خرد شدن زمینهای کشاورزی طی سالهای گذشته مشکل عمده کشاورزی و تولید غذا در کشور بوده است. کارشناسان معتقدند اجرای تکنیکهای جدید و استفاده از ماشینآلات مدرن و گریز از روشهای سنتی تنها در زمینهای کشاورزی بزرگ امکانپذیر است.
اما زمینهای کشاورزی روز به روز خرد و خردتر میشود به طوری که متوسط مساحت زمین کشاورزی کشور کمتر از یک هکتار است. تعبیر نادرست از قانون ارث و عدم فرهنگسازی در این زمینه نیز روز به روز خرد شدن زمینها را تشدید میکند. وراث زمینهای پدری را به قطعات کوچکتر تبدیل کنند و زمینها سال به سال کوچکتر شود.
در مجلس شورای اسلامی هم سالهاست طرح تجمیع اراضی کشاورزی و جلوگیری از خرد شدن آن بحث میشود اما هنوز کاری از پیش نبرده است.
در زمینهای کشاورزی خرد امکان استفاده از مکانیزاسیون کشاورزی کمتر، عملکرد پایینتر، هزینهها بالا و باعث میشود هزینهتمام شده برای کشاورز روز به روز بیشتر شده درآمد کشاورز کاهش یابد.
تامین امنیت غذایی در زمینهای خرد با دشواریهایی همراه است و امکان کشاورزی پیشرفته در چنین زمینهایی به سختی صورت میگیرد، سالانه مقدار قابل توجهی از محصولات کشاورزی به دلیل اینکه در زمینهای خرد تولید میشوند و انبارداری مناسبی هم ندارند از بین میرود.
اکثر تولیدکنندگان خرده پای کشور با مشکلات متعددی مواجهاند. آنها اغلب مواقع از آنچه در بازار روی میدهد، دور شدهاند و مشکل دسترسی به نهادهها با کیفیت و با نرخ ثابت دارند.
حتی زمانی که همه این شرایط مطلوب باشد، بسیاری از تولیدکنندگان خرده پا با موانع دیگری نظیر عدم وجود حمل و نقل جهت رساندن محصولات خود به بازارهای محلی یا عدم وجود زیرساختهای مناسب در مناطق روستایی مواجهند.
اما در چنین وضعیتی که امکان تجمیع زمینهای خرد و جلوگیری از خرد شدن آن با مقاومتهای زیادی روبهروست و به سختی انجام میشود، حمایت و سرمایهگذاری از تعاونیها، سازمانهای تولیدکننده و نهادهای روستایی میتواند چارهساز باشد.
کشاورزان میتوانند در قالب تعاونیها همکاری کنند در این حالت این تعاونیها با تامین ادوات کشاورزی و نهادههای آنها موجب کاهش هزینههای کشاورزان خواهد شد، کشاورزان در قالب تعاونیها قدرت چانهزنی بیشتری برای تعیین قیمت محصولاتشان خواهند داشت.
پژوهش و تجربه نشان میدهد افزایش قیمت محصولات کشاورزی به نفع کشاورزان خردهپایی که به صورت انفرادی کار میکنند نبوده و در عین حال کشاورزانی که به صورت گروهی در سازمانها و تعاونیهای قدرتمند کار میکنند امکان بهرهوری و سود بیشتر از فرصتهای بازار دارند و کمتر دچار اثرات منفی مواد غذایی و بحرانهای دیگر میشوند.
نقش و اهمیت تعاونیها و سازمانهای تولیدکننده کشاورزی برای کسب امنیت غذایی و کاهش فقر در کشور بسیار است و از این رو ترویج اینگونه تعاونیها به عنوان راهی برای از بین بردن گرسنگی و فقر توصیه میشود.