رئیس سازمان هواشناسی کشور در نشست مشترک با مدیر شبکه آموزش و معاون وزارت جهاد کشاورزی گفت: در پنج سال گذشته که مسئولیت سازمان هواشناسی را پذیرفتم یکی از مهم‌ترین مسایلی که پیگیری کردیم و تغییر نگرشی را در سازمان ایجاد کردیم این بود که اطلاعات هواشناسی را به شکل کاربردی برای کاربران تهیه کنیم.
داوود پرهیزگار افزود: هدف را کاربر نهایی که قرار است از اطلاعات استفاده کند در نظر گرفتیم و سیستم مدیریتی به نام توسعه هواشناسی کاربردی «تهک» تعریف کردیم که هفت مرحله دارد. از شناسایی کاربران شروع می‌شود و تقریباً هیچ فردی در کشور نیست که از اطلاعات هواشناسی بی‌نیاز باشد.
وی ادامه داد: جامعه کاربری ما تقریباً کل کشور را شامل می‌شود اما گروه‌های کاربری را شناسایی کردیم و اولین گروه کاربری که برای ما خیلی مهم بود جامعه کشاورزی بود که حدود ۴ میلیون فعال کشاورزی در این حوزه داریم. حوزه کشاورزی از حساس‌ترین بخش‌های کشور است چرا که مواد غذایی کشور را تأمین می‌کند.
رئیس سازمان هواشناسی تأکید کرد: از سوی دیگر کل فعالیت حوزه کشاورزی شدیداً وابسته به شرایط جوی است. چون هم خود محصول تحت تأثیر شرایط جوی است و هم نقطه مقابل محصول که آفت است تحت تاثیر شرایط جوی است. به این دلایل حوزه کشاورزی را در اولویت گذاشتیم.
پرهیزگار ادامه داد: بخش‌های مختلف کشاورزی دیم و آبی و زنبورداری و … اطلاعات مختلفی را در حوزه هواشناسی نیاز دارند از میزان بارندگی گرفته تا دمای هوا و شدت باد. یعنی حتی در حوزه کشاورزی هم تنوع نیاز محصولات کشاورزی وجود دارد و برای هر بخش آنچه فراخور نیاز آنهاست را باید فراهم کنیم.
وی اعلام کرد: از سال ۱۳۹۳ تهک را اجرایی کردیم و اولین ارزیابی را از سال ۱۳۹۴-۱۳۹۵ انجام دادیم که البته همه این‌ها با همکاری وزارت جهاد کشاورزی بود. ارزیابی که از خود کاربر نهایی کردیم و از وزارت جهاد کشاورزی کمک گرفتیم در ۱۱ استان رقمی بالغ ۴۲۲ میلیارد تومان ارزش افزوده ایجاد کرد. سال ۱۳۹۵-۱۳۹۶ در حدود ۱۷ استان نزدیک به ۱۰۰۰ میلیارد تومان ارزش افزوده ایجاد کرد. و سال ۱۳۹۶ – ۱۳۹۷ در حدود ۲۱ استان بیش از ۱۵۰۰ میلیارد تومان ارزش افزوده ایجاد کرد و این شروع کار ماست که حدود سه تا چهار سال است که به شکل کاربردی اطلاعات هواشناسی را به کشاورزی برده‌ایم.
رئیس سازمان هواشناسی افزود: دو سه ماه پیش در جلسه کمیسیون کشاورزی گزارش دادند که سال زراعی جاری که اکنون در آن هستیم سرمای دیررس بهاره بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان خسارت به کشاورزی وارد کرده است. ما بیش از ۱۰۰۰ میلیاردش را نجات کردیم اما چرا نمی‌شد بقیه را نجات داد؟ بعضا اطلاعات به کاربر نهایی ما خوب نمی‌رسد و بنابراین در تهک لایه سوم و چهارم را هم تعریف کردیم.
پرهیزگار توضیح داد: لایه سوم و چهارم که در دستور کار ماست تا سطح دهیاری می‌رسد و اطلاعات به روستاها می‌رسد. زیرساخت‌های اطلاع‌رسانی هم پاسخگو نیست. البته ما از صدا و سیما همواره استفاده می‌کرده‌ایم و هنوز هم استفاده می‌کنیم اما صدا و سیما پوشش کافی ندارد. یکی از هفت فاز تهک زیرساخت‌های اطلاع‌رسانی است و در آن از کاربر نهایی می‌پرسیم کدام راه اطلاع‌رسانی برایت راحت‌تر است؟ و گزینه‌هایی از پیامک و نشست حضوری تا صدا و سیما را مطرح کردیم و اغلب پیامک را انتخاب کردند چرا که کسی که در باغ مشغول کار است ممکن است به صدا و سیما دسترسی نداشته باشد اما زیرساخت‌های کافی در این زمینه نداریم و ارسال روزانه ۴ میلیون پیامک هزینه‌بر هم هست و رقم سالیانه‌اش در توان اعتباری سازمان هواشناسی نیست.
وی تأکید کرد: مشکل سوم ظرفیت‌سازی است که در آن هفت مرحله دیده شده است. در جریانیم که کاربر نهایی اطلاعات را گرفته اما نمی‌داند با این اطلاعات چه کند. در حوزه مدیریت بحران هم همین است. ما اطلاع می‌دهیم که سیل در پیش است اما باز با خودرو به آب می‌زنند. یا اطلاع می‌دهیم برف در پیش است اما باز عشایر در ارتفاعات در برف می‌مانند. در این حوزه نیاز به ظرفیت‌سازی داریم و باید به کشاورز بیاموزیم که با اطلاعاتی که می‌گیرد چه کند.
رئیس سازمان هواشناسی تصریح کرد: امروز در هواشناسی کسی صحبت از مدیریت بحران کند یعنی عقب است. در هواشناسی امروز توانسته‌ایم مدیریت بحران را به مدیریت ریسک بدل کنیم. مردم از قبل آماده‌اند که سیل در پیش است این یعنی مدیریت خطر. در حوزه زلزله هنوز مدیریت بحران داریم چرا که پیش‌بینی پذیر نیست اما در حوزه هواشناسی مدیریت بحران به مدیریت ریسک بدل شده است.
پرهیزگار ادامه داد: مشکل بعدی واکنش سریع است. در حوزه مدیریت ریسک یک بخش ما هستیم که بخش اطلاع‌رسان را داریم. پس از بخش اطلاع‌رسان بخش دوم بخش واکنش گر است. ما هشدار را صادر می‌کنیم اما بخش دوم که واکنش‌گر سریع است در حوزه‌های متفاوت که درگیر این موضوع هستند پتانسیل‌های مختلفی داریم. برخی حوزه‌ها مثل امداد و نجات واکنش سریع خوبی دارند. برخی جاها این دیده نمی‌شود. کتابی در همین رابطه تهیه کردیم اما قیمت‌ها افزایش یافت و تنها توانستیم هزار نقطه تکثیر و پخش کنیم. این کتاب که سازمان هواشناسی تهیه کرده واکنش سریع را در حوزه‌های متفاوت جزء به جزء آورده است.
وی تأکید کرد: در حوزه کشاورزی در برخی موارد امکان‌پذیر است. مثلاً امسال سرمای دیررس بهاره در کرمان و یزد داشتیم که باغ پسته را تهدید می‌کرد. مسئول هواشناسی کشاورزی ما همه را بسیج کرد که در باغ‌هایتان خار و خاشاک ایجاد کنید و در ساعتی که ما اعلام می‌کنیم آتش بزنید تا دما را طی دو سه ساعت اوج سرما حفظ کنید. کسانی که این کار را کردند نجات پیدا کردند.
رئیس سازمان هواشناسی افزود: حوزه‌های دیگری را هم در برنامه داریم که شامل هواشناسی جاده‌ای، آلودگی هوا، و حوزه‌های دیگر است. در حوزه جاده‌ای پیش‌بینی ۷۲ ساعته را در بازه‌های سه ساعت به سه ساعت در جاده‌های شمالی ارائه می‌کنیم. بخش خشکسالی را هم داریم که بیشتر به مقوله کشاورزی بر می‌گردد و از سال‌ها قبل هشدار داده بودیم و به مسئولان اعلام کرده بودیم اما متأسفانه در حوزه مدیریت آب هم مشکلات ما حاد است و بخشی به خود مسئولان بر می‌گردد که دنبال موضوعات واهی مثل بارورسازی ابرها می‌روند و در جامعه توقع ایجاد می‌شود که با بارورسازی ابرها می‌توان خشکسالی را رفع کرد در حالی که سال گذشته بسیار خشک بود و یکی از سه سال خشک سی سال اخیر بود.
پرهیزگار تصریح کرد: استفاده از آب‌های ژرف هم وضعیت مشابهی دارد و توقع را به اشتباه بالا می‌برد. در جایی که حقابه‌ای وجود نداشته برای مردم حقابه ایجاد کردیم و جایی که کیلومترها آن طرف‌تر از رودخانه است با پمپاژ آب برده‌اند و حقابه ایجاد شده است و کار به جایی رسیده که زاینده‌رود و گاوخونی خشک شده، خوزستان دچار بجران شده است. در خوزستان قبلاً که سد نبود سیل جلگه خوزستان را آماده می‌کرد. اما سد می‌سازیم و به حقابه پایین‌دست توجه نمی‌کنیم و آنجا را خشک می‌کنیم و جای جدید را آباد می‌کنیم و توقع ایجاد می‌کنیم.
وی تأکید کرد: خشکسالی چیز جدیدی نیست و از دوران کورش بزرگ در ایران بوده است. اما با تصمیم‌های نادرست و توسعه غلط تشدیدش کردیم. توسعه باید در حد توان خرداقلیم یک منطقه باشد که پنج پارامتر آب، هوا، خاک، یخچال‌های طبیعی منطقه و زیست‌بوم در آن تعیین کننده است. زیست‌بوم را ویران کرده‌ایم و شیر ایرانی را از بین بردیم و یوزپلنگ ایرانی را هم در آستانه انقراض برده‌ایم. باز می‌خواهیم کارخانه فولاد در یزد بزنیم و آب از دریای عمان به آنجا ببریم. این‌ها حرف‌های کارشناسی نیست و باید آب شور با هزینه بالا پمپاژ شود و تصفیه شود. مشکل تهران الان چیست؟ آب تهران را پنج سد کرج، طالقان، لتیان، ماملو و … تأمین می‌کند آیا مشکل آب تهران حل شده است؟ آن پنج پارامتر تعیین‌کننده را در نظر نمی‌گیریم. آب را گفتیم با تکنولوژی از جای دیگر می‌آوریم. آب را از کرج به تهران آوردیم اما مردم گفتند پس آب هستند و به اینجا آمدند و تقاضای کاذب ایجاد شد. الان هر کس هر جا که باشد اگر توانش را داشته باشد می‌فروشد به تهران می‌آید چرا که می‌گوید آب تهران تأمین است.
رئیس سازمان هواشناسی هشدار داد: فرض کنید آب را با قیمت مناسب از عمان به یزد بیاوریم. مردم جدیدی دور این آب جدید جمع می‌شوند و بعد اگر آب قطع شود این مردم تحمل می‌کنند؟ این است که اول باید توان خرداقلیم منطقه را شناسایی کنیم و در حد توانش توسعه داشته باشیم. این جمعیتی که می‌خواهی در یزد جمع کنی ببر کنار دریای عمان و همانجا آب را تصفیه کند که هزینه به حداقل برسد. جایی که آب هست باید توسعه داشته باشیم اما به هیچ یک از این موارد توجه نمی‌شود و این تشخیص توان خرداقلیم هم در حوزه هواشناسی است اما متأسفانه به آن توجهی نمی‌شود.