رابرت هارتونیان دبیرکل آژانس توسعه ارمنستان پس از سفر بزرگترین هیئت تجاری ایران به این کشور در خصوص نحوه ارتباط تجاری بین دوکشور، ارتباطات اقتصادی، نحوه سرمایه گذاری و پتانسیل های موجود گفتگویی انجام داده است که در ادامه می خوانید.
*در مورد هزینه های گمرکی و واردات کالا به ارمنستان توضیح دهید که چه شرایطی حاکم است و فعالان اقتصادی باید چه هزینه هایی برای واردات کالا به ارمنستان پرداخت کنند؟
هارتونیان: در وهله اول باید این مساله تسریع شود و همکاران و دوستان ایرانی ما بدانند که وضعیت چگونه است. وقتی شما کالا وارد ارمنستان کنید دو نوع مالیات پرداخت می کنید. اولین نوع این مالیات همان تعرفه گمرکی است که حداکثر 10 درصد خواهد بود. یعنی این تعرفه بین صفر تا 10 درصد متغیر است،اما بیش از این نخواهد شد. مالیات دوم مالیات بر ارزش افزوده است که 20 درصد است. یعنی شما در نهایت برای کالایی که وارد کنید پرداختتان 30 درصد خواهد بود اما آن 20 درصدی که به عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت می کنید در جریان فعالیت اقتصادی جبران خواهد شد. شما مالیات بر ارزش افزوده را در گمرک پرداخت می کنید اما زمانی که کالا را به فروش برسانید از خریدار آن را دریافت خواهید کرد. یعنی آن مبلغ برای شما جبران خواهد شد پس یک واردکننده کالا به ارمنستان در نهایت 10 درصد هزینه خواهد داشت. مالیات بر ارزش افزوده هزینه از دست رفته ای نیست و تنها مساله این است که دولت ارمنستان برای ساده کردن امور مالیاتی و مدیریت بهتر آن مالیات بر ارزش افزوده را لب مرز از واردکننده اخذ می کند. اگر ما این مالیات را همان ابتدای ورود از واردکننده کالا اخذ نکنیم باید مراجعات مکرر به دفاتر شرکت های خارجی داشته باشیم و بروکراسی را برای دریافت این مالیات پیچیده تر و سخت تر کنیم، در حالی که اکنون پس از دریافت مالیات بر ارزش افزوده در همان ابتدای ورود کالا دیگر سازمان مالیاتی ما کاری به فعالان اقتصادی خارجی ندارد و کار برای آنان ساده تر است. این را هم باید بگویم که دولت در تلاش است تا مکانیسم بهتری برای این امر طراحی کند که بیشتر خواسته فعالان اقتصادی را فراهم کند، البته تدوین و اجرای این طرح کمی طول خواهد کشید.
*این مساله برای همه تجار و بازرگانان خارجی اعمال می شود یا این که مختص برخی از فعالان اقتصادی از جمله بازرگانان ایرانی است؟ چون در حال حاضر بازرگانان ما با تجار چینی در رقابت هستند و البته اعتقاد دارند که شرایط این رقابت برابر نیست.
هارتونیان: نه برعکس است. قوانین به صورت استاندارد برای همه یکی است. فقط یک تفاوت وجود دارد. ما فهرستی از ماشین آلات و تجهیزات در گمرک داریم. اگر شما دستگاهی را برای شروع تولید به ارمنستان وارد کنید هزینه پرداختی شما صفر خواهد بود. یعنی نه هزینه گمرکی پرداخت می کنید و نه مالیات بر ارزش افزوده. توجه کنید که در مورد کالاهای مختلف هزینه پرداختی توسط واردکننده متفاوت است. ممکن است هزینه صفر باشد، ممکن است تعرفه گمرکی نداشته باشید اما مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت کنید که البته آن را در نهایت دریافت خواهید کرد. یا ممکن است که هم تعرفه بپردازید و هم مالیات بر ارزش افزوده که جمع آن 30 درصد است اما در نهایت با جبران مالیات بر ارزش افزوده همان 10 درصد تعرفه را پرداخت کرده اید. تعرفه 10 درصد و مالیات بر ارزش افزوده برای کالاهای مصرفی در نظر گرفته شده است.
* با توجه به ظرفیت های موجود در ارمنستان و وقوانین و مقررات موجود در این کشور از دید شما فعالان اقتصادی ایرانی ایرانی در چه حوزه ای می توانند سرمایه گذاری کنند؟
هارتونیان: ما هیچ محدودیتی نداریم و سرمایه گذاران خارجی را محدود به سرمایه گذاری در حوزه خاصی نکرده ایم. ایرانی ها تاکنون در زمینه کشاورزی، تولید محصولات گلخانه ای و میوه و تره بار، فرآوری مواد فعال بوده اند. از ارمنستان صادرات گوسفند داشته و کشتارگاه احداث کرده اند، به تولید مواد پلاستیکی پرداخته اند، در حوزه ساخت و ساز فعالیت داشتند و مثلا هتل سازی کرده اند و در نهایت حوزه معادن هم وارد کار در ارمنستان شده اند. من می خواهم بگویم که قوانین اقتصادی ارمنستان کاملا آزاد است. یعنی ما چاره و راه دیگری نداریم و باید در تجارت امروز جهانی امکانات و تسهیلات خوبی برای سرمایه گذاران خارجی فراهم کنیم. حضور در همه حوزه های اقتصادی در ارمنستان برای فعالان اقتصادی ایرانی آماده و مهیاست.
*در حوزه آی تی مثل این که سرمایه گذاری داخلی و خارجی زیادی در ارمنستان صورت گرفته است؟
هارتونیان:درست است، البته دراین حوزه ارزیابی سرمایه گذاری چندان دقیق نیست چون همه چیز سخت افزاری نیست و نرم افزار بخش عمده ای از این صنعت را دارد، اما در کل می توانم بگویم که هر سال تعداد شرکت های فعال در این حوزه 15 الی 20 درصد افزایش پیدا می کند. در سال 2000 حدود 70 درصد شرکت های فعال در حوزه آی تی با سرمایه خارجی ثبت شده بودند. شرکت های خارجی زیادی به ارمنستان آمدند و پس از ثبت شرکت از نیروی داخلی ارمنستان استفاده کردند و به تحقیق در زمینه آی تی و تولید نرم افزار پرداختند. اکنون اوضاع متفاوت شده و تعداد شرکت هایی که با سرمایه داخلی ثبت می شود افزایش یافته و تعدادشان بیشتر شده است.
تناسب شرکت های خارجی و داخلی در این حوزه برقرار شده الان و نسبت 50 به 50 است. مفهومش این است که شرکت های ارمنی از همان نیروهایی ایجاد شده که در شرکت های خارجی فعال بوده اند. در ارمنستان شرکت های آی تی آمریکایی فعالیت دارند که سخت ترین کار خود را در ارمنستان انجام می دهند به عنوان مثال طراحی چیپ‌ها در ارمنستان انجام می شود. در شرکت های آی تی ارمنی طراحی چیپ های بسیار کوچک با بهره وری بالا انجام می شود و تولید آن در ژاپن و آمریکا صورت می گیرد. ما پارک فناوری داریم که تعداد قابل توجهی شرکت های داخلی و خارجی فعال در حوزه آی تی در آن هستند.
فارس