خوشه‌های برنجی که در مازندران به بار ننشست

فراوانی آب در سال جاری سبب شد تا کشاورزان برنجکار مازندرانی توصیه های کارشناسی را برای کشت دوم شالی نادیده گرفته و از خط قرمز زمانی تعیین شده عبور کنند به گونه ای که بر اساس اعلام جهاد کشاورزی دستکم ۱۵ هزار هکتار از سطح زیر کشت دوم برنج به روش نشاء دوباره که بعد از بیستم مرداد انجام شده است با کاهش عملکرد 80 درصدی مواجه هستند.
جهاد کشاورزی مازندران معتقد است ، متوسط عملکرد امسال در هر هکتار کشت دوباره نشاء ۲۰ درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است که ناشی از عدم توجه کشاورزان به توصیه های فنی به ویژه رعایت زمان کشت دوباره و مدیریت صحیح در آبیاری، آفات و نهاده های کشاورزی  دانسته و کشاورزانی که به توصیه ها عمل کرده همان عملکرد ۳.۷تن در هر هکتار را داشته اند اما کشاورزاین که بی توجهی کردند، در هر هکتار حتی نیم تن نیز تولید نداشته اند.
بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران  امسال۱۱۰ هزار هکتار از زمین های استان به ۲ روش دوباره نشا ء در سطح ۶۵هزار هکتار و دونوج  یا رتون ( پرورش ساقه شالی )  در سطح ۴۵هزار هکتار زیر کشت برنج رفته است که تاکنون ۷۰ درصد از این سطح برداشت شد.
مشاهدات از زمین های شالیزاری دشت ۱۱۰هزار هکتاری هراز در منطقه مرکزی مازندران نشان می دهد که سرمای پائیزی سبب شد تا شماری از کشاورزان حتی در برداشت شالی دچار تردید شوند.
شالیکاران مازندران امسال به دلیل فراوانی آب  طبق آمار جهاد کشاورزی تا ۲ برابر بیشتر از سال گذشته اقدام به کشت دوباره  کردند و این ضرر و زیان درحالی است که کشاورزان هزینه شخم و شیار ،دستمزد نشا کاران و نهاده های کشاورزی از جمله بذر، کود شیمیایی و سموم کشاورزی را همانند کشت اول متقبل شدند.
مسئولان جهاد کشاورزی مازندران در حالی وضعیت فعلی شالیزارهایی که به مرحله خوشه دهی نرسیده است را تائید می کنند که  پیش از این نسبت به توصیه های کارشناسی زمان کشت هشدار های لازم را به روش های مختلف اطلاع رسانی کرده بودند.
جهاد کشاورزی مازندران در چندین مرحله اعلام کرد که شالیکاران حداکثر تا بیستم مردادماه کشت مجدد را انجام دهند، درغیر این صورت با خسارت احتمالی آفت و سرمازدگی مواجه خواهند شد.
کارشناسان موسسه تحقیقات برنج و حفظ نباتات جهاد کشاورزی نیز بارها نسبت به افزایش ضریب آسیب پذیری کشت دوباره برنج بر اثر طغیان آفت کرم ساقه خوار و سرمای پائیزی هشدار داده بودند.
از آنجایی که مدت زمان به بار نشستن خوشه و به مرحله درو رسیدن رقم زودرس طارم محلی حداقل ۸۰ روز است، علاوه بر آفت ساقه خوار نسل سوم و چهارم ، سرمای هوای پاییزی همواره تهدیدی جدی علیه  شالیزارهایی که با تاخیر کشت مجدد می شوند،محسوب می شود.
کشت دوباره برنج در مازندران به دو صورت "نشای مجدد" و "پرورش ساقه یا"رتون" و به اصطلاح محلی "دونوج" انجام می شود، در روش اول کشاورزان اقدام به آماده سازی دوباره شالیزار کرده و نشای مجدد انجام می دهند ، ولی در روش دوم ساقه های باقی مانده از کشت نخست دوباره جوانه زده و پرورش داده می شود تا تبدیل به شالی شود.
رجب پناهی یکی از شالیکاران بخش لاله آباد بابل گفت: نیمی از یک هکتار از زمین های شالیزاری را امسال دوباره نشاء کردم  و به رغم اینکه با مدیریت صحیح از خطر هجوم آفت نسل سوم و چهارم ساقه خوار عبور کردیم ، اما سرما سبب شد تا شالی به مرحله خوشه دهی نرسد.
وی با ابراز تاسف در پاسخ به آیا زمان انجام کشت را رعایت کرده است، افزود: من بیست و نهم  مرداد ماه نشاکاری کردم و این تاریخ به نسبت توصیه های کارشناسان ۹ روز تاخیر در کشت است.
این برنجکار بابلی با اعلام این که سرما سب شد تا شیره در دانه خوشه بوجود نیاید و تنها درحد ساقه رشد کند ، بیان داشت: سرمای شب های پائیزی ، فرایند خوشه دهی را کند کرده است و اجازه نداده تا به مرحله خوشه دهی و به بار بنشیند.
وی گفت: اکنون علاوه بر اینکه به لحاظ مالی هزینه سنگینی را متقبل شدم ، با نگرفتن محصول خاک زمین کشاورزی نیز دچار خسارت شده است.
پناهی در مورد بیمه کشت دوم نیز گفت که شالیکاران در بیمه کشت اول شالی به دلیل شفاف نبودن چگونگی پرداخت غرامت رغبت نمی کنند ، چه برسد که کشت دوم اصلا جزء تعهدات صندوق بیمه کشاورزی قرار ندارد.
یکی دیگر از شالیکاران این بخش با بیان اینکه سرمای هفته آخر شهریور امسال سبب شد تا فرایند رشد در  کشت دوباره صدمه ببیند، گفت: حتی شالیزارهایی که تا پیش از موعد بیستم مرداد به عنوان موعد توصیه کارشناسی کشت شده بود دچار خسارت شد.
امین فلاحی افزود: من سیزدهم مرداد نشاء کاری مجدد را در سطح یک هکتار انجام دادم اما اکنون که به مرحله برداشت رسیده است، شاهد کاهش محصول هستم.
وی با اعلام این که آفت کرم ساقه خوار و سرمای پائیزی فرایند رشد و خوشه دهی را کند و با مشکل مواجه کرده است، اظهار داشت: البته در مجموع کشت دوم شالی با خطر آفت و سرما مواجه است ، اما کشاورزان با هدف  درآمد بیشتر، این خطر را می پذیرند.
این کشاورز گفت: اکنون بسیاری از کشاورزان نسبت به درو شالی که به بار ننشسته و یا به علت دمای پائین آفتاب دانه سفت نشده است مردد هستند چراکه باید به ازای هر هکتار تا ۶۰۰هزار تومان به عنوان دستمزد به صاحبان کمباین پرداخت کنند.
معاون موسسه تحقیقات برنج کشور گفت: بر اساس برنامه ، با توجه به اهمیت استفاده از زمین شالیزاری ، رعایت مقولات زیست محیطی و منابع آبی با هدف خوداتکایی به تولید برنج داخلی ، می بایست به تدریج تا سال ۱۴۰۴ سطح زیر کشت دوباره برنج مازندران به ۳۰ هزار هکتار می رسید.
عبدالرحمان عرفانی بیان داشت: کارشناسان ترویج و موسسه تحقیقات برنج همواره توصیه های فنی در مورد خطرمحدودیت منابع آبی ،گسترش آفات و بیماری و مقولات زیست محیطی را به کشاورزان استان گوشزد کرده و می کنند ، اما امسال که با فراوانی آب مواجه شدیم سطح زیر کشت دوباره نشاء نسبت به سال پیش ۲ برابر شد .
وی گفت:در چهار سال اخیر شالیکاران فقط به فکر انجام کشت دوباره با هدف درآمد بیشتر هستند ،اما غافل از اینکه اگر به توصیه های فنی توجه نشود،علاوه بر خطر ضرر وزیان ناشی از به بار ننشستن خوشه برنج ، به خاک های زمین های شالیزاری صدمه جدی وارد می شود.
این کارشناس برنج مازندران گفت که به کشاورزان اعلام شده که آفت ساقه خوار و سرمای احتمالی فصل پاییز همواره مهمترین تهدیدات کشت دوم برنج پس از موعد تعیین شده است ، چراکه  هر یک از دو تهدید می تواند همه زحمت ها، هزینه ها و دسترنج های کشاورزان را بر باد دهد.
کشاورزان به توصیه های فنی توجه کنند
رئیس اداره برنج سازمان جهاد کشاورزی مازندران نیزگفت: به دلیل وجود آب فراوان کشت دوباره برنج فراتر از پیش بینی امسال به ۶۵ هزار هکتار رسید ، اما سرمای پائیزی شمار زیادی از شالیکاران را دچار ضرر و زیان کرده است.
ابراهیم قربان نژاد با اعلام این که کشاورزان باید توصیه های فنی کشاورزی را مورد توجه قرار بدهند، تصریح کرد: امروزه  سازمان هواشناسی ، هواشناسی کشاورزی را به صورت تخصصی اطلاع رسانی می کند و سازمان جهاد کشاورزی همواره توصیه های فنی را بر اساس اطلاعات اقلیمی اعلام می کند.
وی با تاکید بر این نکته که بیستم مرداد آخرین زمان نشاء کاری اعلام شده بود اما امسال به دلیل فراوانی آب حتی در دهه اول شهریور نشاء کاری صورت گرفته است، ادامه داد: این اشتباه فاحش و پذیرفتن ۹۵ درصدی خطر است  و در واقع خطر سرما برای این زمین های کشاورزی که همانند کشت اول هزینه شده است، صد درصدی بوده است.
وی ادامه داد:  وجود آب فراوان سبب شد تا امسال  کشت دوباره برنج  در زمین‌های شالیزاری زیر سد البرز و در حاشیه رودخانه تلار در قائمشهر و سد شهید رجایی در کنار رودخانه تجن ساری نیز انجام شود.
قربان نژاد با اعلام این که تاکنون ۷۰ درصد برداشت کشت دوم برنج انجام شده است، بیان داشت: جهاد کشاورزی همواره توصیه های فنی را از طرق مختلف بین کشاورزان اطلاع رسانی می کند و کسانی که به این موارد توجه کنند، به نتیجه  مورد نظر می رسند.
بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران، امسال ۲۱۴ هزار و ۳۰۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی استان زیر کشت اول برنج رفته بود که با تولید یک میلیون و ۴۲۰هزار تنی شلتوک رکورد تولید را در یک دهه اخیر زده است.
مازندران با تولید متوسط یک میلیون تن برنج سفید ۴۲درصد برنج مورد نیاز کشور را تامین می کند.