در شرایط کم آبی آب و تداوم خشکسالی بیشتر مناطق استان، برخی کشاورزان همچنان به کشت شلتوک این محصول پرآب بر می پردازند که تفاوت قیمت عاملی تعیین کننده در این اقدام است.در این میان هر چند سفره‌های آب زیر زمینی خالی و خالی تر می شود و آسیب‌های آن برای همیشه ماندگار خواهد بود اما از آن سو سفره برخی از افراد ، دلالان ، واسطه‌های خرید و فروش برنج و کسانی که از کشتزارهای محدود می خواهند همه مایحتاج یک سال خود و خانواده و حتی نسل‌های بعدی را تامین کنند پر نان می شود و رونق می گیرد.
این رویکرد در منطقه کامفیروز شهرستان مرودشت به خوبی مشهود است، تفاوت قیمت برنج با سایر محصولات در این منطقه موجب و عامل اصلی گرایش کشاورزان منطقه کامفیروز به کشت شلتوک است.
هر چند منطقه کامفیروز نیز با روند فعلی کشت شلتوک به زودی با بحران شدید آب مواجه می شود هم اکنون نیز بسیاری از شلتوک کاری‌ها در این منطقه به علت کمبود آب به برداشت نمی رسد اما کاشت شلتوک دراین منطقه با وجود همه کم آبی‌ها و مشکلات موجود دست کم سودی سه برابر بیشتر نسبت به کشت گندم دارد.
از این رو شرایط بسیار دشواری برای قانع کردن کشاورزان برای کاستن از زیر کشت شلتوک و رفتن به سمت سایر کشت ها وجود دارد ، تفاوت عایدی سه برابر کشاورزان در شرایط برابر برای کاشت گندم و شلتوک در منطقه کامفیروز عاملی است که نیاز به زمان دارد تا اصلاح شود .
کشاورزان دراین منطقه سطوح اراضی کوچک و اکثرا با شمار جمعیتی زیاد دارند ، بسیاری از کشاورزان از یک قطعه زمین یک هکتاری باید هزینه زندگی خود و فرزانشان را تامین کنند ، بسیاری از جوانان با وجودی که زندگی مستقلی تشکیل داده اند اما همچنان چشم به ارتزاق از همین اراضی کوچک دارند .
از این رو گرایش به سمت کشت شلتوک همچنان بالا است ، با همه تلاشی که سازمان جهاد کشاورزی و دیگر نهادهای مسوول انجام داده اند و با همه محدودیت هایی که در استفاده از آب کشاورزی اعمال شده ما شاهدیم که همچنان برخی از دشت ها و اراضی این منطقه در شرایط سخت بحرانی موجود زیر کشت شلتوک است .
کارشناسان تغییر روند در این زمینه را نیازمند به وجود قانون می دانند و معتقدند هیچ قانونی الان وجود ندارد که کشاورز را از کشت شلتوک بازدارد ، همه اقداماتی که شده است به صورت تعاملی به نتیجه رسیده در حالی که اگر قانون قاطع دراین زمینه تصویب شود بهتر می توان کشاورزان را به کاشت سایر کشت ها تغییر رویه داد .
قانونی که نادیده گرفته می شود
کارگروه سازگاری با کم آبی در استان فارس، در ۲۴ آذر ۹۷ راهکارهای محدود کردن کاشت برنج در این استان برای یک دوره سه ساله تا رسیدن به سطح کشت صفر در این کارگروه را بررسی کرد.بر این اساس مصوبه ۹ آبان ۹۷ هیات وزیران موضوع و ملاک کاهش سطح زیر کاشت برنج است که بر اساس این مصوبه، در خارج از استان‌های گیلان و مازندران، خشکه کاری برنج مشروط به آبیاری تحت فشار و نصب کنتور توسط متقاضی و یا تحویل حجمی و استفاده از حداکثر ۷ هزار مترمکعب آب در هکتار طی یک دوره کشت است.
بنا بر این کشت برنج به جز گیلان و مازندران مشروط به آبیاری تحت فشار و نصب کنتور می شود و شالی کاران سایر استان‌ها با شرایط خاص مجاز به این کار خواهند بود.
هیات وزیران در جلسه نهم آبان به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی، وزارت جهاد کشاورزی را مکلف کرد تا نسبت به معرفی کشت‌های جایگزین برنج در خارج از استان‌های گیلان و مازندران اقدام کند و با فعالیت‌های ترویجی و اعطای کمک‌های فنی و اعتباری، حمایت‌های لازم را به عمل آورد.
همچنین ارائه هرگونه حمایت و خدمات مرتبط با کشت برنج اعم از یارانه، نهاده‌های تولید، خرید توافقی، بیمه، تسهیلات، احداث و توسعه کارخانه شالیکوبی صرفاً در استان‌های گیلان و مازندران مجاز خواهد بود.
افزایش ۴۰ درصدی برنج در سال جاری
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان فارس روز چهارشنبه گفت: براساس سنجش اطلاعاتی که در پی عکس‌های هوایی در روزهای اخیر انجام شده حدود ۲۶ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان فارس در سال جاری به کشت برنج اختصاص یافته است.
احمد دهقان افزود: براساس آئین نامه‌های دولت و برنامه ریزی‌ها انجام شده مقرر بود که در سال جاری ۲۵ تا ۳۰ درصد از سطح زیرکشت برنج در استان فارس به نسبت سال گذشته کاهش یابد که متاسفانه نه تنها این مسئله محقق نشد بلکه افزایش چشمگیری هم در این خصوص رخ داده است.
در سال‌های اخیر به واسطه خشکسالی‌های پیاپی اقدامات ویژه‌ای برای کاهش سطح زیرکشت برنج در تمام استان‌های کشور بجز گیلان و مازندران در دستور کار دولت قرار گرفته است.
اقداماتی که در سال گذشته به کاهش شلتوک‌کاری در فارس نیز منجر شده بود اما در سال جاری همه چیز به یکباره به فراموشی سپرده و برنجکاری افزایشی چشمگیر داشته است.
براساس آمار رسمی، کاشت برنج در سال‌های ۹۱ و ۹۲ در استان فارس در گستره‌ای به وسعت ۴۰ هزار هکتار از اراضی این استان بوده اما در سال ۹۶ و متأثر از خشکسالی، این محصول تنها در حدود ۲۸ هزار هکتار از اراضی استان کاشته شد.
این میزان در سال ۹۷ به حدود ۱۸ هزار هکتار کاهش یافته بود.
بیشترین کشت برنج در استان فارس در مناطق کامفیروز شهرستان مرودشت، بیضاء در شهرستان سپیدان، ممسنی و رستم، فیروزآباد و سیمکان شهرستان جهرم صورت می‌گیرد.