حامد سلطانی‌نژاد با بیان اینکه برنامه دولت در حوزه کشاورزی حمایت از محصولات استراتژیک است، عنوان کرد: این محصولات با معیشت مردم سروکار دارد، اما همگان به این نتیجه رسیده‌اند که سیاست حمایتی در قالب‌های سنتی گذشته دیگر جوابگو نیست.
مدیر عامل بورس کالا افزود: به دلیل محدودیت‌های بخش دولتی و وابستگی بودجه کشور به درآمدهای نفت، سیاست‌های حمایتی نمی‌تواند کفاف همه مخارج را بکند، کما اینکه پارسال نیمی از بودجه عمرانی کشور برای خرید گندم صرف شد.
وی افزود: از طرفی نگاه دیگری وجود دارد مبنی بر اینکه اگر از محصولات کشاورزی حمایت شود ممکن است، بازاری شدن این محصولات با توجه به کیفیت آن خدشه دار شود. از این رو نیاز به محصول با کیفیت و همچنین حمایت از کالای استراتژیک باعث خواهد شد، تا این انتظار در قالب بازار متشکل محقق شود.
سلطانی‌نژاد با بیان اینکه این بازار می‌تواند بازیگران متعددی داشته باشد ، گفت: حضور نهاد های منتسب به دولت در این بازار ها چندان پاسخگوی نیاز های امروز نیست و باید تصدی گری را به تدریج از بخش دولتی به بخش خصوصی واگذار کرد.
مدیر عامل بورس کالا با طرح این پرسش که چطور می‌شود علاوه بر حمایت همه جانبه برای جلوگیری از التهاب‌های ناخواسته به محصولات با کیفیت کشاورزی نیز دست پیدا کرد؟ افزود: راهکار این موضوع فراهم کردن محیط یا بستر کسب و کار مناسب برای عرضه محصولات اعم از کشاورزی است که بورس کالا می‌تواند این محیط باشد.
وی افزود: گام بعدی دراین زمینه تعریف بازیگران بازار است. جالب اینکه در دنیا بازیگرانی را تعریف می کنند که بطور دائم در حوزه بازار کالا حضور دارند و با کمک بازار و ابزارها روند بازار را تنظیم می کنند. نمونه آن صندوق های کالایی است که تحت عنوان صندوق های کالایی استراتژیک شناسایی می‌شوند.
وی ادامه داد: دغدغه مدیریت بازار در این زمینه زمان ورود انبارهای کالایی برای جلوگیری از التهابات بازار و تعادل عرضه و تقاضا است.
به گفته سلطانی‌نژاد، گاهی اوقات به محض ایجاد التهاب در بازار ، این انبارها بطور معمول ورود می کنند، ولی صندوق‌های کالایی به عنوان بازیگر بازار همواره با رصد بازار مانع هر نوع پیامدی در بر هم ریختن تعادل عرضه و تقاضا می‌شوند.
سلطانی نژاد گفت: بنابراین پازل تشکیل بازار متشکل برای محصولات کشاورزی باید تاسیس و راه‌اندازی صندوق‌های کالایی استراتژیک باشد که نمونه های آن در دنیا نیز وجود دارد و بر روی آن مطالعات بسیاری شده است.
مدیر عامل بورس کالا افزود: استفاده از ابزارهای مالی در ماده 32 قانون برنامه ششم توسعه در حالی تدوین شده که براساس آن باید نهاد های تنظیم گر بازار از ابزارهای بورسی استفاده کنند، زیرا این زیر ساخت قانونی اجازه می‌دهد، تا ابزارهای مالی مبتنی بر کالا برای مدیریت بازار به کار گرفته شوند.
به گفته وی مجموع این فضا در کسب و کار و همچنین نهاد ها و ابزارهای مالی می توانند به بازار مدیریت شده مناسب برای محصولات کشاورزی استراتژیک کمک کند و از التهاب های قیمتی بازار در محصولات کشاورزی جلوگیری کنند. برای تدبیر معاش و یا گذران زندگی هدف را استفاده می‌کنیم، اما هدف‌های متعالی تری هم می توان داشت.
به گفته وی در مورد برخی محصولات کشاورزی که به نوعی لوکس محسوب می شوند، مثل زعفران و پسته ممکن است دغدغه معیشت وجود نداشته باشد و در عوض کنترل قیمت و مرجعیت قیمت گذاری برای صادرات مورد توجه قرار گیرد .بر این اساس دغدغه اصلی فعالان بازار توجه به کیفیت محصولات و بازار پسند شدن آنها در جهان خواهد بود که در نهایت بحث بورس مطرح می شود.
سلطانی نژاد با این عنوان که بسیاری از بازارهای برخوردار از مرجعیت قیمت از مچینگ در بورس نیز برخوردار هستند، عنوان کرد: این بازارها کالاهایی که در بازارهای دیگر معامله می شوند در بورس ثبت می کنند زیرا بورس باید مرجعیت قیمتی داشته باشد بنابراین باید تمامی کالاهای دنیا در بورس درج شود. این موضوع در مورد پسته و زعفران در صورت عزم همه فعالان می تواند رخ دهد.
این مقام مسئول تاکید کرد: اگر شفاف سازی در کشور ترویج و برای آن جایزه تعیین شود مرجعیت قیمتی برای کالاهای زعفران و پسته از طریق بورس کالا می تواند رخ دهد.
وی در برابر این پرسش که چگونه با وجود بازیگرهای کم تعداد بازار پسته بورس کالا می تواند مرجعیت قیمت این کالا را بر عهده گیرد، گفت: دلیل کم تعداد بودن فعالان بازار پسته کوچک بودن و محدود بودن بازار آن بوده و از طرفی نقشی به فعالان بازار داده نشده است. تولید کننده کجای این بازی بوده است؟ در بسیاری از اوقات انحصارها در بازار ناخواسته است، چه از طرف کسانی که عهده دار بازار هستند و یا از سوی مابقی فعالان بازار باشد. چون تقارن اطلاعاتی در این زمینه وجود نداشته است.
به گفته مدیر عامل بورس کالا، اطلاعات مبنای تصمیم گیری در بازار است و وقتی بازار در بورس متمرکز می‌شود می تواند مبنای تصمیم گیری اقتصاد قرار گیرد. در صورت وجود اطلاعات یکسان و متقارن، همه فعالان بازار می توانند نقش آفرینی کنند حتی کسانی که تولید کننده پسته اندکی هستند، نیز می توانند رقابت کنند.
وی افزود: موضوع با اهمیت اینکه باید متناسب با ظرفیت هر فعالی در بازار بتوان فضایی برای ورود به کسب و کار با هزینه های معاملاتی و مبادلاتی کمتر نسبت به شرایطی که اکنون در بازار کشاورزی است ارایه داد.
سلطانی‌نژاد افزود: نکته ای که در کالا بر خلاف اوراق بهادار وجود دارد موضوع تحویل کالا است. در بازار اوراق بهادار تحویل اسناد در کسری از زمان رخ می دهد و کافی است مالکیت منتقل شود ولی در بخش کالایی بحث تحویل و لجستیک کالا از اهمیت بالایی برخوردار است.موضوع حمل و نقل و هزینه های جانبی باعث می شود تا کالایی که در یک نقطه جهان است حتی اگر کیفیت آن بهتر باشد نسبت به جای دیگری از جهان ارزانتر باشد .
وی با یادآور شدن این موضوع که ورود مصرف کنند های خرد و بازیگرهای کوچک در بازار بستگی به هزینه های لجستیکی کسب و کار خواهد داشت،عنوان کرد: با مکانیزم انبار و گواهی سپرده و غیره این هزینه ها کاهش می یابد و اگر انبار در دسترس تولید کننده ها باشد باز هم این هزینه ها کاهش بیشتری می یابد.
به گفته مدیر عامل بورس کالا، دراین بین موضوع با اهمیت وجود مداوم بازیگرانی در بازار است که همواره بتوانند به عرضه و تقاضای مصرف کنندگان خرد پاسخ دهند که این بازیگران همان صندوق های کالایی استراتژیک هستند که می توانند التهاب های بازار را کاهش دهند و اگر به قصد کسب منفعت باشد صندوق کالایی مطرح می شود .
وی از تشکیل نخستین صندوق کالایی خبر داد و گفت: صندوق کالایی استراتژیک نیازمند معرفی و تشریح بیشتری است که بر مبنای امیدنامه خود واحد های سرمایه گذاری را به عده ای در بازار می فروشد و مدیریت حرفه ای برای کالایی ه قرار است بر روی آن در بازار فعالیت داشته باشد را تعیین می کند.
سلطانی نژاد گفت: مدیران حرفه ای کالایی لزوماً فعالان بازار مالی نیستند و ممکن است فردی باشد که 30 سال فعالیت در حوزه زعفران و یا در حوزه طلا دارد . مدیریت این موضوع در دست افراد حرفه ای کالای مزبور است و حاضر هستند در هر زمانی آن کالا را بخرند یا بفروشند.
به گفته سلطانی نژاد اتفاقی که در این فرآیند می افتد، اینکه منابع مالی برای سرمایه گذاری بر روی کالا تجهیز و به این ترتیب برای سرمایه گذاران و سایر ذی نفعان ملموس تر خواهد بود.
وی تاکید کرد: زعفران کالایی است که قیمت آن نوسان های بالایی در بازار داشته که دلیل آن مصرف های فصلی این کالا در ایام محرم یا رمضان می باشد جالب اینکه 95 درصد زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود که می‌تواند برای صندوق کالایی زعفران و معامله گران حرفه ای این بازار مزیت های بسیاری در بر داشته باشد.
وی از درخواست یک شرکت تامین سرمایه برای راه اندازی صندوق کالایی زعفران و موافقت سازمان بورس با مدل عملیاتی آن خبر داد و گفت: در پسته نیز صندوق های بازارگردانی می توانند فعالیت کنند.
مدیر عامل بورس کالا افزود: صندوق های کالایی نیز از ارزش خالص دارایی ها برخوردار هستند بطوریکه وقتی در صندوق کالایی گواهی سپرده کالایی مبنای معامله قرار می گیرد به عبارتی کالا تبدیل به اوراق بهادار شده و بنابراین فرمول های محاسبه ارزش خالص دارایی ها برای صندوق کالایی قابل محاسبه خواهد بود . در این صندوق ها دیگر مشکلات صندوق های زمین و ساختمان را نخواهیم داشت و بر مبنای اینکه یک کیلو زعفران چقدر است NAV به راحتی قابل محاسبه است./ فارس