اتحادیه اوراسیا یک اتحادیه گمرکی متشکل از کشورهای بلاروس، قزاقستان، روسیه، ارمنستان و قرقیزستان است. از کالاهایی که میان کشورهای این اتحادیه جابه‌جا می‌شوند هیچ حق گمرکی دریافت نمی‌شود و (بر خلاف مناطق تجارت آزاد) اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا یک تعرفه خارجی مشترک برای همهٔ کالاهایی که به اتحادیه وارد می‌شوند، در نظر می‌گیرد.
از جمله مزیت‌های اتحادیه اوراسیا این است که به عنوان یک نهاد واحد در مذاکرات بین‌المللی نظیر مذاکره با سازمان تجارت جهانی وارد می‌شود و دیگر لازم نیست هر کشور به صورت جداگانه مذاکره کند.
کشورهای عضو، اتحادیه اقتصادی اوراسیا تعرفه گمرکی تمامی کالاها را در سال 2011 در تجارت با یکدیگر حذف کردند. در سال 2011 کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا یک کمیسیون مشترک برای رشد تبادلات اقتصادی تاسیس کردند. کمیسیون اقتصادی اوراسیا نقش یک سازمان تنظیم‌کننده برای اتحادیهٔ گمرکی اوراسیا بازی می‌کند. در سال 2021 نیز ایران به جمع اتحادیه اوراسیا پیوست.
گفتنی است، از سال 1397 و هم زمان با تشدید تحریم‌ها واردات برخی کالاها که مشابه تولید داخل داشتند ممنوع شد. با این سیاست‌گذاری که دولت انجام داد، شاهد صرفه‌جویی 3 تا 5 میلیارد دلاری در شرایط دشوار ارزی کشور بودیم.
لازم به ذکر است که با توجه به سیاست‌های دولت طی سه سال اخیر شاهد ممنوعیت واردات کالاهای مصرفی به کشور بودیم. در دولت سیزدهم اما استراتژی افزایش تجارت با همسایگان در دستور کار قرار گرفت و به پیمان‌های منطقه توجه ویژه‌ای شد. یکی از اقدامات قابل توجه در این حوزه صدور اجازه ثبت سفارش کالاهای ممنوعه از اتحادیه اوراسیا بود.
فراهم شدن امکان ثبت سفارش کالاهای ممنوعه تولید اتحادیه اوراسیا
رحمت‌الله خُرمالی، مدیرکل آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت ایران در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در خصوص فراهم شدن امکان ثبت سفارش واردات کالاهای ممنوعه از مبدا کشورهای اوراسیا گفت: واردات برخی از اقلام که به سبب حمایت از تولید داخلی به کشور ممنوع بوده است. پیرو مصوباتی که از نهادهای بالادستی اخذ شده، امکان ثبت سفارش کالا واردات این دست از کالاها از کشورهای اوراسیا فراهم شده است.
وی تاکید کرد که کالاهایی امکان واردات به کشور را دارند که حتما در همان پنج کشور اتحادیه اوراسیا تولید شده باشند، به عبارت دیگر در گواهی مبدا این کالاهای باید حتما ساخت یکی از پنج کشور اتحادیه اوراسیا ذکر شده باشد.
پیش‌بینی صادرات 1.3 میلیارد دلاری به اتحادیه اوراسیا تا پایان سال 1401
مدیرکل آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت ایران در خصوص شرایط تجارت با اتحادیه اوراسیا پس از امضای قرارداد تجارت ترجیحی با این اتحادیه گفت: بر اساس امضای توافق‌نامه تجارت ترجیحی که از سال 1398 با اتحادیه اقتصادی اوراسیا امضا شده است، در حوزه روسیه شاهد صادرات قطعی 340 میلیون دلاری در شش ماهه ابتدایی سال 1401 هستیم که رشد 25 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل دارد.
وی افزود: صادرات به ارمنستان نیز حدود 180 میلیون دلار(رشد 15 درصدی)، صادرات به قزاقستان و قرقیزستان به ترتیب 75 میلیون دلار و 25 میلیون دلار و بلاروس نیز حدود 10 میلیون دلار بوده است. مجموع صادرات ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا بیش از 620 میلیون دلار در 6 ماهه ابتدایی سال بوده است.
خرمالی با بیان اینکه در این مدت شاهد رشد 15 درصدی میانگین صادرات به کشورها این حوزه بودیم. واردات ایران از این کشورها حدود یک میلیارد و 965 میلیون دلار با رشد بیش از 40 درصد در مدت مشابه بوده است. با کمیسیون مشترکی که به کشور روسیه، بلاروس و ارمنستان برگزار شد، روند تجارت با اتحادیه اوراسیا رو به رشد است. پیش‌بینی می‌کنیم که بیش از یک میلیارد 300 میلیون دلار صادرات کالاهای ایرانی به محدوده اوراسیا تا پایان سال رخ دهد.
احتمال صفر شدن تعرفه گمرکی میان ایران و پنج کشور اوراسیا تا انتهای سال
مدیرکل آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به اینکه پنجمین دور مذاکرات حضوری با اتحادیه اوراسیا در مهر ماه برگزار شد، گفت: قرار است که تا پایان سال 2022 مذاکرات مربوط به انعقاد قرارداد تجارت آزاد جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه اوراسیا انجام شود و طی این موافقت نامه و پس از تصویب آن در مراجع قانونی ایران و پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا، به مرور زمان حدود 90 درصد تعرفه‌ها صفر خواهد شد. با این اتفاق امیدوار هستیم اولین پیوند ایران با یک اتحادیه منطقه‌ای صورت بگیرد و حجم مبادلات را رشد مواجه شود.
رشد 50 درصدی تجارت ایران با اوراسیا طی سه سال
وی در مورد اثرات اجرای توافق موقت با اتحادیه اوراسیا که از مهر ماه سال 1398 اجرایی شد، گفت: در آن سال صادرات ما به این پنج کشور حدود 840 میلیون دلار بوده است، اما در مدت مشابه سال جاری، بیش از 50 درصد رشد صادرات را شاهد هستیم. اثر این موافقت‌نامه را می‌توان در حجم تجارت خارجی دید.
به گزارش تسنیم، کشورهای همسایه بازارهای پرظرفیتی هستند که طی سال‌های اخیر توجه چندانی به آنها نشده است، درعین حال حجم واردات این همسایگان ایران بسیار قابل توجه است. طی یک سال گذشته تمرکز ویژه‌ای بر روی این بازارها شکل گرفته است و شاهد حضور هیئت‌های تجاری متعددی از ایران در کشورها همسایه بودیم.
ضمن اینکه نشست‌های مشترک تجاری متعددی نیز با هیئت‌های خارجی در ایران برگزار شد که این موارد می‌تواند به رشد تجارت ایران و رشد سهم کشور در بازارهای کشورهای همسایه کمک کند.