در جریان استخراج این شاخص، اگر عدد شامخ بیش از ۵۰ واحد باشد، نشان می‌دهد که اقتصاد درحال توسعه است، درحالی‌که هر رقمی زیر۵۰ واحد، از قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود حکایت دارد. مطابق با ارزیابی‌ها، رقم شاخص مدیران خرید PMI شهریورماه ۲/ ۵۵ ثبت شده بود. همچنین صاحبان کسب‌وکار در گروه صنایع‌غذایی انتظارات تولید در ماه آینده را ۱/ ۵۸ پیش‌بینی کرده‌اند؛ رقمی که به‌گفته برخی تحلیلگران در شرایط کنونی کمی بلندپروازانه است و باید با نگاهی واقع‌بینانه‌تر، انتظارات تولید در ماه آبان پیش‌بینی می‌شد. با این حال مدیران خرید برای انتظارات تولید آبان‌ماه گروه صنایع‌غذایی عدد ۱/ ۵۸ را ثبت کرده‌اند که این امر نشاندهنده تداوم خوش‌بینی‌ها است.
رقم کل شاخص مدیران خرید (PMI) موسوم به شامخ، برای مهر امسال ۹۷/ ۵۰ واحد محاسبه شده که نسبت به عدد شامخ ماه قبل از آن ۵۴/ ۰ واحد (معادل ۰۷/ ۱ درصد) بهبود یافته است. به‌طور کلی، بررسی وضعیت تولید در این بازه زمانی نشان می‌دهد روند مثبت و رو به بهبود تولید که از شهریور ماه ۹۸ آغاز شده بود، در مهرماه نیز ادامه یافته، هر چند شیب این بهبود بسیار آهسته است. در عین حال، با وجود بهتر شدن وضعیت تولید، عدد به‌دست آمده فاصله معنادار و زیادی با انتظارات و خوش‌بینی فعالان اقتصادی از وضعیت تولید برای هفتمین ماه سال دارد. فعالان تولیدی انتظار داشتند عدد شامخ برای مهر ۹۸، به رقم ۲۳/ ۶۵ برسد اما این اتفاق رخ نداد و شامخ کل برای این ماه ۱۴ واحد کمتر از پیش‌بینی‌ها رقم خورد.
وضعیت مهرماه
در ادامه گزارش وضعیت شاخصهای صنایع‌غذایی از نگاه طرح شاخص مدیران خرید در مهرماه بررسی شده است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در طرف عرضه محصولات غذایی، موجودی محصول در انبار به میزان قابل‌توجهی افزایش یافته است. گزارش منتشر شده نشاندهنده آن است که با توجه به کاهش قدرت خرید مردم در ماه‌های اخیر شاهد کاهش تقاضا برای محصولات غذایی در کشور بوده‌ایم مولفه‌ای که موجب شده شاخص «موجودی محصول (انبار)» بالاترین رقم را ثبت کنند. افزایش موجودی انبار نیز در زمان کاهش میزان تولید و سفارش محصولات موید این امر است. براساس این گزارش در مهرماه، «موجودی محصول (انبار)» به رقم ۱/ ۶۵ رسیده بود. این رقم در شهریورماه ۱/ ۵۴ بوده است. رقم به‌دست آمده برای شاخص «سرعت انجام و تحویل سفارش» نیز ۱/ ۶۵ ثبت شده که این رقم در شهریور ماه ۲/ ۶۰ بوده است.
نکته قابل‌توجه دیگر در این گزارش به قیمت خرید مواد اولیه و قیمت محصولات تولید شده بازمی‌گردد. به اعتقاد فعالان این بخش، طی سال گذشته نوسانات قیمت ارز از یک سو و تغییر مکرر قوانین مربوط به واردات و ثبت‌سفارش‌ها از سوی دیگر، سبب نوسان و افزایش قیمت مواد اولیه شده است. با رصد داده‌های اعلام شده میتوان گفت این شاخص همچنان یکی از مشکلات اصلی تولیدکنندگان صنایع‌غذایی محسوب می‌شود. این امر نشاندهنده آن است که هزینه‌‌های تولید در این گروه برای بنگاه‌‌های تولیدی، با وجود بهبود نسبی همچنان گران تمام می‌شود. براساس گزارش منتشر شده درحال‌حاضر، فعالان این حوزه درحال تولید با ظرفیتی نزدیک به ۵۰ درصد هستند و نیاز آنها به سرمایه در گردش به علت کاهش تقاضا و خروج محصولات از شمول ارز دولتی تقریبا دو برابر شده است. در چنین شرایطی، برنامه‌های بازتوزیعی درآمدی با هدف بهبود قدرت خرید مردم، حمایت دولت در جهت افزایش سرمایه در گردش تولیدکنندگان، همچنین افزایش صادرات این محصولات می‌تواند در جهت بهبود صنعت غذایی مثمرثمر باشد.
شامخ یا همان شاخص مدیران خرید (PMI) مقیاسی است که مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران، از طریق دریافت پاسخ بنگاه‌‌های نمونه در صنایع مختلف به سوالات مشخص استخراج می‌کند. رقم شامخ رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای مورد بررسی و چشم‌انداز انتظاری آنها در آینده را نشان می‌دهد. در جریان استخراج این شاخص، اگر عدد شامخ بیش از ۵۰ واحد باشد، نشان می‌دهد اقتصاد درحال توسعه است، درحالی‌که هر رقمی زیر ۵۰ واحد، از قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود حکایت دارد. اطلاعات موردنیاز برای محاسبه شاخص مدیران خرید در پنج مولفه اصلی شامل «مقدار تولید محصولات»، «میزان سفارش‌های جدید از مشتریان»، «سرعت انجام و تحویل سفارش‌ها»، «موجودی مواد اولیه» و «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» و هفت مولفه فرعی شامل «قیمت خرید مواد اولیه»، «موجودی محصول (انبار)»، «میزان صادرات کالا»، «قیمت محصولات تولید شده»، «مصرف حامل‌های انرژی»، «میزان فروش محصولات» و «انتظارات تولید در ماه آینده» جمع‌آوری شده است. در این طرح با استفاده از طبقه‌بندی بین‌المللی، کلیه فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌های مختلف صنعتی در ۱۲ گروه صنعتی از جمله «صنایع‌غذایی» طبقه‌بندی و آمارگیری شده است.
اعداد شامخ
رصد وضعیت شاخصهای صنایع‌غذایی از نگاه طرح شاخص مدیران خرید در مهرماه ۹۸ نشاندهنده آن است که شامخ گروه صنایع‌غذایی در این ماه نسبت به شهریور تغییر محسوسی نکرده است. براساس ارزیابی صورت گرفته عدد شاخص «مقدار تولید محصولات» در مهرماه ۵/ ۵۳ ثبت شده است، این رقم در شهریورماه برابر با ۱/ ۵۵ بوده که میتوان گفت این شاخص چند واحد بالا‌تر از واحد ۵۰ قرار گرفته که این امر از بهبود وضعیت تولید در شهریورماه حکایت دارد. عدد شاخص «میزان سفارشات جدید» نیز در مهرماه رقم ۳/ ۴۵ بوده که نسبت به ماه قبل افت داشته است؛ براساس ارزیابی صورت گرفته در شهریور ماه رقم این شاخص ۱/ ۵۳ بوده است. عدد شاخص «سرعت انجام و تحویل سفارش» نیز بهعنوان سومین مولفه اصلی در مهرماه ۱/ ۶۵ ثبت شده که از شهریورماه بیشتر است، رقم این شاخص در ماه گذشته ۲/ ۶۰ بوده است.
«موجودی مواد اولیه» نیز بهعنوان مولفه بعدی ارزیابی شده در مهرماه ۵/ ۴۶ ثبت شده است، رقم این شاخص در شهریورماه ۹/ ۴۵ ثبت شده بود. با این شرایط میتوان گفت مشکل کمبود مواد اولیه همچنان برای این بخش چالش‌برانگیز است و در صورت عدم پیش‌بینی راهکار، می‌تواند در ماه‌های آینده به مشکلی بزرگ برای این بخش بدل شود. اما در شاخص «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» نیز عدد ۵۷ ثبت شده که نسبت به شهریورماه کاهش اندکی یافته است. از سوی دیگر، براساس گزارش منتشر شده از میان شاخصهای فرعی نیز در مهرماه عدد ثبت‌شده برای «قیمت خرید مواد اولیه» برابر با ۵۷ بوده است، این درحالی است که این شاخص در شهریورماه رقم ۱/ ۵۶ را ثبت کرده بود که این امر نشاندهنده این است که میزان قیمت‌ها روند افزایشی داشته است و همچنان یکی از چالش‌های اصلی این گروه محسوب می‌شود. از سوی دیگر، با توجه به گزارش منتشر شده برای شاخص مدیران در بخش صنایع‌غذایی، «موجودی محصول (انبار)» نیز در مهرماه عدد ۱/ ۶۵ ثبت شده است، این عدد در شهریورماه برای این شاخص ۱/ ۵۴ بوده که یکی از نشانه‌های کاهش تقاضا برای محصولات تولیدی در گروه صنایع‌غذایی است.
درخصوص شاخص «میزان صادرات کالا» نیز رقم ثبت شده در مهرماه ۲/ ۴۴ بوده، این رقم در شهریورماه برابر با ۹/ ۴۴ بوده است. بر این اساس، وضعیت صادرات از شهریورماه در گروه صنایع‌غذایی روند کاهشی داشته است. اما شاخص «قیمت محصولات تولید شده» نیز در مهرماه برابر با ۲/ ۴۴ بوده است؛ این رقم در شهریورماه عدد ۹/ ۴۴ را به‌دست آورده بود. براساس گزارش منتشر شده برای گروه صنایع‌غذایی، شاخص «مصرف حامل‌های انرژی» در مهرماه ۵/ ۵۳ واحد ثبت شده، این رقم در شهریورماه برابر با ۱/ ۵۵ واحد بوده است که عملا کاهش تولید را تایید می‌کند. اما رقم ثبت‌شده برای شاخص «میزان فروش محصولات» نیز در مهرماه برابر با ۲/ ۴۴ واحد بوده، این درحالی است که در شهریورماه برای این شاخص عدد ۴۹ ثبت شده است. با وجود وضعیت بررسی شده در این گزارش، انتظارات تولید در ماه آینده در گروه صنایع‌غذایی خوش‌بینانه است و رقم ثبت‌شده برای آن ۱/ ۵۸ است، در شهریورماه فعالان این بخش انتظارات تولید در مهرماه را ۳/ ۶۶ اعلام کرده بودند که این پیش‌بینی در آن ماه محقق نشد.