او بر این باور است با وجود چنین چالش‌هایی، صنعت روغن‌نباتی سال گذشته را بدون تلاطمات و نوسانات سپری کرده و اوایل امسال هم قافله خود را چه به لحاظ قیمت‌ها و چه به لحاظ تامین روغن مورد نیاز به سلامت به مقصد رسانده است. اما به گفته دبیر انجمن صنفی صنایع روغن‌نباتی، اگر این چالش‌ها همچنان به قوت خود باقی بماند و سیاست‌گذار راه‌حلی برای برون‌رفت از آنها نیابد، مشکلات و دست‌اندازهای فعلی، به شدت تلاطمات در بازار صنعت روغن‌نباتی دامن می‌زند. در گفت‌وگو با بیرشک، علاوه بر اینکه فعالیت‌های انجمن صنایع روغن‌نباتی زیر ذره‌بین قرار گرفته است، به موضوعات روز اقتصاد کشور مانند نحوه قیمت‌گذاری‌ها، چگونگی ورود مواد اولیه و اثرگذاری سیاست‌های ارزی و تجاری بر کسب‌وکارها نیز پرداخته شده است.
صنعت روغن‌نباتی در منگنه سه چالش
انجمن صنفی صنایع روغن‌نباتی از چه سالی فعالیت خود را آغاز کرد و اهداف و خط‌مشی این انجمن در چه مباحثی تعریف شده‌اند؟
انجمن صنفی صنایع روغن‌نباتی در سال ۱۳۷۶ تاسیس شد و از آن سال تاکنون این انجمن با قدرت کار خود را دنبال می‌کند. فعالیت‌های انجمن و چارچوب کاری آن به این صورت است که پل ارتباطی میان صنعت و دولت به‌شمار می‌رود. این انجمن به‌صورت یک مقام و بازوی مشورتی برای سازمان‌ها، نهادها، ارگان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف که نیاز به اطلاعات و آمار و دیدگاه‌های کارشناسانه دارند، عمل می‌کند. همچنین در آن سو با کارخانه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی برای رفع چالش‌ها و مشکلات احتمالی در کسب‌وکارها در ارتباط و تماس است تا در چارچوب قانون تلاش کند موانع از سر راه صاحبان صنعت برداشته شود.
مشکلات و معضلاتی که در این صنعت وجود دارد، فرقی نمی‌کند در چه شاخه یا بخشی باشد. این دست‌اندازها در هر رسته‌ای که باشند از بازرگانی گرفته تا گمرک و کارگری، از سوی انجمن صنفی صنایع روغن‌نباتی به‌عنوان یک تشکل خصوصی دنبال می‌شود تا حل‌وفصل شوند. در کنار این وظایف و تکالیف، اگر طرح یا پیشنهاد یا پیگیری مصوباتی مدنظر باشد، همانطور که عنوان شد این انجمن به‌عنوان یک مقام مشورتی برای دولت عمل می‌کند. سازوکار هم این است که اعضا طرح‌هایی را برای بهبود صنعت روغن‌نباتی به دولت پیشنهاد می‌دهند. به‌طورکلی، تمام اموری که در مورد صنعت روغن است، از طریق این انجمن به‌صورت متمرکز پیگیری می‌شود.
وضعیت صنعت روغن‌نباتی و تولیدکنندگان آن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
درحال‌حاضر وضعیت اقتصاد کشور با توجه به اعمال تحریم‌های ظالمانه در شرایط مساعدی به سر نمی‌برد. قاعدتا به‌دلیل فضای امروز اقتصاد کشور، فشارهای مضاعفی به بخش‌های مختلف اقتصادی وارد می‌شود که صنعت روغن نیز از این امر مستثنی نیست و تولیدکنندگان روغن‌های خوراکی نیز این فشارها را تحمل می‌کنند. اما با وجود چالش‌های حاکم بر صنعت روغن‌نباتی، کارخانه‌ها، بنگاه‌های اقتصادی، دولت و مردم در بحث تولید و مصرف روغن تلاش کرده‌اند تا صنعت روغن‌نباتی سال ۹۷ را با آرامش سپری کند. تلاطمات یا تنش‌هایی که در برخی صنایع مواد غذایی وجود داشت یا افزایش قیمت چشمگیر و دونرخی شدن قیمت‌ها، از جمله مواردی بود که سال گذشته در صنعت روغن‌نباتی دیده نشد و روغن برای مصرف خانوار و دیگر صنایع به وفور در دسترس بود.
این وضعیت در نیمه اول امسال نیز تکرار شد؟
اوایل سال ۹۸ هم با وجود شروع ماه رمضان، بازار روغن‌نباتی در کشور آرام و بدون تلاطم بود. با این حال، یکسری مشکلات و چالش‌ها در این صنعت دیده می‌شود که اگر مرتفع نشود، احتمال اینکه بازار روغن تا حدودی در تلاطمات گرفتار شود، وجود دارد. اما تمام تلاش دست‌اندرکاران صنعت روغن‌نباتی این است که با وجود برخی دست‌اندازها، آرامش در سطح بازار هم برای مصارف خانگی و هم صنعتی وجود داشته باشد.
عمده‌ترین چالش‌هایی که تولیدکنندگان صنعت روغن‌نباتی با آن روبه‌رو هستند در چه بخش‌هایی قرار دارند؟ به‌طور کلی تولید روغن‌نباتی در کشور تا چه حد به مواد اولیه خارجی نیاز دارد و چه میزان از مواد مورد نیاز در داخل کشور تولید می‌شود؟
صنعت روغن‌نباتی تا چند سال پیش، حدود ۹۰درصد از مواد اولیه مورد نیاز خود را از خارج مرزها وارد می‌کرد. اما با توجه به سیاست‌های وزارت جهادکشاورزی در بخش تولید و کشت دانه‌های داخلی، درحال‌حاضر حدود ۷۵ درصد از مواد اولیه که پایه آن معمولا روغن خام است، از خارج از کشور تامین می‌شود. با این وجود، شاخص‌ترین چالش فعلی این صنعت، ورود مواد اولیه است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد روند ورود مواد اولیه تا حدودی به کشور کند شده است. با توجه به شرایط این روزهای اقتصاد کشور، تولیدکنندگان باید خریدهای خود را به‌صورت ارزی انجام دهند و برای انتقال مواد اولیه و ارز با مشکلات متعددی مواجه هستند. نه اینکه صنعت روغن‌نباتی تنها صنعتی باشد که با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کند، بلکه صنایع دیگری هم که ارز دولتی دریافت می‌کنند، با دست‌اندازهایی همچون تخصیص ارز، انتقال ارز و مواد اولیه روبه‌رو هستند. با توجه به اینکه سیاست‌های بانک مرکزی تا حدودی انقباضی است و به‌صورت هدایت شده ارز را تخصیص می‌دهند، در برخی موارد مواد اولیه به سختی وارد کشور می‌شود و با تاخیر به‌دست تولیدکننده می‌رسد. این موضوع باعث می‌شود نظم جاری در روال کاری بر هم بخورد و کارخانه‌ها فشارهای زیادی را متحمل شوند. بنابراین باید گفت این نوع سیاست‌ها، برنامه‌ریزی کلان برای صاحبان صنعت را سخت کرده است.
اما چالش دوم که باید به آن اشاره کرد، حول محور قیمت‌گذاری‌ها است. متاسفانه قیمت‌هایی که در کشور تعریف شده است، قیمت‌هایی است که از طرف سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تعیین شده است. با توجه به چالش‌هایی که در این صنعت وجود دارد، تولیدکنندگان با زیان محصولات خود را عرضه می‌کنند و باید در قیمت‌گذاری‌ها تجدیدنظرهایی در دستور کار سیاست‌گذاران قرار گیرد. پیشنهاد ما این است که سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان هر چه زودتر این اصلاحات را انجام دهد. سومین مساله‌ای که برای صنعت روغن‌نباتی چالش‌زا شده است، صدور بخشنامه‌هایی است که هر چند وقت یکبار از سوی سیاست‌گذاران ابلاغ و صادر می‌شود. این بخشنامه‌های خلق‌الساعه، مدیریت یک واحد تولید را با چالش مواجه می‌سازد. متاسفانه در بدنه تصمیم‌سازان کشور، هر سیاست‌گذاری حرف خود را می‌زند و در این شرایط بیشتر از همه این تولید، صنعت و بخش‌خصوصی است که متحمل آسیب و زیان می‌شوند. بانک مرکزی حرف خودش را می‌زند، وزارت صنعت، معدن و تجارت یک سیاست دیگر را دنبال می‌کند و وزارت جهاد کشاورزی اصول سیاست‌گذاری‌ها را بر مبنای دیگری بنا می‌نهد. حال اینکه این بخشنامه‌ها با یکدیگر متناقض هستند و برای تولیدکنندگان ابهام و سردرگمی به‌وجود می‌آورد. فرقی نمی‌کند در نهایت چه کسی زیان‌دیده خواهد شد، زیرا در نهایت دولت، مردم و بخش‌خصوصی در یک کشتی نشسته‌اند و آسیب‌های احتمالی تمام جامعه را در بر می‌گیرد.