بازار جهانی قارچ خوراکی از جمله بازارهای پویا است که روند رو به رشدی دارد و در بازار ایران نیز این محصول جایگاه ویژه ای در طی ده های اخیر به خود اختصاص داده است. ضمن اینکه کشورهای مختلف سعی دارند سهم بیشتری از بازار جهانی انواع قارچ خوراکی را به خود اختصاص دهند. این در شرایطی است که طبق داده های سازمان فائو، در سال ۲۰۲۱ کشورهای «چین، ژاپن، لهستان، ایالات متحده، هلند، هند، اسپانیا، کانادا، روسیه و فرانسه» ۱۰ تولید کننده برتر این محصول بوده اند. چین به عنوان بزرگترین تولید کننده سالانه بیش از ۴۱میلیون تن قارچ خوراکی و ترافل تولید می کند و از سوی دیگر در بحث صادراتی نیز در جایگاه دوم قرار دارد. بر اساس این گزارش، ایران نیز به عنوان تولید کننده قارچ خوراکی به خصوص قارچ صدفی در این بازار جایگاه دارد و داده های فائو حاکی از رتبه چهاردهم ایران در تولید این محصول است.
بازار ۲.۸۵ میلیارد دلاری قارچ صدفی در ۲۰۲۳
گفتنی است بر اساس جدیدترین گزارشی که اخیرا سایت تحلیلی REPORT LINKER منتشر کرده است بازار جهانی کشت قارچ صدفی از ۲.۶۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ به ۲.۸۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) ۶.۱ درصد افزایش یافته است. از سوی دیگر به گفته کارشناسان جهانی جنگ روسیه و اوکراین شانس بهبود اقتصاد جهانی از همه گیری کووید-۱۹ را حداقل در کوتاه مدت مختل کرد و به تبع آن به افزایش قیمت کالاها و اختلال در زنجیره تامین منجر شده است. همین امر نیز باعث تورم در سراسر کالاها و خدمات شده و بسیاری از بازارها را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داده است اما انتظار می رود بازار کشت قارچ صدفی در سال ۲۰۲۷ با ۵.۶ درصد رشد سالانه به ۳.۵۵ میلیارد دلار افزایش یابد.
بر اساس این گزارش، به گفته فعالان بخش، ایران ظرفیت تولید تا ۲۵۰ هزار تن قارچ را هم داراست با این وجود سالانه تا ۱۸۰هزار تن تولید دارد و به عبارت ساده تر، تولید کننده های این بخش هیچ وقت با ظرفیت کامل کار نکرده اند که دلایل مختلفی از جمله بالا بودن هزینه های تولید و فراهم نبودن همیشگی شرایط صادرات برای آن عنوان می شود. با این وجود با شروع فصل گرما محصول قارچ نیز خودبخود در بازار کم می شود چون تولید تحت تاثیر گرما کاهشی می شود.
افشار، تولید کننده و عضو انجمن تولید کنندگان قارچ خوراکی: با توجه به گرمای هوا، قطعی برق و عدم تجهیز اکثر واحدهای پرورشی به سیستم های خنک کننده تولید قارچ نسبت به زمستان ۵۰ درصد افت کرده است
«محمد حسن افشار»، تولید کننده عمده قارچ و عضو انجمن تولید کنندگان قارچ خوراکی در این خصوص به بازار می گوید: پیش شرایط اقلیمی تولید قارچ دمای ۱۸ درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی ۸۵ درصد و گاز کربونیک ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ ppm است. با توجه به اینکه الان شرایط هوا به نحوی است که دما بر فرض در منطقه شهریار تا ۴۰ درجه سانتی گراد است واحدهای تولیدی بایستی خیلی مجهز باشند، ساختمان ایزوله باشد و از سیستم های خنک کننده قوی برخوردار باشند تا بتوانند دمای سالن را به این حدود برسانند.
افشار افزود: اما اکثر واحدهای پرورش قاچ امکانات لازم برای اینکه بتوانند دمای سالن را تا به این حد پایین بیاورند ندارند بنابراین یکی از دلایل افت تولید قارچ، گرما و نبود تجهیزات کافی در واحدهای پرورشی است، به طوری که نسبت به زمستان حدود ۵۰ درصد افت تولید داریم.
وی همچنین در خصوص تاثیر قطعی برق بر تولید قارچ نیز اظهار داشت: واحدهای پرورش قارچ نیز تا حدودی با قطعی برق مواجه هستند و برخی واحدها برای رویارویی با این مساله، ژنراتور اضطراری دارند. اما بسیاری از واحدها ندارند و این عامل هم مزید بر علت شده است؛ یعنی وقتی برق قطع می شود سالن ها گرم می شود و تولید بازدهی لازم را ندارد بنابراین کیفیت و کمیت کاهش می یابد.
قیمت ۶۰ هزار تومانی قارچ در بورس قارچ
این تولید کننده عمده قارچ در خصوص وضعیت بازار نیز گفت: چون قارچ کم است تقاضا هست لذا قیمت قارچ در بورس قارچ حدود ۶۰ هزار تومان و در بازار هم خرده فروشی ها با نرخ های متفاوت ارائه می دهد.
وی ادامه داد: پیش از این، شرایط قارچ قبلا اینگونه بود که قیمت قارچ با مرغ حرکت می کرد یعنی قیمت مرغ هر چقدر بود مبنای عمده فروشی قارچ می شد. اما الان قیمت مرغ پیشی گرفته و به ۱۰۰ هزار تومان رسیده و قارچ حدود ۶۰ هزار تومان شده است. با این وجود چون عرضه قارچ کم است احتمالا در هفته های آینده باز هم قیمت بالا برود چون به دلیل گرما احتمالا باز هم کاهش تولید داریم.
عضو انجمن تولیدکنندگان قارچ خوراکی: قیمت کود مرغی به عنوان یکی از پایه های تولید قارچ نسبت به سال قبل ۲ برابر شده که غالبا متاثر از شرایط و گرانی های حاکم بر تولید مرغ است
این عضو انجمن تولید کنندگان قارچ خوراکی در خصوص وضعیت قیمت کود مرغی مصرفی نیز گفت: همانطور که می دانید ماده اولیه تولید کلش گندم آبی، کود مرغی گوشتی و پودر سنگ است. قیمت کلش گندم نسبت به پارسال افت کرده و از ۵ هزار تومان به کیلویی حدود ۳۲۰۰ تومان رسیده اما کود مرغی پارسال ۱۲۵۰ تومان بود و الان به کیلویی ۲۴۵۰ رسیده است آن هم به دلیل افزایش قیمت مرغ است؛ یعنی به دلیل مشکلات که مرغداران دارند گاهی عرضه کود مرغی با مشکل مواجه می شوند.
صادرات ۵۰ درصدی قارچ کشور به عراق
وی در خصوص برآورد بازار در روزهای آتی نیز گفت: پیش بینی مشکل است اما به هر حال وضعیت قارچ تا زمان خنک شدن هوا همین گونه پیش خواهد رفت. با این وجود مساله این است که در زمستان که تولید افزایش یافت در کنار آن صادرات هم داشتم و به طور خاص ۵۰ درصد صادرات ما به عراق است. اما با گرمی هوا صادرات به کشورهای همسایه مخصوصا عراق هم کم می شود و این خود یک عامل ترمز افزایش قیمت قارچ در هفته های آینده است.