گیاهان دارویی هزاران سال است که در تهیه دارو و همچنین آشپزی مورد استفاده قرار می گیرند با این وجود طعم و اثرات دارویی که این گیاهان دارند غالبا آنها را در زمره دارو قرار می دهد. به این ترتیب امروزه در حالی که علم پزشکی جریان اصلی بسیاری از داروهای مشابه را سنتز کرده است، گیاهان هنوز هم اغلب در درمان‌های جایگزین، به عنوان مکمل ها و البته در آشپزی به دلیل طیف گسترده ای از مزایای شان استفاده می شوند. در ایران نیز غالبا وزارت جهاد کشاورزی طی سالهای اخیر روی تولید چند گیاه دارویی خاص از جمله «گل محمدی، شیرین بیان، گل گاوزبان و زیره» تاکید دارد و در راستای توسعه آنها نیز تسهیلاتی را به کشاورزان این بخش می دهد، اگرچه در بحث تخصیص تسهیلات هر سال تمهیداتی جدیدی اندیشیده می شود. با این وجود یکی از اصلی ترین گیاهان دارویی تولیدی در کشور در واقع محصول زعفران است که علیرغم تمام مسائل پیرامون تولید، بازار، نوسانات قیمتی و همچنین بازارهای صادراتی این محصول وجود دارد یکی از گرانترین گیاهان دارویی در سراسر جهان محسوب می شود.
تولید سالانه ۳۵۰ تا ۴۰۰ تن زعفران در کشور
در واقع بر اساس گزارش های منتشر شده از سوی شورای ملی زعفران سالانه بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ تن از این محصول در کشور تولید می شود و به این ترتیب ۹۰ درصد از محصول زعفران در ایران تولید و تامین می شود. بر اساس این گزارش گرانترین گیاه دارویی در جهان «زعفران سوپرنگین» ایران است و به گفته کارشناسان جهانی، زعفران سوپرنگین تازه به دلیل طعم فوق العاده شیرین و خاکی آن به عنوان با ارزش ترین گیاه دارویی نیز شناخته می شود و هر چه گیاه قرمزتر باشد، قوی تر است.
از سوی دیگر زعفران سرگل دومین گیاه دارویی گران در جهان است که در واقع به معنای بالای کلاله های زعفران در بالای گیاه است. نکته جالب توجه اینکه هنگام برداشت، این کلاله ها نخ یا رشته هایی هستند که سپس از نظر کیفیت ارزیابی می شوند و رشته های نارنجی یا زرد نسبت به رشته های قرمز قدرت کمتری دارند و بنابراین ارزش کمتری دارند.
در حالی که ایران ۹۰درصد بازار جهانی زعفران را در اختیار دارد در بین گیاهان دارویی زعفران سوپر نگین، زعفران سرگل، گرده رازیانه، گل بنفشه و گیاه پیپالی گران ترن گیاهان دارویی در جهان محسوب می شوند
همچنین در این گزارش آمده است گرده رازیانه که عمدتا به نام ایتالیا شناخته می شود سومین گیاه گران قیمت در جهان است و قیمت آن به بیش از ۹ دلار د هر انس می رسد. گرده رازیانه را می توان به صورت ادویه خشک کرد، اما می توان از آن به عنوان یک گیاه تازه نیز استفاده کرد که در مقایسه با رازیانه خشک که معمولاً در سوپر مارکت ها خریداری می شود، معطرتر و تردتر است. از سوی دیگر روغن رازیانه موجود در این گیاه همان چیزی است که رایحه منحصر به فرد آن را ایجاد می کند و می توان آن را به طور جداگانه برای استخراج گیاهانی مانند روغن رازیانه ضروری برداشت کرد که طیف وسیعی از فواید دارویی خاص خود را دارد.
علاوه بر این گل بنفشه چهارمین گیاه دارویی گران قیمت در جهان است و معمولا در شمال ایران، هر جا که رطوبت زیاد باشد، می رویند. گل بنفشه به طور مکرر در عصاره گیری های گیاهی برای مزایای آرایشی استفاده می شود، زیرا گل ها به دلیل توانایی خود در جوان سازی پوست و مو شناخته شده اند، آنها همچنین پتانسیل درمان طبیعی هموروئید را دارند. با این حال، این گل ها نیازی به پردازش دارویی ندارند. همچنین می توان آن ها را به تنقلات، چای، سالاد یا اسموتی ها اضافه کرد که رنگ های بنفش زنده و طعم شیرین گیاه را به آن ها می دهد. بهترین گل بنفشه می تواند تا ۷دلار در هر اونس هم فروش برود.
بر اساس این گزارش گیاه پیپالی که به عنوان فلفل بلند نیز شناخته می شود در رتبه پنجم گرانترین گیاهان دارویی قرار دارد. در واقع پیپالی که عمدتا محصول اندونزی، تایلند و هند است گیاهی با طعم ملایم تر و شیرین تر از دانه های فلفل معمولی است که کماکان تندی کافی برای طعم دادن به غذا دارد. نکته جالب توجه اینکه روش های دارویی جایگزین در هند، که در مجموع به نام «آیورودا» شناخته می شوند، اغلب از پیپالی در دستور العمل های خود استفاده می کنند و از مزیت ترکیب شیمیایی موجود در این گیاهان که هم طعم تند و هم خواص دارویی آن ها را می دهد، استفاده می کنند.
گیاه گل گاوزبان به عنوان یکی از گیاهان مورد تاکید وزارت جهاد کشاورزی در بازارهای جهانی بسته به نوع کیفیت آن تا ۴دلار به ازای هر اونس هم خرید و فروش می شود
گیاه پیپالی می تواند تا ۵ دلار در هر اونس در بازارهای ادویه لوکس جهان به فروش برسد.
قیمت ۴ دلاری هر اونس گل گاوزبان در بازارهای جهانی
همچنین بر اساس این گزارش گل شور دیگر گیاه گران قیمت در این بخش است که غالبا طعمی ملایم و خاکی دارد و عمدتا در ایران رشد می کند. در واقع گل شور به دلیل داشتن مواد مغذی بسیار معروف هستند و تقریبا هیچ کالری به مصرف روزانه شما اضافه نمی کنند. به همین دلیل است که آنها اغلب در ترکیبات چای ارگانیک به شکل خشک شده یا تازه استفاده می شوند.
از سوی دیگر گیاه «رومی ماستاگی رزینی» دیگر گیاه دارویی گران قیمت است و اغلب به عنوان یک گیاه دارویی در طب آیورودا استفاده می شود، که جایگزین سنتی هندی برای درمان های دیگر است. گفتنی است صمغ این گیاه از درخت بنه جمع آوری می شود و به عنوان یک مکمل ضد میکروبی، ضد باکتری، ضد قارچ، ضد سرطان و حتی مکمل های کاهش دهنده فشار خون استفاده می شود. این گیاه به نرخ ۵ دلار در هر اونس در بازار خرید و فروش می شود.
گفتنی است گل گاوزبان دیگر گیاه دارویی گران قیمت در بازارهای جهانی است که عمدتا در فرآورده های دارویی استفاده می شود. گل گاو زبان با کیفیت بالا تا ۴ دلار و نیم در هر اونس به فروش می رسد.