بنابر آمارهای اعلامی ۴۲ تا ۴۳ درصد تراکتورها از رده خارج هستند که برای نوسازی تراکتورها راهی جز حمایت از کشاورزان و کارخانه های تراکتورسازی وجود ندارد تا آنها با تجهیز خود به تکنولوژی روز دنیا بتوانند به تولید ادامه دهند.
طبق آمار سالانه به ۲ هزار و ۲۰۰ دستگاه کمباین در کشور نیاز داریم، اما تولید کشور حداکثر ۸۰۰ تا یک هزار هکتار دستگاه است که این موضوع منجر به استفاده از تراکتورهای کهنه و فرسوده در مزارع یا کمبود و نوسان قیمت در بازار شده است.
در همین رابطه کریم ذوالفقاری رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی و صنایع غذایی می گوید: ظرفیت شرکت‌های سازنده تراکتور و کمباین بخش خصوصی با تعداد تولید سالانه محدود، استعداد بالقوه صنعت تولید و تامین ماشینهای کشاورزی است که با تقویت توان و توجه ویژه به رفع مشکلات این شرکت‌ها می‌توان کسری عرضه این دو ماشین حیاتی در امنیت غذایی را کاهش داد.
ذوالفقاری گفت: توسعه مکانیزاسیون کشاورزی راهکار اصلی افزایش بهره وری و ضامن امنیت غذایی کشور محسوب می شود.
رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی ادامه داد: اگر سن تراکتور یا سال ساخت تراکتورهایی که در کشور هستند را زیر ۱۰ سال در نظر بگیریم، انتظار ۱۰۰۰ ساعت کار در سال از آن می‌رود، درحالیکه ما حدود ۵۵ درصد کل تراکتورهایی که داریم بالای ۱۳ سال ساخت هستند و بخش عمده‌ای از تراکتورهایی که موجود است بالای ۲۰ سال ساخت هستند که براین اساس دیگر توان ۱۰۰۰ ساعت کار را نمی‌توان از آن داشت.
ذوالفقاری در واکنش به صادرات تراکتور گفت: سالانه حدود ۲۵ هزار تراکتور در کشور تولید شده که بخشی از آن صادر می‌شود، در حالیکه به سبب ضعف تولید داخل نباید تراکتور صادر شود. همچنین در تعدادی از مدل‌ها حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون تومان بین کارخانه و قیمت بازار تفاوت قیمت وجود دارد که این امر بیانگر عطش و نیاز بازار است.
رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی با بیان اینکه ۳۰۰ هزار تراکتور فرسوده در کشور وجود دارد، گفت: هم اکنون این تعداد تراکتور فرسوده بالای ۱۳ سال ساخت هستند و هر سال هم به این عدد اضافه می‌شود. براین اساس طی برنامه‌ای ۵ ساله باید این ماشینهای فرسوده حذف و جایگزین شوند.
کشاورزان چاره ای جز استفاده از تراکتورهای قدیمی در بخش کشاورزی ندارند
قاسم پیشه ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: طی ۴ تا ۵ سال اخیر قیمت ادوات و مکانیزاسیون کشاورزی بویژه تراکتور و کمباین به عنوان پایه بخش کشاورزی به طور افسار گسیخته ای افزایش یافته به طوریکه کشاورزان با نرخ های فعلی توان خرید ندارند.
به گفته او، با توجه به کاهش قدرت خرید کشاورزان و نرخ بالای تراکتور و کمباین، تولیدکنندگان هم استقبالی از تسهیلات بانکی با نرخ بهره ۲۳.۵ درصد ندارند.
پیشه ور ادامه داد: با توجه به آنکه بخش اعظم کشاورزی خرده مالک است، کشاورزان توان خرید ادوات و تراکتور با نرخ های فعلی را ندارند، لذا ناگزیر به استفاده از تراکتورهای قدیمی با عمر بالای ۲۰ سال و ۴۰ سال هستند که مصرف سوخت بالا و کارایی پایینی دارند.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی با اشاره به تاثیر نوسازی یا توسعه خرید ماشین آلات و مکانیزاسیون کشاورزی افزود: اگر جلوی ریزش کمباین های قدیمی گرفته شود، به سهولت می توان ۱۰ تا ۲۰ درصد تولید محصولات را افزایش داد و به خودکفایی محصولات نزدیک شد.
به گفته او، بنابر اعلام وزارت جهاد ۳۰۰ هزاردستگاه تراکتور و کمباین باید بهسازی و نوسازی شود که در توان کشاورزان این مبلغ وجود ندارد.
پیشه ور بالابودن قیمت ادوات و تراکتور را از دیگر چالش های توسعه مکانیزاسیون اعلام کرد و افزود: زمانیکه یک تا ۲ منبع تامین کننده تراکتور در کشور داریم، بدیهی است که انحصار ایجاد می شود، درحالیکه با بازشدن مرزها و واردات ادوات و ماشین آلات، ناوگان به روز می شود که با این وجود مراحل کاشت، داشت و برداشت به طور مکانیزه انجام می شود و دیگر به سبب به روز نبودن ادوات شاهد از دست دادن زمان کشت و بخشی از تولید نخواهیم بود.
توسعه مکانیزاسیون با یکپارچه سازی اراضی اتفاق می افتد
علیقلی ایمانی مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران گفت: علی رغم آنکه توسعه مکانیزاسیون در بخش کشاورزی خیلی اثر گذار است، اما آن طور که باید و شاید به دلیل خردبودن اراضی امکان استفاده وجود ندارد. به عنوان مثال خرید تراکتور با قوه اسب مشخص برای یک هکتار یا ۲ هکتار صرفه اقتصادی ندارد و کشاورزان ناچارند از ماشین آلات قدیمی و فرسوده استفاده کنند.
به گفته او، با توجه به کوچک بودن قطعات زمین، هزینه مکانیزاسیون برای کشاورزان نسبت به درآمد بالاست، از این رو در بحث یکپارچه سازی اراضی باید کار کرد یا تعاونی های تولید کشاورزان دارای اراضی یک هکتار، ۲ هکتار و ۱۰ هکتار را به شکل تعاونی های تولید تجمیع کنند.
ایمانی ادامه داد: با یکپارچه سازی اراضی یا ایجاد تعاونی های تولید می توان برای توسعه مکانیزاسیون برنامه ریزی کرد که در نهایت با ماشین آلات کشت و برداشت، تولید اقتصادی می شود. همچنین ایجاد شرکت های مکانیزاسیون و ارائه خدمات از مرحله کاشت تا برداشت هم‌می تواند به توسعه کشاورزی مدرن و برون رفت از کشاورزی سنتی کمک کند.
مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران خردبودن اراضی را یکی از موانع جدی توسعه مکانیزاسیون اعلام کرد و گفت: توسعه مکانیزاسیون از طریق یکپارچه سازی اراضی و ایجاد شرکت های تعاونی های تولید یا ارائه خدمات در قالب شرکت های مکانیزاسیون می تواند تولید را اقتصادی کند. اما هم اکنون خرید تراکتور و ادوات و دنباله بندها برای کشاورزان ۱.۵ تا ۲ میلیارد تومان هزینه دارد که این رقم برای کشاورزان دارای ۵ هکتار زمین صرفه اقتصادی ندارد و نیازمند حمایت است.
با توجه به تاثیر توسعه مکانیزاسیون در افزایش عملکرد و کاهش مصرف سوخت بخش کشاورزی انتظار می رود که با یکپارچه سازی اراضی، ایجاد شرکت های تعاونی های تولید یا ارائه تسهیلات ارزان قیمت از کشاورزان حمایت شود چراکه درآمد کشاورزان جوابگوی خرید ماشین آلات با نرخ های فعلی نیست.