در میز اقتصاد امروز موضوع تاخیر در پرداخت مطالبات خرید تضمینی گندم مورد بررسی قرار گرفت و آقای نصر معاون بازرگانی شرکت بازرگانی دولتی ایران وزارت جهاد کشاورزی، آقای اعظمی سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی، آقای مودیان کارشناس اقتصاد کشاورزی، آقای هاشمی رئیس ینیاد ملی گندمکاران به سوالاتی پاسخ دادند.
سوال: چه میزانی تاکنون پرداخت شده است؟
نصر: تا به امروز ۲ میلیون و ۹۰۶ هزار تن از کشاورزان خریداری شده که شامل ۱۹ استان کشور است که نسبت به مقطع زمانی مشابه سال قبل ۲ میلیون و ۱۶۰ هزار تن افزایش داشته است. خوشبختانه در استان‌های گرمسیری حدود ۳۴ درصد رشد را شاهد بودیم. در مقطع زمانی خرید گندم تا امروز که مبنای دولت پرداخت ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم بود که طی سه مرحله پرداخت شده است. تاکنون ۱۵.۶ هزار میلیارد تومان پرداخت شده و مابقی آن هم حدود ۱۷ هزار میلیارد تومان است. بر اساس مصوبه‌ای که امروز در خصوص قیمت خرید تضمینی انجام شد، این ۱۷ همت به ۲۷ همت افزایش پیدا می‌کند.
سوال: میانگین تاخیری که در پرداخت مطالبات وجود دارد چند روز است؟
اعظمی: در جنوب کشور ۶۰ روز است که برداشت شروع شده و تاکنون پرداختی صورت نگرفته است. طبق تبصره سه قانون خرید تضمینی محصولات کشاورزی، دولت مکلف شده جبران خسارت کشاورز را داشته باشد که تاکنون این اتفاق نیفتاده است. طبق قانون باید بندی به قرارداد‌ها اضافه شود که دولت به پرداخت این خسارت ملزم شود. در سال‌های قبل این اتفاق نیفتاده و در بهترین شرایط در فاصله دو هفته به کشاورزان پرداخت شده است.
سوال: منابعی برای پرداخت خسارت کشاورزان در نظر گرفته نشده است؟
نصر: این موارد نیازمند دستورالعمل اجرایی است. سازمان برنامه و بودجه باید اعتبار آن را تخصیص دهد که می‌تواند در شورای قیمت گذاری مطرح شود و تصمیم گیری شود. این موضوع توسط شورای قیمت گذاری ابلاغ نشده و می‌تواند طرح و بررسی شود و در صورت ابلاغ برای کشاورزان قابلیت پرداخت دارد.
سوال: میزان این خسارات چه میزانی است؟
مودیان: موضوع خرید تضمینی و ابلاغ آن، همواره برای ما موضوع مهمی بوده است. ما در سال‌هایی که قیمت را خوب اعلام کردیم در فرآیند خرید مشکل داشتیم. فرآیند خرید به دو بخش فنی و بحث تسویه مربوط می‌شود. امسال شاهد هستیم که نه تنها بحث جریمه دیر کرد، که حتی در پرداخت مطالبات اصلی با نرخ ۱۵ هزار تومان مصوب هم تاخیر وجود دارد.
در مصوبه شورای قیمت گذاری این موضوع مشخص شده که شرکت بازرگانی دولتی و تعاون روستایی، ۲۴ ساعت بعد از تحویل گندم باید پول را واریز کنند. کمترین سود بانکی که توسط شورای پول و اعتبار ابلاغ شده ۵ درصد در کوتاه مدت و ۲۲.۵ درصد برای بلند مدت سالانه است. اگر سود بانکی ۵ درصد را در نظر بگیریم، به ازای یک میلیون تن گندم ۳ همت جریمه دیرکرد برای یک ماه خواهد بود.
سوال: مجلس چگونه به این ماجرا ورود کرده است؟
اعظمی: تا همین الان، سازمان برنامه و بودجه از وظیفه ذاتی خودش طبق تبصره ۲ قانون خرید تضمینی محصولات کشاورزی تخطی کرده است. در لایحه بودجه ۱۴۰۲ دولت میزان بودجه را به خوبی ندیده و در حال حاضر حداقل ۳۸ همت برای اصل مطالبات کسری داریم.
سوال: میانگین دیرکرد مطالبات چند روز است؟
هاشمی: در جلسه شورای قیمت گذاری برای تعیین مجری گندم داشتیم. در مصوبه آمده که مجری منعقد شده حتی از منابع مالی خود حداکثر طی ۲۴ ساعت بهای گندم خریداری شده را پرداخت کنند. میانگین دیرکرد پرداخت نیز در حدود یک ماه است.