار تومان برآورد می‌شود. این مهم نیز در راستای حمایت از کشاورزان صورت گرفته است.
سعادتی کیا درباره ورود موقت گندم تصریح کرد: گندم وارداتی موقت توسط بخش خصوصی انجام می‌شود و آنچه توسط شرکت بازرگانی دولتی ایران وارد خواهد شد برای تامین کمبود نیاز داخلی و حفظ ذخایر است.
قیمت تمام شده گندم برای دولت ۱۲ هزار تومان است
مدیرکل هماهنگی خرید داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران افزود: دولت همچنان سالانه رقم قابل توجهی به گندم و آرد و نان یارانه می‌دهد و قیمت نان سال‌های سال است که متناسب با تورم و افزایش هزینه‌های نانوایی نبوده است، به طور مثال دولت گندم را کیلویی ۱۱ هزار و ۵۰۰ می‌خرد و با هزینه‌های کارمزد مراکز حمل و نقل و...، هر کیلوگرم گندم برای دولت بیش از ۱۲ هزار تومان تمام می‌شود. همین گندم را به کارخانه‌های برای مصرف خبازی با متوسط قیمت ۷۱۹ تومان می‌فروشد که تقریباً رایگان است، زیرا بعضاً هزینه حمل و نقل ما از محل فروش گندم برای دولت بالاتر تمام می‌شود.
وی گفت: دولت گندم را به کارخانه ارزان می‌دهد و کارخانه نیز ملزم است آرد را ارزان تحویل نانوایی دهد و نانوایی نیز اجازه افزایش قیمت نان را ندارد، در حالی که ماده اولیه یکی از اقلام قیمت تمام شده برای کارخانه و نانوایی است. سایر اجزا قیمت تمام شده شامل هزینه‌های دستمزد و سربار همواره در مقاطع زمانی قبلی افزایش یافته است و در بلندمدت این موضوع موجب غیراقتصادی شدن فعالیت حلقه‌های ذیل در این زنجیره می‌شود؛ به عبارت دیگر با ثابت نگه‌داشتن قیمت فروش گندم به کارخانه، اجازه افزایش قیمت آرد و به‌تبع آن نان داده نشده است.
سعادتی کیا اظهار داشت: اکنون قیمت هر کیلو آرد مصارف خبازی حدود ۸۰۰ تا ۸۵۰ تومان با توجه به نوع نان و میزان سبوس‌گیری است و نانوایی هم با توجه به قیمت آرد تحویلی، اجازه افزایش قیمت نان را ندارد، لذا با شرایط موجود نان از نظر قیمتی، ارزان‌ترین محصول است. دولت علاوه بر یارانه نقدی به مصرف‌کنندگان، یارانه به کارخانه‌های آرد بابت آسیابانی و نیز به نانوایی‌ها می‌پردازد.
پرداخت ۱۵ درصد مبلغ از محل فروش نان به خبازی‌ها
مدیرکل هماهنگی خرید داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران تاکید کرد: یارانه‌ای از زمان نصب کارتخوان‌ها یارانه‌ای در نانوایی‌ها داده می‌شود که معادل ۱۵ درصد فروش روزانه آنهاست و احتمال افزایش این رقم نیز وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه چند نرخی بودن قیمت می‌تواند موجب فساد و رانت شود، گفت: هر کیسه آرد که قیمت واقعی آن حدود ۶۰۰ هزار تومان است، برای مصارف نانوایی با نرخ ۳۸ هزار تومان به نانوایی داده می‌شود. اگر فرد سودجویی روزانه یک کیسه از این آرد را پخت نکند و آن را در بازار آزاد بفروشد، می‌تواند ماهانه بین ۱۵ تا ۱۸ میلیون تومان از این محل درآمد داشته باشد که رقم قابل توجهی است.